Szanowni Państwo,
proszę o podanie poprawnego zapisu poniższego typu nazw (z nadzieją, że te rozstrzygnięcia pojawią się w SJP): księstwo słupskie, hospodarstwo mołdawskie, chanat krymski czy Księstwo Słupskie (z pewnością zapis dużymi literami jako byt państwowy: Księstwo Warszawskie, Księstwo Kijowskie), Hospodarstwo Mołdawskie, Chanat Krymski. Czy pisownia dużą lub małą literą zależy od stopnia niezależności danego terytorium? Dziękuję bardzo i pozdrawiam, A.B.

Szanowne Państwo,
mam pytanie, czy wyraz specpułk, który media często używają, jest poprawny? I mam jeszcze jedno pytanie: czy zdanie (które znalazłam w gazecie): „dumnie prezentuje się i puszy” to pleonazm. Zgodnie z SJP PWN puszyć się to dumnie się prezentować, więc powinien to być błąd, ale nie jestem pewna.
Serdecznie pozdrawiam.

W sjp.pwn.pl laptop ma wyraźnie dopełniacz laptopa. Logika podpowiada coś odwrotnego (rzeczownik nieżywotny), ale oprócz niej mam przykład audycji Lato z radiem w 1. programie PR. Słuchałem jej wielokrotnie tego lata i nagrodą w codziennym konkursie był m. in. laptop. Kilka razy dziennie zapowiedzi mówiły, że w konkursie można „wygrać laptop, kamerę cyfrową lub kino domowe”. Tak samo mówił spiker podczas wyboru nagród, używając w bierniku formy laptop, jak mianownik. Kto ma rację?

Szanowni Państwo,

chciałbym się odnieść do porady „LaTeX” (https://sjp.pwn.pl/szukaj/latex.html). Słowo to używane jest głównie przez matematyków. Matematycy zaś mówią tylko [latech]. Alfabet grecki jest akurat mocno zakorzeniony w języku tej dyscypliny, a sama litera chi występuje choćby w statystyce: test chi-kwadrat.

Rozumiem, że z językoznawczego punktu widzenia wymowa [lateks] też jest poprawna, ale odradzałbym ją komuś, kto ma styczność z tym środowiskiem. Może to zostać odebrane jako przejaw dyletanctwa.

Z poważaniem

Czytelnik

Chciałem uzupełnić poradę https://sjp.pwn.pl/szukaj/latex.html informacją, że autorzy tego programu – jak i wcześniejszego programu, a w zasadzie języka zapisu dokumentów, zwanego TEX (przy czym E zapisywane było w rejestrze dolnym), którego ten program jest modyfikacją – wyraźnie zaznaczali zawsze, że jedyną poprawną wymową jest [latech] (niepoprawna jest też wymowa [lejtech]), ale po polsku może to być TYLKO [latech], nie [lateks], bo lateks to coś zupełnie innego (zob. https://pl.wikipedia.org/wiki/LaTeX i https://pl.wikipedia.org/wiki/Lateks).

Podobnie mieliśmy wcześniej problem z programem ChiWriter, który polscy użytkownicy z uporem nazywali [czi-rajterem], pomimo że jego autor, notabene Niemiec, zawsze zaznaczał, że ma być czytane [kaj], bo takie jest jego imię (Kay Horstmann) i zarazem tak po angielsku czyta się grecką literę chi (X) – z tego ostatniego względu po polsku można by czytać [chi-rajter] ale nigdy [czi-rajter].

Poza tym nie wiem, dlaczego Pani uważa, że nazwy programów nie są nazwami własnymi. Czy dlatego, że każdy taki program może istnieć w setkach czy tysiącach egzemplarzy jak egzemplarze samochodów marki „ford”? Chyba byłaby to fałszywa analogia. Oprogramowanie jest wynikiem aktu twórczego, jak książka, więc jego nazwa jest czymś bardziej analogicznym do tytułu dzieła literackiego niż do marki samochodu itp. (Zresztą dowolne dzieło literackie, np. „Czarodziejka z jeziora”, jako książka też może istnieć i istnieje w tysiącach egzemplarzy).

Wszystkie nazwy programów, typu Word, WordPerfect, ChiWriter powinniśmy chyba zatem pisać wielką literą (ja to zresztą jest praktykowane, ale nie wiem, czy ze względu na wpływ angielskiego, czy na rzeczywistą refleksję językową typu przeprowadzonej przez mnie).

Pisownia, która „małe zawiera w środku i na końcu wielkie litery”, jest nietypowa nie tylko dla polszczyzny, ale w zasadzie dla wszystkich nowożytnych języków zachodnich (w tym i angielskiego) – oprócz klingońskiego.

Wydaje mi się także, że nie mówi się po polsku o wynalazcy oprogramowania, tylko o jego twórcy. Ale może się mylę?

Maciej St. Zięba

Szanowni Państwo,

dlaczego zwrot legitymować się znajomością języka jest uznany za niepoprawny? W Wielkim słowniku poprawnej polszczyzny PWN jako właściwy podany jest przykład: Pani kustosz legitymowała się gruntowną wiedzą... Dlaczego można legitymować się wiedzą, a znajomością języka już nie?

Tylko Leibniz czy również Leibnitz (jako filozof, nie jako miasto)? W niemal wszystkich słownikach ortograficznych, encyklopediach itp. można znaleźć tylko tę pierwszą postać, jednak w jednym znalazła się, być może przez nieuwagę korekty, ta druga – vide http://www.sjp.pl/Leibnitz – i nie wiadomo teraz, co o niej sądzić.

Szanowni Państwo,
zwracam się z pytaniem dotyczącym deklinacji i wymowy polskiej miasta Leicester. Czy należy odmieniać analogicznie do Manchesteru czy też lepiej pozostawić ten wyraz w formie mianownikowej z racji na słabą asymilację w polszczyźnie?
Jak brzmi przymiotnik? Czyżby leicesterski (czyt. lesterski)?
Mieszkaniec to Leicesterczyk czy Leicesterczanin?

Z góry dziękuję za odpowiedź i łączę wyrazy szacunku

Mario Jakub Kiliński

W Zasadach pisowni i interpunkcji (https://sjp.pwn.pl/zasady/350-88-6-Miedzy-skladnikami-daty;629757.html) znalazłem następujące sformułowanie (o pomijaniu kropki): „[350] 88.6. Między składnikami daty, jeśli miesiąc napisany jest liczbą rzymską lub słownie (…)”. Wydaje mi się, że nie ma liczb rzymskich, są jedynie cyfry. Stąd powyższe zdanie powinno być chyba przeformułowane.

Pozdrawiam,

Zbigniew Kozak

Witam!

Od jakiegoś czasu toczy się w kręgach programistów dyskusja na temat odmiany słowa Lisp (https://sjp.pwn.pl/szukaj/lisp.html). Czy w dopełniaczu jest -u czy -a? Jakie są pozostałe formy?

Pozdrawiam i z góry dziękuję za odpowiedź.