Szanowni Państwo,
dlaczego w WSPP forma trybu rozkazującego czasownika jeździć: jeździj uznana została za potoczną, natomiast forma jeźdź jest literacka?

Zgodnie z podręcznikiem prof. Strutyńskiego formy trybu rozkazującego tworzymy od tematu czasu teraźniejszego, do którego dodajemy odpowiednią końcówkę osobową trybu rozkazującego. Jeśli temat czasu teraźniejszego kończy się na zbitkę spółgłoskową, wówczas dodajemy do niego końcówkę -ij (:-yj). Z czego wynika zatem uznanie poprawnej gramatycznie formy za potoczną?

Z poważaniem
M.M.

1. „Proszę lodów” czy „Proszę lody”?
2. W związku z tym czy poprawne jest „Prosiłbym lody/lodów”? – a może lepiej jest powiedzieć: „Poproszę” albo nawet „Proszę”, bez użycia trybu przypuszczającego?

Dzień dobry,
mam pytanie, które dotyczy pisania pism i podań. Proszę o wyjaśnienie, która forma zapisu miejscowości i daty jest prawidłowa.
1. Piotrków Tryb., 01.11.2011r.
2. Piotrków Tryb. 01.11.2011r.
3. Piotrków Trybunalski 01.11.2011r.
4. Piotrków Trybunalski, 01.11.2011r.
Dziękuję
Monika Złotowska

Szanowni Państwo,
czy wyrażenie natenczas, zapisywane jako jedno słowo, odnosi się jedynie do czasu przeszłego (taki przykład znalazłem w słowniku), czy też można go użyć w czasie przyszłym, np. mówiąc: natenczas przyjdę?

Z poważaniem
Miłośnik Polszczyzny

Szanowni Państwo,

czy wyrażenie  od dłuższego czasu wymaga użycia czasownika w trybie niedokonanym?

Przykład:

Od dłuższego czasu zauważyła u siebie te objawy.

Czy nie powinno być:

Od dłuższego czasu zauważała u siebie te objawy.

Albo (jeśli użyć trybu dokonanego):

Dawno / Już wcześniej zauważyła u siebie te objawy.

Będę bardzo wdzięczna za odpowiedź!

Dzień dobry, otóż mam taką zagwozdkę: czasownik: rozpościerać, jak utworzyć tryb rozkazujący dla drugiej osoby liczby pojedynczej? Nie chodzi tutaj o formę niedokonaną rozpościeraj, tylko o dokonaną.

Szanowni Państwo!
Od wielu lat korzystam z różnych słowników języka polskiego PWN, poszukując w nich wiedzy na temat znaczenia, odmiany czy prawidłowego użycia wyrazów. Z reguły taką wiedzę znajduję, za co jestem Redakcji bardzo wdzięczny. Czasem jednak, biorąc udział w różnego rodzaju konkursach, potrzebuję informacji czy dany wyraz jest (bywa) rzeczownikiem, zaimkiem, partykułą czy inną częścią mowy. W większości przypadków daję sobie radę sam, ale są wyjątkowo złośliwe wyrazy, których nie potrafię odpowiednio zaklasyfikować. Niestety, interesujących mnie informacji nie znajduję także w słownikach PWN. A może istnieje publikacja, o której nie wiem?
Właśnie biorę udział w konkursie, w którym tworzywem są słowa. Byłbym bardzo wdzięczny, gdybyście Państwo zechcieli odpowiedzieć na kilka pytań:
1. Czy wyraz re (m.in. trzytomowy Słownik języka polskiego PWN pod redakcją prof. Szymczaka) jest rzeczownikiem?
2. Czy wyraz trza (ten sam słownik) jest czasownikiem? Czy można tu określić czas?
3. Jaką częścią mowy jest słowo zacz (ten sam słownik)?
4. Czy wyraz recte jest przysłówkiem (m.in. Nowy słownik ortograficzny PWN pod redakcją prof. Polańskiego)?
5. Czy w haśle zrzec się (obydwa słowniki) można powiedzieć o słowie zrzec, że jest bezokolicznikiem, czy bezokolicznikiem jest całe wyrażenie?
6. Czy w czasownikach w trybie rozkazującym typu: naznacz, racz, zarycz można określić czas?
7. Jaką częścią mowy jest wyraz razy, używany na określenie mnożenia (jest to wyraz hasłowy Nowego słownika poprawnej polszczyzny pod redakcją prof. Andrzeja Markowskiego)?
Z góry dziękuję za pomoc. Z poważaniem,
Mirosław Sochalski, Bydgoszcz

Dzień dobry!
Mam problemy ze zdaniami rozkazującymi. Czy zdanie rozkazujące zawsze musi kończyć się wykrzyknikiem? Czy są to zdania rozkazujące: „Uprawiać sport na swieżym powietrzu!”, „Jeść dużo owoców i warzyw!”? Nauczycielka mojej córki poprawiła te zdania na: „Uprawia sport na świeżym powietrzu!”, „Je dużo owoców i warzyw!”. Według mnie powinno być: „Uprawiaj sport na świeżym powietrzu!”, „Jedz dużo owoców i warzyw!”. Które z tych zdań są poprawne?

Szanowni Państwo,
w uroczej książeczce A. Markowskiego 500 zagadek o języku polskim (rok wyd. 1975) czytamy na temat akcentowania wyrazów typu robiliśmy:

Te formy akcentujemy wyjątkowo inaczej […]. Dlaczego tak się dzieje? Otóż cząstki -śmy, -ście, -byśmy pochodzą od samodzielnych dawniej wyrazów i ich form: jeśmy, jeście, bychom […]

Chciałbym się czegoś dowiedzieć na temat owego tajemniczego bychom. Nigdy wcześniej nie słyszałem takiego wyrazu.
Z wyrazami szacunku
Czytelnik

Witam,

Wraz z najlepszą koleżanką sprzeczamy się nieco o następującą kwestię:

Czy jeśli osoba zmarła a przypada jej data urodzin, to która forma jest poprawna:

- Osoba X ma dziś urodziny

- Osoba X miała dziś urodziny

- Osoba X miałaby dziś urodziny

Podobnie, jak sprawa ma się w przypadku czasownika "obchodzić":

- Osoba X obchodzi dziś urodziny

- Osoba X obchodziła dziś urodziny

- Osoba X obchodziłaby dziś urodziny