bodajże
  • bodaj, bogdaj, bodajże
    31.03.2011
    31.03.2011
    W Słowniku poprawnej polszczyzny pod red. W. Doroszewskiego wymienione zostały formy partykuły bodaj z końcówkami osobowymi. Pośród nich nie ma bodajm (jest tylko bodajem; za to obok bodajeś jest bodajś). Czy forma bodajm jest niepoprawna? Czy z formami bogdaj i bodajże również wiążą się końcówki osobowe?
    Bardzo dziękują za odpowiedź.
  • Drzwi we frazeologii
    7.01.2019
    7.01.2019
    Czy istnieje związek frazeologiczny drzwi w drzwi? Stwierdziłem, że jest to kalka z naszego rodzimego języka i podobne do oko w oko, twarzą w twarz, ale także podobne do door to door. Jednocześnie sformułowanie drzwi w drzwi występuje w języku potocznym i nie jest dopuszczalne w oficjalnych sytuacjach lub tekstach naukowych.
  • Dyfamacja
    3.10.2016
    3.10.2016
    Szanowni Państwo,
    zastanawia mnie, dlaczego zniesławienie możemy nazwać dyfamacją, a nie defamacją. Jeśli wyraz ten pochodzi od łacińskiego diffamatio, to skąd w języku angielskim wziął się rzeczownik defamation (nie: diffamation)?

    Łączę wyrazy szacunku
    Czytelnik
  • Holandia czy Niderlandy?
    14.10.2002
    14.10.2002
    Proszę o rozstrzygnięcie kwestii, jak brzmi pełna, poprawna nazwa państwa Holandia? Coraz częściej w rocznikach statystycznych pojawia się jedynie nazwa Niderlandy lub Królestwo Niderlandów. Dla wielu Polaków jest to mylące. Kwestia z pewnością będzie jeszcze bardziej aktualna po przystąpieniu Polski do UE, gdy zwiększy się potrzeba ujednolicania rożnych określeń, terminów, nazw itp. W WEP jest hasło Holandia, a dalej tylko Niderlandy i Królestwo Niderlandów, a zatem Holandia czy Niderlandy???
    Pozdrawiam i czekam na odpowiedź
    Marzenna Plewa
  • interpunkcja w tekstach liturgicznych
    22.03.2010
    22.03.2010
    Szanowni Państwo,
    chciałbym spytać o interpunkcję w formule: „Przez naszego Pana Jezusa Chrystusa, Twojego Syna, który z Tobą żyje i króluje w jedności Ducha Świętego, Bóg, przez wszystkie wieki wieków. Amen”. Czy po słowie Pana nie powinien stać przecinek? Czy słowo Bóg rzeczywiście powinno być obustronnie wydzielone przecinkami? Dziękuję za odpowiedź.
    Łączę pozdrowienia
    Michał
  • Już koniami czy jeszcze końmi
    14.10.2003
    14.10.2003
    Wiadomo, że końcówka narzędnika liczby mnogiej -ami robi furrorę. Pewnie w końcu wyruguje końcówkę -mi. Wciąż jeszcze mówimy liśćmi, gośćmi, końmi. Chociaż już gałęziami i gałęźmi, gwoździami i gwoźdźmi. Wiemy, że tylko słoniami, świniami, śledziami.
    Mam zapytanie o konie właśnie. Mój przyjaciel w specjalistycznej literaturze spotkał się z koniami trojańskimi. Zaniepokoiliśmy sie oboje, ale przypuszczam, że wymyślono taką końcówkę dla odróżnienia tego wirusa (bodajże) od zwierzęcia. Słowniki milczą, ale tez jest to nowy twór (konie trojańskie w sensie informatycznym). Czy można by pobawić się w probabilistykę i założyć, że w tym kontekście wygra końcówka -ami?
    Z poważaniem
  • Kariot
    2.02.2006
    2.02.2006
    Miasto, z którego pochodził Judasz, występuje najczęściej w dopełniaczu (J. z Kariotu). Jakie postaci będą miały: nazwa tego miasta w mianowniku (pewnie Kariot, ale wolę spytać), słowo określające mieszkańca (kariota? kariotczyk? kariotyjczyk?), słowo określające mieszkankę, przymiotnik od nazwy miasta?
  • koniądz

    23.09.2023
    23.09.2023

    Chciałabym dowiedzieć się, jakie jest pochodzenie wyrazu „koniądz”, obecnego w co starszych słownikach (i tekstach) i oznaczającego bodajże skandynawskiego wodza. Czytałam w niektórych miejscach, że ma to być jakieś starodawne zapożyczenie z języków germańskich, skąd pochodzić ma słowo ksiądz, ale np. "Poradnik Językowy" 2/1950 sugeruje, że jest to wytwór Stefana Żeromskiego. I faktycznie najstarszy utwór, gdzie ten wyraz udało mi się znaleźć, to „Powieść o udałym Walgierzu” Żeromskiego. Czy jest to faktycznie jego twór, a w tym czy innym przypadku na jaki wyraz możemy wskazać jako źródłosłów? Szwedzkie „konung”?

  • Poprawność niektórych konstrukcji składniowych z bezokolicznikiem (np. pobiegli pomóc, wrócił zamknąć dom, wybrali się odwiedzić wujka itp.)

    30.07.2021
    30.07.2021

    Dzień dobry.

    Jestem ciekawa poprawności zbitek typu: wybrali się odwiedzić, poszli zrobić, iść pomagać, wrócił zmienić buty itd.

    Kiedyś wyczytałam (chyba tutaj), że jest to bodajże rusycyzm, bo winno się wstawić by, gdy chodzi o język polski: wybrali się, by odwiedzić itd.

    Troszkę to dziwnie brzmi dla ucha przyzwyczajonego do tych pierwszych rozwiązań.

    Niestety nie mogę odnaleźć tej porady, a chciałam się upewnić, czy dobrze zapamiętałam, a jeśli tak, jaka reguła o tym mówi.

    Bardzo dziękuję.

  • protetyczne że
    27.12.2012
    27.12.2012
    Mam pytanie dotyczące zdań ze Słownika wyrazów trudnych i kłopotliwych (ss. 362–363):
    Kiedy żeśmy przyszli nad morze, pogoda zaczęła się psuć.
    Dopiero żeście przyszli i już chcecie uciekać?

    Czy zdanie te byłyby prawidłowe w takiej formie:
    Kiedyżeście przyszli nad morze?
    Dopierożeście przyszli i już chcecie uciekać?

    Prawidłowe jest przecież inne zdanie:
    Gdzieżeście się podziewali tyle czasu?
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego