być-na-nie
  • Też nie wpływa na stosowanie reguły [374]
    22.09.2016
    22.09.2016
    Szanowni Państwo,
    zastanawiam się nad interpunkcją zdania Nie udowodniono, że taka funkcja istnieje lub też(,) że nie istnieje. Gdyby nie było też, brak przecinka wynikałby z reguły [374] WSO PWN, ale w tej sytuacji nie jestem pewien.

    Z wyrazami szacunku
    Czytelnik
  • wykrzyknik nie na końcu wypowiedzenia
    30.03.2015
    30.03.2015
    Szanowni Państwo,
    nurtuje mnie kwestia stosowania dużej bądź małej litery w przypadku wyrazów następujących po umiejscowionych w środku zdań eksklamacjach. „Mogłem go dostrzec, lecz – ach! – nie mogłem sięgnąć” albo „Ostatni raz widziałem go hen! za rzeką”. Czy można uznać za poprawny spotykany w starszych publikacjach, zaprezentowany uprzednio zapis i bezpiecznie stosować go? Czy zakończenie słów w podanych sytuacjach wykrzyknikiem jest zasadne?
    Z poważaniem
  • Psy na lata się nie gryzą
    22.01.2018
    22.01.2018
    Szanowni Państwo,
    oglądając jakiś czas temu polityczną dyskusję telewizyjną, z ust wypowiadającej się pani usłyszałem zwrot Psy na lata się nie gryzą, a ponieważ spotkałem się z owym powiedzeniem po raz pierwszy, zastanawia mnie, skąd się ono wzięło, czy jest już „zadomowione” w języku i cóż może oznaczać? Byłbym niezmiernie wdzięczny gdyby mogli Państwo rzucić trochę światła na tę sprawę.

    Łączę wyrazy szacunku.
  • zapotrzebowanie – na coś, nie w coś
    12.07.2010
    12.07.2010
    Witam,
    krótkie pytanie – która forma jest poprawna: zapotrzebowanie w energię czy zapotrzebowanie na energię? Kiedy stosować przyimek w a kiedy na w przypadku zapotrzebowania?
  • Jestem na tak
    20.10.2011
    20.10.2011
    Moją wątpliwość budzi używanie dwóch określeń, które wydają mi się niepoprawne. Zdaje się, że ich popularność zaczęła się wraz z emisją pewnego telewizyjnego programu muzyczno-rozrywkowego. Chodzi mi o „Jestem na tak’’ i „Jestem na nie’’, używane zamiast „Jestem za’’ i „Jestem przeciw’’. Bycie na tak/nie wygląda mi na nowomowę. Czy jednak jest akceptowalne?
    Z góry dziękuję za odpowiedź.
  • Byłem na Papieżu…
    8.03.2002
    8.03.2002
    Szanowni i Ukochani Profesorowie!
    Będę wdzięczny za ocenę mojej lingwistyczno-etycznej analizy pewnego wyrażenia, którą przedstawiam (jest to fragment mojego artykułu):
    Przed jedną z pielgrzymek Papieża do Polski dziesięciu osobom postawiłem pytanie: „Czy będziesz w czerwcu na Papieżu?” i nikogo nie zdziwiło takie sformułowanie. A zatem wyrażenie być na Papieżu weszło do mowy potocznej.
    Gdy Karol Wojtyła był jeszcze w Krakowie, nikt, kto uczestniczył we mszy odprawianej przez niego, czy w spotkaniu z nim, nie powiedział: „Byłem na Biskupie” czy „…na Wojtyle”. Rozwińmy rzecz szerzej. „Byłem na koncercie chopinowskim” – mówimy, gdy wykonawcą jest jakiś mało znany artysta, i najważniejszym jest tu Chopin. Ale gdy ktoś miał szczęście słuchać pianisty tej miary, co Małcużyński, powie raczej: „Byłem na Małcużynskim”, Chopin schodzi na dalszy plan. „Byłem na Rollingstonsach” – mówiło się. „Byłem na Wałęsie” – słyszałem też taką wypowiedź, gdy Lech był u szczytu swej popularności. Prawidłowe sformułowanie jest: „Byłem na spotkaniu (występie) z X”. Gdy jednak X staje się gwiazdą, bożyszczem tłumów, wówczas to, co on ma nam do przekazania, mało się liczy, najważniejszy jest on sam – idol. I w takich sytuacjach mamy tendencję mówić: „Byłem na X”.
    Podczas papieskich pielgrzymek najczęściej uczestniczymy w Eucharystii odprawianej przez Ojca Świętego i jeżeli potem mówimy: „Byłem na Papieżu”, to należy wyciągnąć wniosek, że najważniejszym był tu sam Papież, a Ofiara Chrystusa jedynie tłem, dekoracją. Tak, język jest jak papierek lakmusowy, które może ukazać w nas samych rzeczy, jakich nie dostrzegamy, jakich często nie chcemy dostrzec.

    Marek Przepiórka
  • jest – nie ma

    9.04.2023
    9.04.2023

    Dzień dobry,

    chciałbym zapytać o powód, dla którego różnymi czasownikami określamy to czy coś się gdzieś znajduje, czy też nie. Przykładami mogą być: „we wsi jest szkoła”, „tam jest pies” używające odmienionego czasownika "być", ale „we wsi nie ma szkoły”, „tam nie ma psa” z czasownikiem „mieć”.

  • Osobiście tam nie byłem
    3.11.2015
    3.11.2015
    Szanowni Państwo,
    kiedy powiedziałem znajomemu, że znam pewne miejsce, ale nie byłem tam osobiście, zapytał, czy można być gdzieś nieosobiście. Odpowiedziałem, że nie można, ale czasem pojawiają się w wypowiedziach takie puste semantycznie słowa, które po prostu coś podkreślają. Odrzekł, że idąc tym tropem, można by właściwie cofać się do tyłu, bo do tyłu podkreśla kierunek cofania. Zacząłem się zastanawiać, czy nie ma racji, tzn. czy być gdzieś osobiście nie jest po prostu pleonazmem.
  • Byłem wczoraj u Pana, ale go nie było
    6.10.2011
    6.10.2011
    Witam,
    jestem właśnie na etapie przypominania sobie opowiadań o Sherlocku Holmesie i spotykam się tam często ze zdaniami w stylu: „Byłem wczoraj u Pana, ale go nie było” albo „Wychodząc od Pana, widziałem jego córkę”. Czy takie zdania są poprawne? Czy może po prostu kiedyś się tak mówiło, a z czasem to ewoluowało? Dzisiaj powiedzielibyśmy pewnie: „Byłem wczoraj u Pana, ale Pana nie było” i „Wychodząc od Pana, widziałem Pana córkę”.
    Pozdrawiam,
    Bartosz Piec
  • Nie będę potrafiła?
    2.02.2009
    2.02.2009
    Ostatnio dość często słyszę w TV (w serialach, dyskusjach ludzi wykształconych) tego rodzaju konstrukcje składniowe: „Nie będę potrafiła tego zrobić”, „Banki same będą potrafiły zadbać o swoje interesy” itd. Mam więcej wynotowanych podobnych przykładów. Uczono mnie w mojej wileńskiej szkole, że nie można tworzyć czasu przyszłego złożonego od czasowników dokonanych.
    Pozdrawiam i dziękuję.
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego