To ciekawe
Zebraliśmy tu różne ciekawostki językowe z niemal wszystkich dziedzin języka. W tym miejscu dowiesz się czegoś, co Cię z pewnością zainteresuje.
To ciekawe
-
FACETFacet to wśród wyrazów potocznych nieczęsty przykład latynizmu. Po łacinie facetus znaczy ‛dowcipny’, słowo to jest spokrewnione z rzeczownikiem facetia, od którego pochodzi polska facecja.
-
Fajka pokojuCzyli: akt pojednania, zaniechania walki; coś w rodzaju zakopywania topora wojennego. W działaniach pokojowych można upatrywać niemęskiej chęci uniknięcia szlachetnej walki, stąd zapewne sięganie po określenia rodem z dzielnych dziejów odważnych plemion indiańskich.
-
FAJNYSłowo fajny pochodzi z języka niemieckiego, ale ma odleglejsze źródła romańskie. Pierwotnie służyło aprobatywnej ocenie towaru (fajny towar to towar w dobrym gatunku),
-
Fakt dokonanyCzyli: coś, co się już zdarzyło i na co już wpływu nie ma. Przyjmujemy do wiadomości, że co się stało, już się nie odstanie, ale takimi konstatacjami zdradzamy ślady niezgody na tę nieodwracalność.
-
Fakt prasowyCzyli: coś, o czym doniosły media, a czego realność jest problematyczna. Jeśli wiemy, co się na świecie dzieje, to dzięki mediom. Ma to dla nas wymiar prawdy, jest realną rzeczywistością.
-
FAST FOODFast foody opisano w niniejszym słowniku jako bary, ich właściciele jednak ze zrozumiałych powodów wolą mówić o nich: restauracje. A co przeważa w zwyczaju społecznym?
-
FAWOREKFaworek to smażone ciasteczko, znaczenie to współczesne słowniki podają na pierwszym miejscu.
-
FINEZYJNY czyli delikatny, wyrafinowany, subtelny. Słowo to wiąże się z elegancją i kulturą — może trochę zbyt skomplikowaną.
-
FISKUS to skarb państwa, ale w działaniu. Stąd często myślimy o nim jak o osobie. Możemy znaleźć takie połączenia, jak nieubłagany fiskus.
-
FLORENCJAFlorencja bierze swą nazwę od rzymskiego określenia Florentia ‛kwitnąca’. Miasto założył Juliusz Cezar w 59 roku p.n.e. jako kolonię dla byłych żołnierzy i nadał mu formę obozu wojskowego.
-
FOTELFotel to XIX-wieczne zapożyczenie z języka francuskiego.
-
FRAJDAFrajda to słowo potoczne, satysfakcja – książkowe. Pierwsze pochodzi z niemieckiego, drugie z francuskiego, co potwierdza regułę (a może tylko stereotyp), że francuski dał polszczyźnie wyrazy książkowe, erudycyjne, niemiecki zaś także potoczne.
-
FUFu – słowo wymawiane tak, jakby mówiący chciał wypluć coś niesmacznego, por. podobne tfu o tym samym znaczeniu.
-
FUNDAMENTALIZM to bezwzględna wierność doktrynie, zasadom religii, rygorystyczne ich przestrzeganie. Fundamentalizm nie jest sympatycznym określeniem — zwykle jest zarzutem.
-
GNazwa litery G w zasadzie brzmi „gie”, nie „ge”. Piszemy więc Jan G. i czytamy „Jan gie”.
-
Gabinet cieniCzyli: alternatywny rząd, hipotetycznie złożony z aktualnych przedstawicieli opozycji. Mówienie o rządzie jako o gabinecie znamionuje pewną kulturę polityczną.
-
GLOBALNY Globalny dochód to dochód ogólny, całkowity; globalne ujęcie to ujęcie całościowe, uwzględniające wszystkie elementy; globalny zasięg to zasięg powszechny, ogarniający cały świat.
-
Głodne kawałkiCzyli: bzdury. Banialuki, brednie, brechty – wszystko na „b”. Wiele jest określeń, wszystkie emocjonalne. Głodne kawałki się zasuwa, zalewa, wciska, wstawia. Zawsze są mnogie, jednego kawałka, nawet najbardziej głodnego, wcisnąć ani zasunąć się nie da.
-
Gołym okiemCzyli: od razu, bez skomplikowanych badań. Możemy coś widzieć dzięki teleskopowi, mikroskopowi, lupie czy okularom – to, co wyraźne, duże, blisko nas, jest widoczne gołym, nieuzbrojonym okiem.
-
Gorączka złotaCzyli: pogoń za bogactwem. Kiedy bardzo czegoś chcemy, ogarnia nas stan niemal chorobowy; zresztą kiedy się czegoś obawiamy, też (stąd Reisefieber). W Klondike, stolicy Alaski, wszyscy byli opanowani przez epidemię poszukiwania złotodajnych terenów, nawet bezradni poczciwcy jak ten grany przez Chaplina w filmie pod tym tytułem. Dziś ta gorączka jest mniej widoczna, a poszukiwacze zysków raczej widziani są jako zimni kalkulatorzy.Jerzy Bralczyk
