Bardzo proszę o wyjaśnienie sprawy, która budzi liczne kontrowersje i spory. Dawniej, gdy wydawaliśmy książkę związaną z literaturą czy językoznawstwem rosyjskim lub szerzej – wschodniosłowiańskim (książkę – zaznaczmy – pisaną po polsku), stosowaliśmy zapis rosyjskich nazwisk czy tytułów dzieł w transkrypcji lub transliteracji, w zależności od potrzeb. Wszelkie cytaty były przekładane na język polski, a w razie podawania również brzmienia oryginalnego – transkrybowane. Od pewnego czasu autorzy zaczęli się chyba wzorować na książkach wydawanych w Rosji, na Białorusi i Ukrainie – w polskich tekstach i w przypisach stosuje się zapis fragmentów grażdanką. Taki tekst (dotyczący np. motywu śmierci u Tołstoja) staje się niezrozumiały dla kogoś, kto nie zna języka rosyjskiego (choćby twórczość Tołstoja – w tłumaczeniach – znał na pamięć), bo wszelkie przykłady, cytaty ilustrujące jakąś tezę itd. są wydrukowane po rosyjsku. W polskich zdaniach są wtrącenia po rosyjsku, wydrukowane grażdanką, co sprawia okropne wrażenie. Dam przykłady, ale niestety, nie mam czcionki rosyjskiej, wszystko zatem, co autor tekstu pisał grażdanką, zostanie przeze mnie podane wersalikami.
Autor relacjonuje dokładnie przebieg zdarzeń wiążących się z osobą „PIERIEKRASNOGO EKZIEKUTORA” (…) Jak konstatuje autor ARCHIJEREJA, czas nie zmienił rodziny Turkinów, czytamy bowiem, że „u TURKINYCH PO – PRIEŻNIEMU (…) KOTIK IGRAJET…”. W przypisach powstają też dziwaczne sytuacje, gdy jeden przypis drukowany jest grażdanką, drugi po polsku, a w przypadku powtórnego cytowania tego samego autora raz pisze się tamże po polsku, innym razem po rosyjsku. Dotyczy to całości zapisu bibliograficznego w przypisie: w przypadku przytaczania dzieła rosyjskiego również cały „aparat” – s. (strona), nr, t. (tom) itd. – jest drukowany grażdanką. Na domiar złego: w pracach zbiorowych, składających się z artykułów autorów zarówno polskich, jak i rosyjskich (białoruskich, ukraińskich), piszących niezależnie od swej narodowości czasem w języku ojczystym, czasem nie, stosuje się w nagłówkach artykułów zapis imienia i nazwiska autora w zależności od tego, po jakiemu jest napisana jego praca… Bardzo proszę o możliwie „dyrektywne” (jeśli to możliwe) rozstrzygnięcie, czy takie praktyki są dopuszczalne i jak dalece. Przepraszam za tak długie pytanie, ale żałuję, że nie mogę tu więcej okropnych przykładów przytoczyć…

W polskim tłumaczeniu traktatu zjednoczeniowego z Unią Europejską (a konkretnie – w tekście dostępnym w portalu Gazeta.pl) nagminnie występuje wyrażenie Republika Czeska, podczas gdy w tych samych kontekstach (często wręcz w tym samym zdaniu) pisze się: Polska, Węgry, Estonia itd. Czy w takim wypadku Republika Czeska nie jest po prostu niefortunną kalką z angielskiego Czech Republic? Chyba należałoby napisać Czechy, a Republikę Czeską zarezerwować dla tych kontekstów, w których podaje się pełne nazwy państw: Rzeczpospolita Polska, Republika Węgierska itp. Problem ten dotyczy zresztą nie tylko przytoczonego traktatu, ale i innych publikacji, jak np. reklamy biur turystycznych.

Spotkałem się z tłumaczeniem „Czerwony Kapturek poszła”. Czy to jest taka sama hiperpoprawność jak „SLD zrezygnowała”, jak powiedział kiedyś premier Buzek, czy może rewizja starych błędów?

