Jak powinno się odmieniać staropolskie tytuły Psałterz Dawidów i Worek Judaszów? Czy dawna forma przymiotnika dzierżawczego podlega deklinacji?

Szanowna Poradnio,

w starszych tekstach często pojawia się forma „k z apostrofem”, np.

„Tobie k’woli rozliczne kwiatki Wiosna rodzi, Tobie k’woli w kłosianym wieńcu Lato chodzi,” albo „Z majestatu Trójcy Świętej, Tak sprawował poselstwo k’niej:”. Jaką funkcję pełniła ta forma i dlaczego zniknęła? Wydaje mi się, że była ona dość wygodna, bo skracała nieco wypowiedzi i dziwi mnie nieco, że zniknęła.

Z poważaniem,

Napatoczyłem się niedawno na Wikipedii (strona: „Alfabet polski”) na cytat z Brücknera dotyczący polskiego abecadła i opisujący problemy jego zapisu. I jest tam taki fragment: „tak się mściło niedbalstwo wobec języka narodowego, zrozumiałe chyba u mieszczan pół-Niemców, karygodne śród kół uczonych, nie uznających, jak i WĘGIERSKIEGO, niczego niełacińskiego”. Dobrze rozumiem, że były pomysły wprowadzenia węgierskich dwuznaków itd. do naszego abecadła? Wszakże mamy dużą zbieżność „nietypowych” głosek (zapisywanych jako: zs-ż, s-sz, dz-dz!, dzs-dż, gy~dź, ny-ń itd.), więc ma to sens, ale w ogóle nie jestem w stanie znaleźć potwierdzenia czegoś takiego.

Szanowni Państwo,
w Misznie w tekście zasadniczym jest stosowana wielka litera w wyrazie Mędrcy, np. „Mędrcy mówią’’, a dalej jest ich wypowiedź. W przedmowie zaś litera mała, np. mędrcy, mędrcy rabiniczni. Czy nie powinna być zawsze wielka? Zapisano również Talmud Jerozolimski, Talmud Palestyński wielką literą, ale Biblia hebrajska. Czy nie powinno się konsekwentnie kierować zwyczajem i pisać Biblia Hebrajska?
Z wyrazami szacunku
Iwona Stachowicz

Szanowni Eksperci,
mówiąc o tekstach własnych, napisanych dajmy na to 3 lata temu, wiele razy słyszałem wypowiedzi zarówno doktorów, jak i profesorów typu: „Niech Pan tam sprawdzi, w tamtym artykule o tym piszę”, „Piszę o tym w tym artykule, który wyszedł 2 lata temu”. Odnoszę wrażenie, że to forma czasu teraźniejszego stosowana w odniesieniu do przeszłości. Czy zastosowanie słowa piszę w powyższych przykładach jest poprawne?
Z góry dziękuję za odpowiedź
Mariusz W. Kaczka

Drodzy sąsiedzi,
chciałbym zapytać o wyrażanie relacji dzierżawczych w języku polskim. W moim języku (czeskim) i w języku polskim są interesujące podobieństwa i różnice dotyczące posesywności.

1. Dzierżawczość jest wyrażana zaimkiem – w czeskim jest tak samo jak w polskim.
   Oba języki mają zaimki dzierżawcze: můj/mój, tvůj/twój, svůj/swój, náš/nasz, váš/wasz, čí/czyj .
   Oba języki mają też dopełniacz dzierżawczy w 3. osobie: jeho/jego, její/jej, ich/ich.
   
2. Dzierżawczość jest wyrażona odmienionym rzeczownikiem – w czeskim jest tak samo jak w polskim.
   W obu językach jest tu dopełniacz: můj otec – dům mého otce, mój ojciec – dom mojego ojca, drahý přítel – dům drahého přítele, drogi przyjaciel – dom drogiego przyjaciela
3. Oprócz tego w języku czeskim są przymiotniki dzierżawcze: otec – otcův dům, přítel – přítelův dům, których nie ma w polskim. Co ciekawe, język czeski odróżnia wyrażenia typu otcův dům od wyrażeń typu dům mého otce – nie możemy powiedzieć můj-otcův dům.
   Zauważyłem w języku polskim takie słowa jak Kraków (= ‘należący do Kraka?), Janów (dom), Cieszyn.

W związku z tym mam pytania:

• Jakie są historyczne formy wyrażania dzierżawczości w dawnym języku polskim (rzeczowniki, przymiotniki dzierżawcze, dopełniacz dzierżawczy)?
  Czy używaliście kiedyś wyrażeń typu ojców dom?
• Kiedy i jak rozwinęły się one do obecnej postaci?
• Co się kryje za dychotomią zaimków (dopełniacz dla 3. osoby versus zaimki dzierżawcze dla pozostałych osób)?

Serdecznie dziękuję za odpowiedź
Jan Zidek

Księga Wyjścia w scs. to Izchod. Po polsku jednak mamy inny przedrostek (rdzeń, nawiasem mówiąc, też), a pol. słowo zejście z przedrostkiem z- kontynuującym chyba zarówno ps. iz-, jak i s(n)- znaczy ‘zejście z góry’ lub ‘zejście się razem’. Dlaczego tak jest? Skąd w ogóle wzięło się owo wy-?

Jaka jest etymologia rzeczownika omrzel? Mam tu na myśli nazwę pewnego chrząszcza, omrzela piaskowego. Niestety żaden z dostępnych mi słowników etymologicznych nie odnotował takiego hasła.

Witam,
skąd wzięła się reguła zaczynania zdań wielką literą? Można wyznaczyć jej wyraźny początek, czy był to proces bardziej rozbity w czasie?

Zaintrygował mnie ostatnio tekst popularnej pieśni religijnej: „Kto się w opiekę odda Panu swemu”, a konkretnie fragment: „Ciebie on z łowczych obieży wyzuje”. Pojmuję sens ogólny, niestety nie jestem w stanie przełożyć sobie tego na język współczesny.
Z poważaniem
Katarzyna