Szanowni Państwo!
Dlaczego w dopełniaczu liczby pojedynczej w słowa cukinia – cukinii – piszemy dwa i, a w dopełniaczu liczby pojedynczej słowa dynia – dyni – tylko jedno i.

Z poważaniem

Daniela

Dzień dobry!

W gronie znajomych dyskutowaliśmy ostatnio temat odmiany czasownika potrafić, a konkretnie jego formy w czasie przyszłym, który z kolei był już przedmiotem pytania w Poradni: https://sjp.pwn.pl/poradnia/haslo/potrafie;11101.html. Skąd się bierze to, że forma złożona czasu przyszłego będę potrafił budzi wątpliwości autorów słownika poprawnej polszczyzny, jeśli dopuszczamy aspekt niedokonany czasownika potrafić?

Jest to szczególnie interesujące w kontekście przywołanego przez Państwa, dawniej używanego czasownika potrafiać. Skoro zmienił on pisownię i upodobnił się w ten sposób do potrafić, de facto nadając temu drugiemu aspekt niedokonany, to czemu zmiana pisowni nie miałaby mieć miejsca w przypadku złożonej formy czasu przyszłego: będę potrafiał przekształciłoby się wtedy w będę potrafił.

Taki sposób przedstawienia zagadnienia możliwy jest być może tylko w przypadku filologicznego dyletanctwa, do którego się przyznaję, niemniej opis ten wydaje mi się bardziej adekwatny niż stwierdzenie, że jeden czasownik zanikł, a drugi niezależnie nabył nowy aspekt. Powszechność użycia czasownika potrafić w aspekcie niedokonanym świadczy o tym, że potrafiać nie powinno było zaniknąć bez przeniesienia swojego znaczenia na nową formę, naturalne wobec tego wydaje się, by przeniosło i wzorzec odmiany, chyba że traktujemy potrafić jako swego rodzaju skamielinę językową, świadczącą o jego historii, ale niepodlegającą już żadnym adaptacjom w kwestii uzusu językowego.

A może problemem jest niezgodność pomiędzy tym, co sugeruje znaczenie czasownika w jego aspekcie niedokonanym, a tym, na co wskazuje jego morfologia?

Pozdrawiam
Karol Cwalina

Szanowni Państwo,

przeglądając archiwum poradni, natknąłem się na pytanie dotyczące użycia zwrotów: „Czy macie…” i „Czy mają Państwo…” (https://sjp.pwn.pl/poradnia/haslo/Czy-panstwo-maja;7695.html). W swoim kontakcie z językiem spotkałem się z syntezą obu konstrukcji, tzn. „Czy macie Państwo…” (jest obecna w Korpusie, ba, występuje w jednej z porad prof. Bańko). Chciałbym się dowiedzieć, czy którąś z opcji, mają Państwo lub macie Państwo, uznaje się za wzorcową, czy są to oboczności?

Dziękuję.

Pozdrawiam

Proszę o ocenę zdania: „Zygmunt Stary był dzieckiem Kazimierza Jagiellończyka”. Zwykle w tym kontekście używa się słów potomek, syn, ale wg https://sjp.pwn.pl/ i potomek jest dzieckiem («dziecko w stosunku do rodziców»), i syn («czyjeś dziecko płci męskiej»). Co więcej, w definicji dziecka jest i takie znaczenie: «syn lub córka, niezależnie od wieku».

W związku z tym zdanie wydaje się poprawne, więc czy można właśnie tak ująć to pokrewieństwo?

Szanowni Państwo,
jak brzmi biernik rzeczownika desktop? W słowniku PWN-u brakuje chyba tej formy.

Pozdrawiam
Stanisław Konował

Szanowni Państwo,

jak należy odmieniać nazwisko Tocqueville? Czy w narzędniku powinno być Tocqueville'm (https://sjp.pwn.pl/szukaj/Tocqueville.html, dostęp 1.11.2022), czy Tocqueville'em (Słownik poprawnej polszczyzny PWN, red. A. Markowski, 2010)?

Z wyrazami szacunku

Czytelniczka

Proszę o obronę formy DJ-ei (https://sjp.pwn.pl/szukaj/DJ.html). Wszystko przemawia przeciwko niej:

1) nie piszemy DJ-ejów;

2) wydaje się, że DJ-i byłoby wystarczające;

3) niewymawianie końcówki sygnalizuje się apostrofem (Jacques'a, Milne'em), więc mogłoby być DJ'i lub DJ'-i;

4) trudno znaleźć inne przypadki, kiedy piszemy „trochę więcej”;

5) a skoro już „trochę więcej”, to czemu nie np. DJ-żei?

Jako historyka i polonisty zastanawia mnie pochodzenie słowa państwo, zwłaszcza w kontekście dwuznaczności tego słowa. Mówimy przecież państwo Kowalscy, ale i państwem jest Polska. Dlaczego tak jest?

Szanowni Państwo,

zastanawiam się, czy zalecenie interpunkcyjne z porady https://sjp.pwn.pl/poradnia/haslo/Roznosci;17471.html nie jest zbyt kategoryczne. Reguła [365] WSO uzależnia taki przecinek od akcentu i pauzy oddechowej (w takim duchu brzmią też archiwalne porady na temat połączenia dlatego(,) że). W tym zdaniu bardziej pasuje mi akcent na dlatego niż jego brak.

Z wyrazami szacunku

Czytelnik

Witam,

chciałbym się zapytać, czy istnieje słowo dookólna, np. antena dookólna (takie słowo występuje w literaturze branżowej – jest to antena, która promieniuje dookoła w płaszczyźnie pionowej). Cześć firm jednak używa słowa dookolna (według słownika jest to poprawnie) i tu moje pytanie: czy nazwa dookólna (nie występuje w SJP) jest poprawna?

Z poważaniem