kazanie
-
aspekt czasowników14.10.200214.10.2002Szanowni Państwo,
Zawsze sądziłem, że aspekt jest cechą czasownika, a nie kwestią jego odmiany (podobnie jak rzeczownik „ma rodzaj”, a nie „odmienia się przez rodzaj”), i że owszem, czasowniki łączą się w pary aspektowe, ale nie oznacza to, że każdy swoją parę mieć musi. Tymczasem moje dziecko oznajmiło mi właśnie – tak uczone w szkole – że to jest „odmiana przez aspekt”. Nie wierzyłem, sprawdziłem, rzeczywiście ma w zeszycie napisane: „Czasowniki odmieniają się przez aspekt”.
Dla mnie różnica jest zasadnicza. Według mojego dotychczasowego rozeznania wziąć i brać to były dwa czasowniki, wprawdzie skojarzone w parę, ale osobne. Jeśli natomiast miałaby to być odmiana, to byłby to jeden i ten sam wyraz (tyle że właśnie odmieniany). Tylko która forma będzie wtedy podstawową – wziąć będzie brać odmienionym przez aspekt, czy też brać będzie odmienionym przez aspekt wziąć?
Poza tym jeśli to jest rzeczywiście odmiana, to wynikałoby z tego, że każdy czasownik (poza ewentualnymi wyjątkami) da się odmienić. Tu lista wyjątków byłaby chyba nazbyt długa, bo jak „odmienić” przez aspekt czasowniki: zobaczyć, dojrzeć, powłóczyć, siedzieć, mianować, wisieć, ciąć, rwać, drzeć, gadać, utkać (np. gobelin), pognać (dokądś), strzyc, biec, prać, ciec, płukać, razić, spacerować, bawić się, kołowacieć, kochać, lubić, szanować, podkochiwać się…
Proszę o pomoc, bo dziecko zadaje mi coraz trudniejsze pytania, a ja nie wiem, jak odpowiedzieć. Szukałem trochę po książkach (np. w Praktycznym słowniku poprawnej polszczyzny nie tylko dla młodzieży, str. 406) i raczej przyznałbym rację sobie, a nie nauczycielce, niemniej wolałbym zweryfikować swoją interpretację u źródła, zanim zacznę przestawiać dziecko, bo może to ja coś wiem nie tak, jak trzeba.
Serdecznie dziękuję. -
a także22.04.201022.04.2010Mam problem z wyrażeniem a także. Według jednej opinii zawsze stawiamy przecinek przed tymże zwrotem, według innej – nie, bo wyrażenie to występuje w znaczeniu 'oraz', a nie rozdziela się przecinkiem zdań złożonych współrzędnie, połączonych tym spójnikiem. Która z tych reguł jest właściwa? A może obie – w tym sensie, że w zadaniach współrzędnie złożonych przed a także nie stawia się przecinka, a w pojedynczych stawia się? Czy już coś przekombinowałam?
Pozdrawiam i dziękuje za odpowiedź.
Anna -
Aztatycki12.11.201912.11.2019Skąd się wzięła cząstka -ty- w słowie azjatycki? Wydawałoby się, że przymiotnik od Azji powinien brzmieć azjański (a może azyjski?), jednak odkryłem, że wyraz ten jest zarezerwowany raczej dla pojęcia azjanizmu (na słowo azjański, chyba nienotowane w słownikach, natrafiłem w jakiejś powieści). Czyżby powodem użycia -ty- w przymiotniku odnoszącym się do Azji była potrzeba odróżnienia go od terminów związanych z azjanizmem, a zatem moglibyśmy mówić o jakimś sztucznym tworze językowym?
-
Babimost, Białystok i Krasnystaw12.01.200412.01.2004Czym różni się gramatycznie nazwa miasta Białystok od Babimost? Przecież jeżeli mieszkam w Białymstoku, to i w Babimmoście, a jeżeli w Babimoście, to i w Białystoku! Osobiście odmieniam wszystkie tego typu nazwy (ze świadomością, że źle czynię, ale chyba tylko chwilowo…) „bezznaczeniowo” – czyli nie utożsamiam tych wyrazów z mostem będącym własnością płci pięknej, ani ze zboczem góry o barwie białej. Krasnystaw zaś jest już poza konkurencją – wszak w języku polskim nie istnieje słowo krasny!
-
biali czy Biali?25.10.200725.10.2007Skoro nazwy ras i ludów piszemy od wielkiej litery (Murzyni, Indianie, Mulaci, Pigmeje itp.), czy nie należałoby też pisać Biali zamiast biali? Skąd ta niekonsekwencja w słownikach ortograficznych?
-
biblioteka24.11.200524.11.2005SPP 1980 każe w wyrazie biblioteka akcentować TE. W dodatku tendencja jest w kierunku przesuwania akcentu w zapożyczonych wyrazach z 3. sylaby od końca na 2. Tutaj dzieje się odwrotnie. Jak to tłumaczyć – nie dość, że jest to sprzeczne z tendencją, to jeszcze zupełnie nieuzasadnione (wyraz ten chyba w swojej pierwotnej formie jest akcentowany na 2. od końca)? I to do tego stopnia, że współczesne słowniki uznają oba warianty za równorzędne? Który wariant według Państwa jest godniejszy polecenia?
-
Bielsko-Biała, ale Polanica Zdrój25.10.200125.10.2001Jaki jest poprawny zapis nazw: Kraków-Balice, Gdańsk-Wrzeszcz czy Kraków Balice, Gdańsk Wrzeszcz?
Bardzo dziękuję za odpowiedź. -
blackberry czy Blackberry?9.01.20139.01.2013Wątpliwości budzi zaproponowana w poradni pisownia małą literą słowa blackberry, zwłaszcza że w notowanych przez WSO PWN innych nazwach własnych urządzeń elektronicznych (np. iPad, iPhone, iPod) wielka litera została zachowana.
-
BMW czy bmw?24.04.201224.04.2012Dzień dobry,
chciałbym raz jeszcze zapytać o skrótowiec BMW, gdyż dotychczasowe opinie wydają się nierozstrzygające. Znana mi redakcja zamienia wszystkie wystąpienia BMW na bmw. W moim odczuciu zapis bmw (czy ibm) jest dziwny, wygląda wręcz na błąd. Wobec niezgodności dwóch zasad (skrótowce/nazwy własne) należy chyba przyznać prymat skrótowcom i zapisywać BMW. Zapis bmw wygląda na bezrefleksyjne stosowanie reguł. Czy wersja BMW („Podjechał BMW”, „IBM stał na stole”) jest niepoprawna?
Pozdrawiam -
bociany w bierniku21.10.201421.10.201415 października odbył się dolnośląski konkurs „Dolny Ślązaczek”. W jednym z pytań należało określić, w którym przykładzie rzeczownik bocian przybiera formę biernika. Mój największy problem dotyczył przykładów, w których biernik brzmi tak samo jak mianownik: „Bociany zbudowały gniazdo”, „Bociany widziały gniazdo”. Uprzejmie proszę o wytłumaczenie, w jaki sposób rozpoznawać odmianę przez te dwa przypadki?