Szanowni Państwo,
pewien problem nie daje mi spokoju. Dlaczego w języku polskim, używając w czasie teraźniejszym predykatywów typu: trzeba, można, wolno, pomijamy czasownik jest, podczas gdy w czasach przeszłym i przyszłym czasownik w formie osobowej jest obligatoryjny, np. można było, trzeba będzie itd. Czy ma to swoje uzasadnienie? Czy forma złożona w czasie teraźniejszym istniała dawniej? Jeśli tak, dlaczego zanikła? Z tego, co wiem, np. w języku czeskim występuje do dziś.
Z pozdrowieniami
KG

Zwracam się z zapytaniem dotyczącym użycia wyrazu stać w rozumieniu ‘być w stanie coś zrobić’ lub ‘móc pozwolić sobie na coś’. Powszechne są stwierdzenia: było nas na to stać, będzie mnie na to stać czy stać go na to. Jednak zastanawiam się nad zwrotem być stać. Jako przykład podam zdanie znalezione w internecie: Banki może nie być stać na odwalutowanie pseudo-kredytów? (Obstawiam, że powinno być napisane Banków). Jaką gramatyczną funkcję pełni wyrażenie być stać?

Szanowny Panie, Szanowna Pani,
zastanawia mnie tryb przypuszczający w cz. przeszłym. Normalny tryb przyp.: „Jeśliby/Gdyby/Jakby był taki mądry, toby poradził/poradziłby sobie sam”. Jak wygląda cz. przeszły tego trybu? Czy można odłączyć infiks -by- w nadrzędnej części zdania: „Jeśliby był taki mądry, to byłby poradził sobie sam”? Ciekawi mnie też, czy można łączyć w jednym zdaniu tryb przyp. różnych czasów (lecz zgodny z logiką).
Wyrazy uszanowania

Szanowni Państwo,

W pracy zaliczeniowej użyłam zdania „Można łatwo zauważyć, że rodzina nie zawsze jest w stanie zapewnić odpowiedniego wsparcia dydaktycznego, emocjonalnego i społecznego.”

Natomiast mój chłopak twierdzi, że zdanie powinno wyglądać „Można łatwo zauważyć, że rodzina nie zawsze jest w stanie zapewnić odpowiednie wsparcie dydaktyczne, emocjonalne i społeczne.”

Uprzejmie proszę o wyjaśnienie, które zdanie jest poprawne lub może oba są w porządku :)

Dziękuję,

Karolina

Czy słowa znowuż i podobnież są poprawne i (nawiązując do określenia brak) można powiedzieć: „objawów patologicznych brak’’ – co często pojawia się w lekarskich epikryzach? Dla mnie brak oznacza, że coś powinno być, a nie ma – np. brak kończyny, brak logiki, brak dobrego wychowania. Czy tak? Jednak ostatnio przekonywano mnie, że nie mam racji. Jeśli tak, to gdzie jest racja lub reguła?
Dzięki za wyjaśnienia B. Sz-M.

Szanowni Państwo!
Dlaczego trzeba by i można by piszemy rozdzielnie, a należałoby i wypadałoby łącznie? Proszę o pomoc w uchwyceniu różnicy pomiędzy nieosobowymi formami czasownika a osobowymi formami czasowników użytymi w funkcji bezosobowej.
Pozdrawiam serdecznie.

TRZEBA, NALEŻY – jakie to części mowy?

Szanowni Państwo!
Od wielu lat korzystam z różnych słowników języka polskiego PWN, poszukując w nich wiedzy na temat znaczenia, odmiany czy prawidłowego użycia wyrazów. Z reguły taką wiedzę znajduję, za co jestem Redakcji bardzo wdzięczny. Czasem jednak, biorąc udział w różnego rodzaju konkursach, potrzebuję informacji czy dany wyraz jest (bywa) rzeczownikiem, zaimkiem, partykułą czy inną częścią mowy. W większości przypadków daję sobie radę sam, ale są wyjątkowo złośliwe wyrazy, których nie potrafię odpowiednio zaklasyfikować. Niestety, interesujących mnie informacji nie znajduję także w słownikach PWN. A może istnieje publikacja, o której nie wiem?
Właśnie biorę udział w konkursie, w którym tworzywem są słowa. Byłbym bardzo wdzięczny, gdybyście Państwo zechcieli odpowiedzieć na kilka pytań:
1. Czy wyraz re (m.in. trzytomowy Słownik języka polskiego PWN pod redakcją prof. Szymczaka) jest rzeczownikiem?
2. Czy wyraz trza (ten sam słownik) jest czasownikiem? Czy można tu określić czas?
3. Jaką częścią mowy jest słowo zacz (ten sam słownik)?
4. Czy wyraz recte jest przysłówkiem (m.in. Nowy słownik ortograficzny PWN pod redakcją prof. Polańskiego)?
5. Czy w haśle zrzec się (obydwa słowniki) można powiedzieć o słowie zrzec, że jest bezokolicznikiem, czy bezokolicznikiem jest całe wyrażenie?
6. Czy w czasownikach w trybie rozkazującym typu: naznacz, racz, zarycz można określić czas?
7. Jaką częścią mowy jest wyraz razy, używany na określenie mnożenia (jest to wyraz hasłowy Nowego słownika poprawnej polszczyzny pod redakcją prof. Andrzeja Markowskiego)?
Z góry dziękuję za pomoc. Z poważaniem,
Mirosław Sochalski, Bydgoszcz