-
Para aspektowa wynieść – wynosić
20.01.202320.01.2023Dzień dobry.
Która forma czasownika „wynosić” jest poprawna:
„Suma składek zdrowotnych wypłacona w roku 2021 wyniosła/wynosiła 1500,00 zł”?
Bardzo dziękuję za odpowiedź.
Katarzyna
-
aspekt czasowników14.10.200214.10.2002Szanowni Państwo,
Zawsze sądziłem, że aspekt jest cechą czasownika, a nie kwestią jego odmiany (podobnie jak rzeczownik „ma rodzaj”, a nie „odmienia się przez rodzaj”), i że owszem, czasowniki łączą się w pary aspektowe, ale nie oznacza to, że każdy swoją parę mieć musi. Tymczasem moje dziecko oznajmiło mi właśnie – tak uczone w szkole – że to jest „odmiana przez aspekt”. Nie wierzyłem, sprawdziłem, rzeczywiście ma w zeszycie napisane: „Czasowniki odmieniają się przez aspekt”.
Dla mnie różnica jest zasadnicza. Według mojego dotychczasowego rozeznania wziąć i brać to były dwa czasowniki, wprawdzie skojarzone w parę, ale osobne. Jeśli natomiast miałaby to być odmiana, to byłby to jeden i ten sam wyraz (tyle że właśnie odmieniany). Tylko która forma będzie wtedy podstawową – wziąć będzie brać odmienionym przez aspekt, czy też brać będzie odmienionym przez aspekt wziąć?
Poza tym jeśli to jest rzeczywiście odmiana, to wynikałoby z tego, że każdy czasownik (poza ewentualnymi wyjątkami) da się odmienić. Tu lista wyjątków byłaby chyba nazbyt długa, bo jak „odmienić” przez aspekt czasowniki: zobaczyć, dojrzeć, powłóczyć, siedzieć, mianować, wisieć, ciąć, rwać, drzeć, gadać, utkać (np. gobelin), pognać (dokądś), strzyc, biec, prać, ciec, płukać, razić, spacerować, bawić się, kołowacieć, kochać, lubić, szanować, podkochiwać się…
Proszę o pomoc, bo dziecko zadaje mi coraz trudniejsze pytania, a ja nie wiem, jak odpowiedzieć. Szukałem trochę po książkach (np. w Praktycznym słowniku poprawnej polszczyzny nie tylko dla młodzieży, str. 406) i raczej przyznałbym rację sobie, a nie nauczycielce, niemniej wolałbym zweryfikować swoją interpretację u źródła, zanim zacznę przestawiać dziecko, bo może to ja coś wiem nie tak, jak trzeba.
Serdecznie dziękuję. -
Niedokonane synonimy czasownika uwziąć się
12.03.202412.03.2024Jaki byłby poprawny odpowiednik czasownika „uwziąć (się)” w aspekcie niedokonanym lub jakiś zamiennik?
Pozdrawiam
-
Aspekt czasownika i typografia
29.12.202229.12.2022Dzień dobry,
proszę o odpowiedź, która forma czasownika „wynosić” jest użyta poprawnie:
Suma składek na ubezpieczenie zdrowotne potrącona ze świadczenia w 2021 roku wyniosła/wynosiła 1.200,00 zł.
Proszę również o wskazanie błędu, który mogłam popełnić pisząc ten mejl. Bardzo dziękuję za odpowiedź.
Pozdrawiam
-
Dziwić się z zdziwić się
27.09.202027.09.2020Czy czasownika dziwić się (czemuś, komuś) można używać w aspekcie dokonanym, np. w zdaniu Luiza dopijała drugą filiżankę kawy, kiedy zdziwiła się samej sobie, że jej myśli krążą wokół takich spraw?
-
formy trybu rozkazującego11.03.200311.03.2003Szanowni Państwo!
Z uprzejmą prośbą zwraca się Helena Kazancewa – wykładowca języka polskiego z Białorusi.
Mam kłopot z wyjaśnieniem moim studentom tego, jak się tworzy formy trybu rozkazującego. A właśnie co dotyczy czasowników kończących się zbiegiem spółgłosek, ostatnią z których jest spółgłoska wargowa.
W podręcznikach dla obcokrajowców, które są mi dostępne, używa się dwóch reguł:
1. Jeśli temat czasownika kończy się spółgłoską wargową, przy tworzeniu rozkaźnika temat twardnieje: zrób, kip, mów itd.
2. Jeśli temat czasownika kończy się zbiegiem spółgłosek albo nie tworzy sylaby, dodaje się sufiks –ij (-yj): rwij, śpij, drzyj, zamknij, marznij, poślij.
Wytłumaczywszy w ten sposób (byłam pewna, że powiedziałam wszystko), przy układaniu testu sprawdzającego zastosowałam między innymi czasowniki: martwić się, nakarmić, załatwić, wątpić, zrozumieć i poprosiłam o utworzenie form trybu rozkazującego od nich.
Zgłupiałam, kiedy, zacząwszy sprawdzać, zobaczyłam formy, utworzone od tych czasowników za pomocą sufiksu –ij. Studenci zrobili niby wg reguł (przynajmniej tych, które podałam), a mimo to, zrobili źle.
Może gdzieś w gramatykach jest taka reguła (której nie spotykałam, nie znam), że przy tworzeniu trybu rozkazującego sufiksu –ij nie dodaje się do tematów, zakończonych zbiegiem spółgłosek, jeżeli ostatnią spółgłoską tego zbiegu jest spółgłoską wargową? Czy ja mogę podać to studentom jako regułę, czy to jest zbieg okoliczności, i zdarzyło mi się w jednym zadaniu przez przypadek nazbierać tyle wyjątków? Czy istnieją jeszcze podobne przykłady? Może to tylko jakaś tendencja, dopiero obserwacja, którą trzeba by sprawdzić, zanim będzie się opowiadać z pewnością?
I, zresztą jak wyjaśnić sytuację z parą aspektową rozumieć – zrozumieć, gdzie oba czasowniki należą do IV (III) koniugacji (poprzednie „kłopotliwe” słówka należały do II), przy czym forma rozumiej jest utworzona zgodnie z regułami od tematu 3 os. l.mn. (rozumieją), formę zrozumiej uważa się za dopuszczalną (choć miałaby być taka wg reguły), a zrozum jest formą normalną i powszechną? Co jest z czasownikiem weź (I), utworzonym od tematu weźm’, gdzie spółgłoska wargowa w wygłosie ginie? Czy to jest jedyny wyjątek, czy istnieją podobne czasowniki?
Przepraszam Państwa za kłopot i długie tłumaczenie, wiem, że zadaję chyba niełatwe pytanie. Bardzo proszę o pomoc.
Z serdeczną wdzięcznością,
Helena Kazancewa
-
ile wlezie
3.07.20233.07.2023Szanowni Państwo,
w polszczyźnie jak wiadomo istnieje powiedzenie „ile wlezie”, ale czy to oznacza, że istniał kiedyś taki czasownik jak wlazić? Proszę o odpowiedź.
Pozdrawiam
-
klocki dobrze ułożone
14.07.202114.07.2021Czy gdy mówimy o klockach do układania, można stwierdzić, że są one "dobrze ułożone", czy "dobrze poukładane"? Czy nie ma to znaczenia i obie formy można stosować zamiennie?
Pozdrawiam serdecznie
Cyncynat
-
ktoś wziął i zrobił coś
13.04.202313.04.2023Chciałabym uzyskać informację na temat konstrukcji „wziąć i ...“. W mowie potocznej często słyszy się wypowiedzi ją zawierające, a mimo tego trudno znaleźć więcej wiadomości na ten temat. Chyba najczęściej można się spotkać z przykładem: „wziął i umarł“, ale także „wzięłam i zrobiłam“ czy „wziął i kupił“. Jednak czy jest ona poprawna? Oraz czy mogliby Państwo określić jaki to rodzaj konstrukcji?
Pozdrawiam serdecznie, Anna
-
nadzwaniać się (?)
2.07.20232.07.2023Dzień dobry. Podczas dzwonienia (dosyć częstego) do klientów posługuję się stwierdzeniem „nie chciał bym się NADZWANIAĆ za często”. Chciałbym zapytać, czy można to uznać za prawidłowe, a jeżeli nie, to czym zastąpić takie określenie, żeby były równie krótko określone moje intencje nienadużywania kontaktów telefonicznych?