Szanowni Państwo,
często pisząc tekst, nie jesteśmy w stanie określić, czy w danym momencie będziemy mieć do czynienia z liczbą pojedynczą czy mnogą. Czy poprawne jest zdanie „Dokumenty tworzone są w ramach podpisanej/nych umowy/ów”? Podobna sytuacja występuje z rzeczownikami różnego rodzaju. Czy poprawne jest zdanie „Asystent przygotowuje umowę/aneks, którą/ry wysyła do biura zarządu”? Proszę o wskazówki, jak należy postąpić w podobnych przypadkach.
Serdecznie pozdrawiam
Magda J.

Uczono mnie, że wyrażenie ulec poprawie jest błędne. Jednak spotykam się z tym na tyle często (nawet w mediach masowych, o zgrozo!), że chciałbym poprosić specjalistów o wyjaśnienie.

Jeśli dana ulica miasta jest uznana przez użytkowników języka/opinię lokalną jako obwodnica i od lat tak się ją właśnie nazywa np. przy objaśnianiu komuś trasy, to czy oficjalne nazwanie jej ulicą Obwiednią jest wariantem poprawnym czy raczej powinniśmy pozostać przy nazwie np. ul. Obwodnica Południowa 14/3. Obwiednia to rzeczownik z zakresu geometrii (vide Doroszewski), Rybnik ma od jakiegoś czasu ul. Obwiednią Południową i Obwiednią Północną. Będę wdzięczny za odpowiedź.

W wierszu Józefa Minasowicza (1792–1849) pt. Modlitwa Pańska spotkałem się ze słowem: „i człek usterknie – ułomne stworzenie”. Co znaczy (znaczyło) słowo usterknie? Szukałem po różnych słownikach – bezskutecznie.
Z poważaniem
Edward Sopora Nysa

Szanowni Państwo,
chciałam zapytać, jak powinna wyglądać interpunkcja w następującym zdaniu: „Rozwój szklanej architektury można postrzegać jako proces, który zapoczątkowany realizacją Crystal Palace podlegał cyklicznym wahaniom”. Dokładnie chodzi mi o przecinki po zaimku który i – wówczas również – przed podlegał. A może przecinek powinien być tylko przed podlegał, jak w przypadku imiesłowu z końcówką -ąc?
Z poważaniem,
J.B.

Czy forma uzdają (zakładają koniowi uzdę) jest poprawna?

Jak zmieniało się postrzeganie zjawiska wałczenia? Podobno początkowo niezgłoskotwórcze u jako ł było cechą gwary chłopów, niższych warstw i zalecano unikanie takiej wymowy. Jeszcze na początku XX w. wiele osób używało tzw. scenicznego ł. Czy wałczenie zatem postrzegano jako styl potoczny, czy wręcz psucie języka, niestosowne w mowie oficjalnej? Może inaczej mówiono w domu, a inaczej w szkole czy podczas publicznych wypowiedzi? Do dziś niektórzy młodzi prezenterzy TVP Wilno stosują sceniczne ł, choć z pewnością są świadomi, że w Polsce już (prawie) nikt tak nie mówi. A na nagraniu głosu J. Piłsudskiego słychać, że wałczy. Lektorzy Polskiej Kroniki Filmowej początkowo nie wałczyli.

Jedna z porad (odp. J. Grzenia) brzmi: „W podanych przykładach wyraz to występuje w funkcji łącznika (…). Nie postawimy więc przecinka w zdaniach «Błędy ortograficzne to rzadkość» (…)”. Tymczasem w Słowniku ortograficznym PWN ([398], s. 147) jest napisane: „Myślnik może być również użyty zamiast domyślnych czasowników jest, są przed zaimkiem to – wprowadzającym orzecznik, np. «Warszawa – to stolica Polski»”. Czy obie wersje zapisu (z myślnikiem i bez) są poprawne, czy tylko opcja z myślnikiem?

Jak to się stało, że w języku polskim wykształciły się aż trzy końcówki liczby mnogiej w rodzaju męskim: (1) osobowe i godnościowe -owie, (2) godnościowe bądź archaizujące -y/-i (zależnie od spółgłoski wygłosowej), wreszcie (3) zwykle deprecjacyjne i/lub nieżywotne -i/-y (zależnie od spółgłoski wygłosowej, z repartycją częściowo odwrotną niż w 2)

Np. (1) aniołowie (2) anieli (3) anioły – w ost. przypadku akurat bez odcienia deprecjacyjnego.

Dziękuję za naświetlenie tematu,

Łukasz

Dlaczego przymiotniki jutrzejszy, dzisiejszy, wczorajszy, utworzone od słów jutro, dziś / dzisiaj i wczoraj, przypominają stopień wyższy przymiotnika? Z drugiej strony dlaczego pojawia się też w niektórych formach cząstka -aj- zamiast -ej-. Skąd taka oboczność?