-
Opiekować się – dlaczego z się?26.07.201726.07.2017Czasownik opiekować łączy się zawsze z się. W gwarze sądeckiej jednak nigdy.
Mówimy: Opiekuję córkę, zamiast: Opiekuję się córką, Wyjechała opiekować chorych, zamiast: Wyjechała opiekować się chorymi.
Na chłopski rozum to ma sens! Przecież się oznacza zwrotność, a opiekę sprawuje się zawsze nad kimś.
Czy jest jakieś uzasadnienie, dlaczego opiekować +się, zamiast samego opiekować?
Napić się, najeść się, zakochać się – czynność jest wykonywana na wykonującym, ale opiekować się?
-
Ozdóbeczka
18.11.201518.11.2015W poradzie https://sjp.pwn.pl/poradnia/haslo/kosciol-kosciolek-kosciolek-koscioleczek;13419.html można przeczytać, że (i dlaczego) nie kościółeczek, tylko kościołeczek. Czy analogicznie będzie: nie ozdóbeczka tylko ozdobeczka?
-
panna wstrzemięźliwa
7.06.202318.02.2015„Pokorniuchno się skłoniła, jako panna wstrzemięźliwa”. Co dokładnie autor pieśni adwentowej miał na myśli nazywając Maryję wstrzemięźliwą? Jako – czyli jej pokorny pokłon wynika z jej wstrzemięźliwości? Wstrzemięźliwy jest ten, kto (po)wstrzymuje (się) – kalka łac. continentia, dotyczyć to może zresztą różnych obszarów życia. Proszę o wyjaśnienie :)
Pozdrawiam serdecznie
Łukasz
-
Pięć Kaś21.09.201721.09.2017Szanowni Państwo,
proszę uprzejmie o wyjaśnienie, dlaczego występujące po liczebnikach rzeczowniki odmieniają się w następujący sposób:
Kasia – pięć Kaś (zamiast Kasi),
dynia – pięć dyń (zamiast dyni),
świnia – pięć świń (zamiast świni).
Czy jest na to jakaś reguła? Rodzimi użytkownicy języka używają powyższych form intuicyjnie. Niestety, dla obcokrajowców nie jest to już tak oczywiste.
Z poważaniem
Magdalena
-
Pogrążyć 21.09.201721.09.2017Szanowni Państwo,
proszę o etymologię czasownika pogrążyć.
-
Popyt, podaż 2.02.20162.02.2016Zastanawia mnie pochodzenie dwóch słów: popyt oraz podaż. Szykuję pewien projekt zaliczeniowy i niezwykle istotne dla mnie jest, aby dowiedzieć się, skąd pochodzą te dziwnie (przynajmniej dla mnie) brzmiące słowa.
Z góry dziękuję i pozdrawiam.
-
Przepraszam i zapraszam 10.10.201610.10.2016Szanowni Państwo,
bardzo chciałabym się dowiedzieć, czy słowa przepraszam i zapraszam są ze sobą etymologicznie powiązane? Czy praszam tworzące te słowa pochodzi od słowa prosić?
Z góry bardzo dziękuję za rozwikłanie moich wątpliwości.
-
rżnąć a dorznąć10.11.201510.11.2015W poradni pojawiło się już pytanie: Dlaczego rżnąć (np. drewno) ale podrzynać (gałąź, na której się siedzi)?, na którą odpowiedź dr Długosz-Kurczabowej brzmiała: „Do dawnych form rznąć, dorznąć, zarznąć, wyrznąć… utworzono wtórne odpowiedniki częstotliwe rzynać, dorzynać, zarzynać, wyrzynać… (analogicznie do umotywowanych par typu zacząć – zaczynać)”.
W związku z tym zastanowiło mnie jednak, jak brzmiała wymowa. Wynika to z tego, że czytając podrzynać jako [pod-żynać], mielibyśmy oboczność ż-rz, biorąc pod uwagę rżnąć. Wydaje mi się zatem, że pierwotne odczytanie podrzynać brzmiałoby [podr-zynać], i rznąc [r-znąć], tak jak marznąć.
W czasach szkolnych miałem podobny problem, gdy czytaliśmy Reja, gdzie znajdujemy słowo barzo, które w oczywisty sposób jest naszym współczesnym bardzo, a więc odczytanie powinno brzmieć raczej [bar-zo] niż [bażo], które to strasznie mnie wówczas raziło.
Czy takie rozumowanie jest prawidłowe? Czy jest to powiązane z czeskim ř, które ponoć wymawia się podobnie? Odchodząc trochę od powyższego – czy czasowniki rżnąć i żąć są pokrewne, czy to przypadkowa zbieżność?
Z poważaniem
Marek Kielar -
Skąd się wzięła polszczyzna?14.11.200714.11.2007Szanowni Państwo,
dość powszechnie spotykam się z poglądem, że polszczyzna powstała w oparciu o dialekt wielkopolski i małopolski przy niewielkim udziale mazowieckiego. Co było powodem, że to właśnie te, a nie inne dialekty (np. brak udziału dialektu śląskiego) stały się podstawą polszczyzny ponadregionalnej?
Łączę wyrazy szacunku i serdeczne pozdrowienia,
Filip Cerkaski -
Skrupuły a skrupulatny 10.10.201610.10.2016Szanowni Państwo,
czy słowa skrupuły i skrupulatny są etymologicznie spokrewnione?
Z wyrazami szacunku
Czytelnik