studio
  • Jak wymawiamy ę w wyrazie rękawiczka?
    7.02.2018
    7.02.2018
    Szanowni Państwo,
    zapytałem około 25 nauczycieli polonistów i pań edukacji wczesnoszkolnej, ile głosek ma słowo rękawiczka. Wszystkie panie po przegłoskowaniu udzieliły odpowiedzi 9 głosek. Głoskując wyodrębniły głoski: r-ę-k-a-w-i-cz-k-a. (należy zaznaczyć, że wymowa głoski „ę” różniła się w tych wypowiedziach i brzmiała od tej klasycznej „ę” do takiej zbliżającej się do „en”). Jednakże zawsze głoska „ę” traktowana była jako jedna głoska.
    Zapytanie wynikało z faktu, że na podjętych przeze mnie studiach podyplomowych pani profesor zakwestionowała podaną przez mnie w tym słowie (rękawiczka) ilość/liczbę głosek (9 głosek), twierdząc, że głosek w tym słowie w zależności od wymowy jest 10: r-e- η-k-a-v'-i-č-k-a lub r-e-ł-k-a-v'-i'-č-k-a.

    Oto uzasadnienie:
    W słowie rękawiczka głoska [ę] stoi przed zwartą głoską [k], co powoduje zmianę sposobu artykulacji samogłoski nosowej [ę]. W rezultacie tego zjawiska fonetycznego zwanego upodobnieniem (w tym przypadku wstecznym) głoska [ę] będzie wymówiona najczęściej jako odnosowione [e] oraz tzw. nga, czyli tylnojęzykowe [n], lub jako [e] i półotwarta spółgłoska [ł]. Dlatego głoski w słowie rękawiczka, w zależności od tego jak je kto wymówi mogą być następujące: r-e- η-k-a-v'-i-č-k-a (liczba głosek 10) lub r-e-ł-k-a-v'-i'-č-k-a (liczba głosek 10).
    Ze względu na zachodzące w języku polskim zjawiska fonetyczne kolejne głoski w słowie rękawiczka nie są zatem takie, jaki Pan wymienił. Ponadto nigdy nie będzie ich 9, jak Pan podaje, tylko 10.
    Potwierdzenie można znaleźć choćby w następujących źródłach: M. Wiśniewski, Zarys fonetyki i fonologii współczesnego języka polskiego, Toruń, Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika 2001; T. Karpowicz Kultura języka polskiego. Wymowa, ortografia, interpunkcja, Warszawa, PWN 2009; E. Awramiuk, Lingwistyczne podstawy początkowej nauki czytania i pisania po polsku, Białystok, Trans Humana 2006.

    Moje poszukiwania odpowiedzi spowodowały znalezienie w Internecie – co nie jest potwierdzonym źródłem wiedzy – że o ile głoskę „ę” wymawiamy na różne sposoby w zależności jej położenia w wyrazie, to jednak traktujemy ją jako jedną głoskę, a nie wiele głosek.
    Stąd moje pytanie do Państwa: ile głosek ma słowo rękawiczka? Mojej pytanie wynika również z faktu, że powinienem (powinniśmy) uczyć poprawnego głoskowania uczniów.
    Z poważaniem
    Piotr Dylewski
  • Jano-Pawłowy

    8.01.2023
    8.01.2023

    Czy pisownia przymiotnika dzierżawczego Jano-Pawłowy (od: Jan Paweł) jest prawidłowa? W innych podobnie utworzonych przymiotnikach łącznik nie występuje: świętomarciński (od: Święty Marcin) czy świętojański (od: Święty Jan). W uzusie przeważa pisownia bez łącznika: studia Janopawłowe, wykłady Janopawłowe,

