-
Na płaszczyźnie i w płaszczyźnie 31.01.201731.01.2017Szanowni Państwo,
rzeczownik płaszczyzna łączymy na ogół z przyimkiem na (np. Zanim rozwiążemy problem w przestrzeni, rozpatrzmy analogiczny problem na płaszczyźnie). Jednak w pewnych kontekstach matematycznych, zwłaszcza jeśli pojawia się więcej niż jedna płaszczyzna, powiedziałbym raczej: Punkty P, Q, R leżą zarówno w płaszczyźnie ściany bocznej sześcianu, jak i w płaszczyźnie przekroju. Jak jest poprawnie?
Z wyrazami szacunku
Czytelnik
-
Dzierżawczość w języku polskim 22.03.201622.03.2016Drodzy sąsiedzi,
chciałbym zapytać o wyrażanie relacji dzierżawczych w języku polskim. W moim języku (czeskim) i w języku polskim są interesujące podobieństwa i różnice dotyczące posesywności.
- Dzierżawczość jest wyrażana zaimkiem – w czeskim jest tak samo jak w polskim.
Oba języki mają zaimki dzierżawcze: můj/mój, tvůj/twój, svůj/swój, náš/nasz, váš/wasz, čí/czyj .
Oba języki mają też dopełniacz dzierżawczy w 3. osobie: jeho/jego, její/jej, ich/ich.
- Dzierżawczość jest wyrażona odmienionym rzeczownikiem – w czeskim jest tak samo jak w polskim.
W obu językach jest tu dopełniacz: můj otec – dům mého otce, mój ojciec – dom mojego ojca, drahý přítel – dům drahého přítele, drogi przyjaciel – dom drogiego przyjaciela - Oprócz tego w języku czeskim są przymiotniki dzierżawcze: otec – otcův dům, přítel – přítelův dům, których nie ma w polskim. Co ciekawe, język czeski odróżnia wyrażenia typu otcův dům od wyrażeń typu dům mého otce – nie możemy powiedzieć můj-otcův dům.
Zauważyłem w języku polskim takie słowa jak Kraków (= ‘należący do Kraka?), Janów (dom), Cieszyn.
W związku z tym mam pytania:
- Jakie są historyczne formy wyrażania dzierżawczości w dawnym języku polskim (rzeczowniki, przymiotniki dzierżawcze, dopełniacz dzierżawczy)?
Czy używaliście kiedyś wyrażeń typu ojców dom? - Kiedy i jak rozwinęły się one do obecnej postaci?
- Co się kryje za dychotomią zaimków (dopełniacz dla 3. osoby versus zaimki dzierżawcze dla pozostałych osób)?
Jan Zidek - Dzierżawczość jest wyrażana zaimkiem – w czeskim jest tak samo jak w polskim.
-
krzyżówki22.09.200422.09.2004W krzyżówkach wyrazy krzyżują się TĄ SAMĄ literą, niezależnie od wymowy. Cook, Peck, Cinema, Chillon, dach, filc, bicz, Boccaccio, Crécy – każdy z każdym można skrzyżować literą C, natomiast Crécy z jeżem już się nie skrzyżuje, bo É / E to INNA litera. Proszę o opinię językoznawców – niezależną od umów pomiędzy krzyżówkowiczami – co do tego, czy mamy do czynienia z TĄ SAMĄ czy z INNĄ literą w przypadkach: Andrić i ćma (Ć) – Jancsó, Miró i łódka (Ó) – wajśja, aśrama, Śiwa, śliz (Ś).
-
platforma internetowa
1.02.20231.02.2023Dlaczego niektóre strony internetowe są nazywane „platformami”? Jakie znaczenie ma tu „platforma”? Nie mogłem znaleźć w żadnym słowniku, a definicja „dziedzina wspólnego działania” tu nie pasuje. Czy to jakaś kalka z angielskiego?
-
Przecinki zamiast średników2.07.20182.07.2018Szanowny Panie Doktorze,
czy średnik został prawidłowo użyty w zdaniu: Przekształcenie płaszczyzny rzutowej w płaszczyznę rzutową nazwiemy rzutowym, jeśli jest bijekcją; prosta przechodzi na prostą; na tej prostej zachowywany jest dwustosunek? Jest to definicja przekształcenia rzutowego. Na tę definicję składają się trzy punkty: bycie bijekcją, zachowywanie prostej, zachowywanie dwustosunku. Gdyby zapisać je w formie listy wyliczeniowej, średnik tym bardziej wydawałby się na miejscu. Czy jednak nie przeszkadza mu, strukturalnie wyższy, przecinek przed jeśli?
Z wyrazami szacunku
Czytelnik
PS. Dziękuję za obszerną odpowiedź dot. przecinków. Teraz lepiej mi się to ułożyło.
-
a nawet, nie a wręcz11.02.201111.02.2011Szanowny Panie Profesorze,
proszę o pomoc w rozwianiu moich wątpliwości. „Czyny kompromitują go jako specjalistę, a wręcz wskazują na jego niezgodną z prawem działalność” – czy to zdanie jest poprawne? Być może spójnik a zaburza tę konstrukcję?
Co więcej, nie-specjalista ukazany jest na jednej płaszczyźnie z „niezgodną z prawem działalnością”, czy są one faktycznie wystarczająco równoważne?
Byłabym bardzo wdzięczna za wyjaśnienie ewentualnych błędów w powyższym sformułowaniu.
Pozdrawiam,
K.
-
dookolny czy dookólny?
17.11.201417.11.2014Witam,
chciałbym się zapytać, czy istnieje słowo dookólna, np. antena dookólna (takie słowo występuje w literaturze branżowej – jest to antena, która promieniuje dookoła w płaszczyźnie pionowej). Cześć firm jednak używa słowa dookolna (według słownika jest to poprawnie) i tu moje pytanie: czy nazwa dookólna (nie występuje w SJP) jest poprawna?
Z poważaniem
-
Dywiz w nazwach miejscowych oraz w nazwach przystanków
29.01.20243.10.2021Szanowni Językoznawcy,
co rządzi użyciem lub nieużyciem łącznika w nazwach miejscowych niektórych osiedli lub przystanków? Czym różnią się nazwy osiedli w Warszawie, takie jak Marymont-Potok, Marymont-Ruda od np. nazwy Bemowo Lotnisko (bez łącznika)? Czy stosowanie łącznika w nazwach przystanków typu: Podleśna-IMiGW, Łomianki-Szkoła, Nowy Świat-Uniwersytet, Wola-Ratusz jest poprawne? W jakim zakresie używa się w tych przypadkach norm dot. nazw miejscowości?
Z poważaniem i pozdrowieniami
J.J.
-
Jak się odmienia Mieszko II?15.04.201215.04.2012Szanowna Redakcjo,
chciałbym zapytać o prawidłową odmianę nazw własnych typu Mieszko II. Jak wygląda dopełniacz: Mieszka II czy też Mieszka II-ego? Która forma jest wzorcowa? Wydaje mi się, że ta pierwsza, jednak w pewnym miejscu spotkałem się z orzeczeniem, że należy odmieniać 2. człon nie tylko w mowie, ale i w piśmie. A może oba rozwiązania są akceptowane, tylko na dwóch płaszczyznach normy?
Z wyrazami szacunku
Czytelnik -
jury i sędziowie w sporcie21.10.201421.10.2014Czym się różni jury od sędziów w kontekście zawodów sportowych lub konkursu innego typu? I czy jury może być jednoosobowe?