Szanowni Państwo,
chciałem spytać o etymologię słowa czynnik w znaczeniu ’argument mnożenia’. Czy chodzi może o to, że czynić miało znaczenie ‘pomnażać’? Jak to dokładnie było?

Z wyrazami szacunku
Czytelnik

Jestem notariuszem, który w treści przygotowywanych aktów notarialnych wpisuje datę sporządzenia dokumentu jako: „dzień, miesiąc, rok” i w nawiasie słowny zapis daty. Podczas szkolenia zawodowego niektórzy starsi koledzy notariusze wskazywali, że prawidłowy zapis słowny powinien być następujący: dnia X miesiąca Y roku Z (np. w dniu 22 czerwca roku 2021), a nie w dniu X miesiąca Y Z roku (np. w dniu 22 czerwca 2021 roku). Ta ostatnia praktyka zapisu jest rzekomo rusycyzmem w języku polskim, który jest językiem logicznym i tym samym porządek determinujący dany dzień miesiąc i rok powinien być zachowany.

Oczywiście niesie to za sobą również konsekwencje przy opisywaniu dokumentów, np. dokument wydany w dniu 22 czerwca roku 2021 (a nie w dniu 22 czerwca 2021 roku).

Z poważaniem,

Grzegorz Sikora

Dlaczego oficjalnie po polsku piszemy Stambuł? Po turecku to İstanbul, po niemiecku, włosku i angielsku – Istanbul, po francusku – Istanbul lub Istamboul, po hiszpańsku – Estambul. Co więcej – jeśli wierzyć książkom i encyklopediom – nazwa pochodzi od zniekształconych „po turecku” greckich słów εἰς τὴν πóλιν (eis ten polin) – a więc jej pierwszy człon wyraźnie jest samogłoskowy. Jedynymi językami poza polskim, w których jest forma dwusylabowa bez I, są chyba rosyjski, ukraiński i białoruski…

Dlaczego przymiotnik od Zakopanego to zakopiański? W latach 80. XIX wieku Adam Antoni Kryński opublikował studium dialektologiczne pod tytułem Gwara zakopańska. Od kiedy datuje się forma ze zmiękczeniem?

Dzień dobry,
nurtuje mnie, jak poprawnie napisać opublikuj stronę internetową na własnej domenie / pod własną domeną. Czy któraś z tych wersji (a może żadna?) jest preferowana?

Pozdrawiam,
Teresa

Szanowni Państwo,

proszę o rozwianie wątpliwości odmiany miejscowości o nazwie Sadłogoszcz - wsi położonej w woj. kujawsko-pomorskim.

Mieszkańcy traktują wyraz jako rodzaj męski (w moim odczuciu słusznie), a więc odmieniają: z Sadłogoszcza, w Sadłogoszczu itd.

Ponieważ tym okolicom bliska jest Bydgoszcz, zasugerowano się, iż Sadłogoszcz należy odmieniać jako wyraz rodzaju żeńskiego, zatem zwolennicy takiej odmiany twierdzą, że coś ma miejsce w Sadłogoszczy, a nie: w Sadłogoszczu.

W moim odczuciu należałoby jednak zasugerować się odmianą miejscowości Małogoszcz (słownik poprawnej polszczyzny podaje, że to wyraz rodzaju męskiego), gdyż Sadłogoszcz - Małogoszcz są budową bardziej zbliżone niż Sadłogoszcz - Bydgoszcz, i jednak pozostać przy tradycyjnym: z Sadłogoszcza, w Sadłogoszczu itd.

Jakie jest Państwa zdanie na ten temat?

Na stronie serwisu wykop.pl opublikowałem odnośnik do angielskojęzycznego artykułu o przechwyceniu amerykańskiego bezzałogowego samolotu zwiadowczego przez Iran. Zatytułowałem moje znalezisko następująco: „Iran oznajmił, że skopiuje przechwyconą amerykańską dronę zwiadowczą RQ-170”. Czy poprawnie użyłem rodzaju żeńskiego ta drona (podobnie jak angielskie sonde w języku polskim staje się rzeczownikiem sonda)? Czy też rzeczownik ten powinien być rodzaju męskiego, czyli ten dron??