  • jeszcze o pisowni świętych
    23.12.2012
    23.12.2012
    Szanowna Poradnio
    nie można nigdzie znaleźć komentarza, dlaczego w WSO zaleca się pisownię Święty Mikołaj wielką literą, zaś święty Piotr z kolei małą. Zasady pisowni słownictwa religijnego nakazują pisownię przymiotnika święty w nazwach własnych osób świętych wielką literą z przykładami: Święty Mikołaj, Święty Józef. W powszechnym użyciu widać jednak ogromną przewagę świętych przez małe ś, także tych tu wymienionych.
    Z prośbą o poradę i z tużprzedświątecznymi życzeniami
    Aleksander Durkiewicz
  • kaferek
    9.10.2003
    9.10.2003
    Jestem architektem z woj. wielkopolskiego, ukończyłam uczelnię w Poznaniu, mieszkam w Jarocinie. Od dziecka spotykałam się ze słowem kaferek określającym lukarnę. Słowa tego używali moi wykładowcy na studiach, rozumieją je wszyscy moi znajomi (również nie związani z branżą) i klienci, a ostatnio nawet spotkałam je w oficjalnym piśmie Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Poznaniu. Od kilku lat usiłuję znaleźć je w różnych słownikach – bezskutecznie. Nie wyszukuje go też żadna wyszukiwarka internetowa. Proszę powiedzieć, czy wolno nam używać tego słowa, skąd się wzięło i tak powszechnie przyjęło, z jakiego języka się wywodzi. Bardzo mnie to interesuje!
    Z góry dziękuję za odpowiedź i pozdrawiam serdecznie.
  • kawmistrz
    29.06.2020
    29.06.2020
    Witam
    Proszę o odpowiedź dotyczącą słowa znalezionego w archiwach kościelnych a dotyczących zawodu wykonywanego przez mieszkańca wioski osadników olęderskich. tekst brzmi:
    We wsiach olęderskich kawę palono w domu w specjalnie do tego przystosowanych piecykach. Ziarna kawy kupowano prawdopodobnie u dostawców lokalnych dostawców. W Świniarach mieszkał w 1818 roku Marcin Ratz którego w dokumentach określano mianem Kawimistrz: APP Księgi Stanu Cywilnego Parafii Czermno z roku 1819.
    Chodzi o słowo „Kawimistrz” z moich analiz wydaje się że może dotyczyć osoby wypalającej kawę i sprzedający mieszkańcom wioski.
    Z poważaniem
    Adam Musiatewicz
  • klasyfikacja pana Tokarskiego
    29.01.2009
    29.01.2009
    Mam pytanie dotyczące klasyfikacji czasowników pana Tokarskiego – do której grupy i dlaczego należałoby przydzielić czasownik używać.
  • koniami czy końmi?
    24.09.2002
    24.09.2002
    Pozdrawiam serdecznie,
    Moje pytanie dotyczy postaci narzędnika l. mnogiej rzeczowników rodz. męskiego I dekl. typu koń, słoń. Powinno się mówić końmi czy koniami, słońmi czy słoniami? Dlaczego obie formy funkcjonują w języku? I dlaczego nawet wśród ludzi wykształconych nie ma pewności co do poprawności określonej formy. Z góry dziękuję za odpowiedź.
  • konsekwencja w wyborze wariantu
    28.04.2014
    28.04.2014
    Czy Państwa zdaniem można używać w jednym tekście dwóch obocznych form jakiegoś wyrazu, np. spieszyć się i śpieszyć się, wieczoru i wieczora, pokojów i pokoi, dwu i dwóch? Zdarza się wcale nie rzadko, że w języku danej osoby występują oba warianty (może ma tu jakiś wpływ kontekst fonetyczny?). Częstą konkluzją w Poradni jest stwierdzenie, że można tak i tak, byle konsekwentnie. Czy i w tym wypadku, opracowując tekst do druku, warto zadbać o konsekwencję?
  • kosmetolog
    28.08.2002
    28.08.2002
    Czy możliwe jest jednoznaczne rozstrzygnięcie sporu pomiędzy chemikami a lekarzami o słowo kosmetolog? Jest to tytuł otrzymywany przez absolwentów podyplomowych studiów zarówno uczelni politechnicznych, jak i medycznych. Którzy z nich mają zasadność używania tego tytułu? A może jedni i drudzy?
  • krewki 65-latek
    10.01.2014
    10.01.2014
    Czy człon -latek może towarzyszyć dowolnej liczbie określającej wiek człowieka? Dawniej chyba było to zarezerwowane raczej dla dzieci. Nagłówek prasowy typu „65-latek zabił swoją żonę” wygląda dość groteskowo. Co innego natomiast: „4-latek rozlał zupkę”.
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego