trochę – ciąg dalszy

trochę – ciąg dalszy

11.07.2024
11.07.2024

Dzień dobry,

właśnie przeczytałem wyjaśnienie dotyczące użycia trochę w zdaniu: Znam trochę polski (nie: trochę polskiego). W wyjaśnieniu podano, że trochę odnosi się do czasownika znam, a nie do polski.

Mam pytanie dotyczące poprawności dwóch zdań:

Znam także trochę polskiego.

Znam dużo niemieckiego i trochę polskiego.

Mam także pytanie o poprawność zdania: Znam trochę polskiego. Czy zawsze jest ono niepoprawne?

Pozdrawiam i dziękuję za odpowiedź

Wyraz trochę występuje we współczesnej polszczyźnie zasadniczo w dwóch funkcjach – liczebnika (zaimka liczebnego nieokreślonego) oraz przysłówka.

W tej pierwszej funkcji komunikuje o niedużej ilości rzeczy lub osób bądź o niewielkim stopniu natężenia cechy lub stanu. Wymaga określeń rzeczownikowych w dopełniaczu, a w wypadku rzeczowników policzalnych – dopełniacza liczby mnogiej, por. np. trochę chleba, czasu, kiełbasy, majeranku, odpoczynku, ostrożności, pieniędzy, szmalu, żywności; trochę ludzi, fachowców, informacji. Jako liczebnik trochę nie może się łączyć z przymiotnikiem polski, używanym w funkcji rzeczownikowej w znaczeniu ‘język polski’. Polski nie jest bowiem ani rzeczą, ani osobą, ani cechą (por. trochę ostrożność), ani również stanem (por. trochę odpoczynku).

Jako przysłówek trochę jest – jak wszystkie wyrazy będące tą częścią mowy – przede wszystkim modyfikatorem czasownika, przymiotnika (ale nie tego w funkcji rzeczownika) lub innego przysłówka. W zdaniu pełni funkcję okolicznika, por. np.

  • Martwiła go (w jakim stopniu?) trochę choroba matki.
  • Zmęczył się (w jakim stopniu?) trochę zbyt szybkim mówieniem.
  • Od miesiąca ma (w jakim stopniu?) trochę lepszą pracę.
  • Naprawdę wyglądało to (w jakim stopniu?) trochę inaczej.

W przywołanych w pytaniu zdaniach o znajomości języków trochę jest – jako okolicznik – określeniem czasownika znać (w jakim stopniu? – trochę), bez względu na szyk poszczególnych członów zdania (mamy bowiem w polszczyźnie szyk swobodny), por.

  • Polski trochę znam.
  • Polski znam trochę.
  • Trochę polski znam.
  • Trochę znam polski.
  • Znam polski trochę.
  • Znam trochę polski.

A zatem wszystkie wypowiedzenia z nazwami języków w dopełniaczu są niepoprawne. W zdaniach tych trochę jest modyfikatorem czasownika znać, który z kolei wymaga dopełnienia w bierniku, por. znać (co?) polski, niemiecki, angielski (w jakim stopniu?) trochę.

Adam Wolański
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego