Szanowna Poradnio,
powiedzieć na końcu programu za tydzień w programie jest poprawne jeśli mówię to na końcu to za tydzień to też koniec programu, więc nie będzie już nic. Chyba, że odnosić to do za tydzień liczone od początku programu?
Podobnie jeśli na koniec wiadomości jeśli są co 30 min ktoś mówi za pół godziny w kolejnym serwisie. Jak to rozumieć za pół godz od chwili mówienia czy od początku wiadomości? Jak to logicznie jest chyba że to potoczne?

Dlaczego mamy zabÓr (od zabierać), ale rozbIÓr (od rozbierać) – skąd ta miękkość w jednym przypadku a jej brak w drugiej, do tego oba rzeczowniki historycznie stosowane w tym samym kontekście.
Z góry dziękuję za odpowiedź
Łukasz

Szanowni Państwo,

jak należy odmieniać nazwę AstraZeneca? Szczepionka AstryZeneki czy AstraZeneki? A może lepiej jej nie odmieniać i za każdym razem pisać: szczepionka firmy (koncernu?) AstraZeneca?

Z wyrazami szacunku

Czytelniczka

Mówimy: on/ona tu jest; natomiast zaprzeczając mówimy: jego/jej tu nie ma. Skąd takie zaprzeczenie?

Szanowni Państwo,

chciałbym się odnieść do porady „LaTeX” (https://sjp.pwn.pl/szukaj/latex.html). Słowo to używane jest głównie przez matematyków. Matematycy zaś mówią tylko [latech]. Alfabet grecki jest akurat mocno zakorzeniony w języku tej dyscypliny, a sama litera chi występuje choćby w statystyce: test chi-kwadrat.

Rozumiem, że z językoznawczego punktu widzenia wymowa [lateks] też jest poprawna, ale odradzałbym ją komuś, kto ma styczność z tym środowiskiem. Może to zostać odebrane jako przejaw dyletanctwa.

Z poważaniem

Czytelnik

Chciałem uzupełnić poradę https://sjp.pwn.pl/szukaj/latex.html informacją, że autorzy tego programu – jak i wcześniejszego programu, a w zasadzie języka zapisu dokumentów, zwanego TEX (przy czym E zapisywane było w rejestrze dolnym), którego ten program jest modyfikacją – wyraźnie zaznaczali zawsze, że jedyną poprawną wymową jest [latech] (niepoprawna jest też wymowa [lejtech]), ale po polsku może to być TYLKO [latech], nie [lateks], bo lateks to coś zupełnie innego (zob. https://pl.wikipedia.org/wiki/LaTeX i https://pl.wikipedia.org/wiki/Lateks).

Podobnie mieliśmy wcześniej problem z programem ChiWriter, który polscy użytkownicy z uporem nazywali [czi-rajterem], pomimo że jego autor, notabene Niemiec, zawsze zaznaczał, że ma być czytane [kaj], bo takie jest jego imię (Kay Horstmann) i zarazem tak po angielsku czyta się grecką literę chi (X) – z tego ostatniego względu po polsku można by czytać [chi-rajter] ale nigdy [czi-rajter].

Poza tym nie wiem, dlaczego Pani uważa, że nazwy programów nie są nazwami własnymi. Czy dlatego, że każdy taki program może istnieć w setkach czy tysiącach egzemplarzy jak egzemplarze samochodów marki „ford”? Chyba byłaby to fałszywa analogia. Oprogramowanie jest wynikiem aktu twórczego, jak książka, więc jego nazwa jest czymś bardziej analogicznym do tytułu dzieła literackiego niż do marki samochodu itp. (Zresztą dowolne dzieło literackie, np. „Czarodziejka z jeziora”, jako książka też może istnieć i istnieje w tysiącach egzemplarzy).

Wszystkie nazwy programów, typu Word, WordPerfect, ChiWriter powinniśmy chyba zatem pisać wielką literą (ja to zresztą jest praktykowane, ale nie wiem, czy ze względu na wpływ angielskiego, czy na rzeczywistą refleksję językową typu przeprowadzonej przez mnie).

Pisownia, która „małe zawiera w środku i na końcu wielkie litery”, jest nietypowa nie tylko dla polszczyzny, ale w zasadzie dla wszystkich nowożytnych języków zachodnich (w tym i angielskiego) – oprócz klingońskiego.

Wydaje mi się także, że nie mówi się po polsku o wynalazcy oprogramowania, tylko o jego twórcy. Ale może się mylę?

Maciej St. Zięba

Szanowna Pani Profesor,
dziękuję za odpowiedź na pytanie o basy i tenory, ale rzecz w tym, że WSO PWN podaje właśnie dwie formy mianownika liczby mnogiej: tenory albo tenorzy w zależności od znaczenia i druga część mojego poprzedniego pytania dotyczyła właśnie tego, w jakich kontekstach używać jednej, a w jakich drugiej formy, bo różnica znaczeniowa nie jest dla mnie wyrazista.
Z wyrazami szacunku
Czytelnik

Dzień dobry.
Zastanawia mnie kwestia dotycząca przymiotnika bizantyjski – używanego na terenie badań z zakresu historii sztuki. Spotykam się bowiem z dwiema możliwościami, niektóre opracowania posługują się wspomnianą przeze mnie formą bizantyjski, inne zaś bizantyński. Która z nich jest poprawna? Której powinno się używać?\\
Pozdrawiam.

Chciałbym się dowiedzieć, jak powinna wyglądać odmiana obu członów nazwiska Janusza Korwin-Mikkego. No właśnie, mnie się wydaje, że właśnie tak. :) Czyli Korwin, jako herb, pozostaje nieodmienny, natomiast nic nie stoi na przeszkodzie, żeby odmienić człon Mikke. Coś kojarzę, że taką właśnie odmianę zalecał sam zainteresowany. Tymczasem w mediach na okrągło słyszę o Januszu Korwinie-Mikke, że coś się przydarzyło Januszowi Korwinowi-Mikke itd. (czyli, można by rzec, odwrotnie).

Czy za dwa dni może oznaczać za dwoma dniami wliczając trwający dzień jako cały dzień kalędarzowo, po tych dwóch dniach nie jako 24 h?