użycie
  • Zdaje się czy zdawałoby się?
    1.10.2003
    1.10.2003
    Witam!
    Mam następujące pytanie: czy formy zdaje się oraz zdawałoby się mają to samo znaczenie i są wymienne? Czy poprawne jest zdanie „Zdaje się więc, że na pole beletrystyki trafił dość przypadkowo’’?
    Z góry dziękuję,
    Tomasz Kujawski
  • Zdrobnienia i spieszczenia córki
    19.06.2019
    19.06.2019
    Czy córunia jest bardziej dosadnym zdrobnieniem niż córeczka? A jeśli tak, to gdzie na tym wykresie znajdą się córusia, córuńcia, córuchna i córcia? Czy istnieje zależność siły zdrobnienia od użytego formantu?
  • zesłownikować
    3.06.2014
    3.06.2014
    Witam,
    w pewnym dokumencie pochodzącym od organu administracji publicznej natknęłam się na wyraz zesłownikować. Przyznam, że nie jest mi on znany, nie udało mi się też go odnaleźć w słownikach, więc chciałam się dowiedzieć, czy taki wyraz istnieje (jest poprawny) i co dokładnie oznacza. Z góry dziękuję za odpowiedź.
    Katarzyna Chrościcka
  • Zespół Szkół Rolniczego Centrum Kształcenia Ustawicznego
    9.11.2018
    9.11.2018
    Szanowni Państwo, proszę o odpowiedź, czy poprawna jest odmiana nazwy własnej szkoły:
    M. Zespół Szkół Rolnicze Centrum Kształcenia Ustawicznego.
    D. Zespołu Szkół Rolniczego Centrum Kształcenia Ustawicznego,
    C. Zespołowi Szkół Rolniczego Centrum Kształcenia Ustawicznego,
    B. Zespół Szkół Rolnicze Centrum Kształcenia Ustawicznego,
    N. Zespołem Szkół Rolniczego Centrum Kształcenia Ustawicznego,
    Ms. Zespole Szkół Rolniczego Centrum Kształcenia Ustawicznego.
  • Zgromadzenie Małych Braci
    5.04.2002
    5.04.2002
    Szanowni Profesorowie,
    Przy tłumaczeniu autobiografii Carlo Caretto, „Zakochany w Bogu”, borykam się z pewną trudnością natury terminologicznej. Rozwiązałem ją samodzielnie, lecz zwracam się do Was, jako ekspertów w języku polskim, o przypieczętowanie Waszym autorytetem mych rozwiązań bądź też ich zakwestionowanie. Ostateczny wybór uzależniam od Waszego stanowiska. Moją i Waszą wypowiedź zamierzam umieścić we wstępie książki.

    Zgromadzenie Małych Braci, powstałe w roku 1933 z duchowej inspiracji Karola de Foucald, zatwierdzone przez Stolicę Apostolską w 1967, w Polsce istnieje od roku 1977. I dość wiele jest u nas publikacji na ich temat (mam przed sobą na biurku 10 książek), lecz jeszcze więcej terminologicznego bałaganu.
    W oficjalnym „Leksykonie Zakonów w Polsce”, wydanym przez KAI, są oni objęci terminem zgromadzenie, tak jak wszystkie inne zgromadzenia, jednakże już w ich konstytucji, jak i w wielu innych polskich tekstach gromadzą się pod słowem Fraternité, zachowanym we francuskiej formie graficznej, np. „Rozprzestrzenianie Fraternité na całym świecie…” lub „Zwierzęta miały swoje miejsce we Fraternité…”. Ci zakonnicy zdecydowanie różnią się od wszystkich innych występujących w „Leksykonie”, mieszkają bowiem nie w klasztorach, ale po dwóch, trzech w blokach, pracują w fabrykach, w sklepach, ubierają się po cywilnemu, dlatego uzasadnione wydaje się to terminologiczne wyodrębnienie.
    Fraternité dosłownie znaczy 'braterstwo' i najlepszym polskim odpowiednikiem byłoby, moim zdaniem, wyciągnięte z lamusa słowo fraternia ('braterski stosunek, zbratanie, przyjaźń' – według słownika Doroszewskiego). Jestem bardzo wyczulony na ekspansję obcych wyrazów do polszczyzny, jednakże obecnie to przede wszystkim kupieckie words nas po chamsku atakują, zaśmiecają media, dlatego wobec eleganckiej francuszczyzny, sromotnie wypartej znad Wisły, byłbym tolerancyjny, a nawet przyjazny. Zwłaszcza, że to zgromadzenie jest jakoś szczególnie związanie nie tyle z samą Francją, co z językiem francuskim, traktowanym jako język misyjny wśród krajów arabskich. Przyjmuję zatem do mojego tłumaczenia termin Fraternité (zawsze z dużej litery), w znaczeniu Zgromadzenia Małych Braci (lub Sióstr).
    A jak nazywać poszczególne wspólnoty? Prócz neutralnego słowa wspólnota, używane są dwa inne, francuskie i jego dosłowne tłumaczenie: fraternité i braterstwo. „Kroniki poszczególnych fraternité, chociaż…”, „Żadnemu Braterstwu [całkowicie nieuzasadniona duża litera – mój przypis] nie wolno…”. I tu się całkowicie nie zgadzam z tłumaczami, którzy mnie poprzedzili. Braterstwo w znaczeniu jakiejś konkretnej wspólnoty jest dość niezręczne, a fraternité trochę dziwaczne i aż się prosi, aby je spolszczyć na fraternię, co też czynię w mym przekładzie. Zdumiewające jest niezwykle częste traktowanie z dużej litery braterstwa czy fraternité, co niewątpliwie bierze swe źródło z oryginalnych tekstów. Mój Carlo Caretto pisze: „Questa Fraternità di Spello dovrebbe…”, ale przecież nie napiszę w tłumaczeniu: „Ta Fraternia (czy Wspólnota) ze Spello powinna…”, a tylko: „Ta fraternia (czy wspólnota) ze Spello…”. Nie znajduję żadnego uzasadnienia, aby w języku polskim zastosować dużą literę (we włoskim również).
    Natomiast już nie tylko zdumiewają mnie, lecz wręcz gorszą bardzo nagminne w wielu publikacjach zdania, jak na przykład: „Żaden Mały Brat nie powinien…” czy „Idąc ulicą spotkałem dwie Małe Siostry, które…”. Mały brat jest tu użyty w znaczeniu pospolitym, jak franciszkanin, czy jezuita i zgodnie z regułami powinien być mały, tym bardziej, że podstawową zasadą duchowości małych braci (tu mógłbym już chyba napisać Małych Braci, w znaczeniu Zgromadzenia, Fraternité, co kładzie nieco inny akcent) jest życie w ukryciu, na wzór Jezusa z Nazaretu. I faktycznie, w życiu, w bloku mieszkalnym czy w zakładzie pracy, sąsiedzi, koledzy często nawet nie wiedzą, że rozmawiają z małym bratem, z prawdziwym zakonnikiem. Czemuż więc chcą się wyróżnić w piśmie?

  • zimno
    5.02.2006
    5.02.2006
    Witam!
    Jaki będzie dopełniacz dla rzeczownika zimno w liczbie mnogiej? Swoją drogą dziwi mnie oznaczenie w niektórych słownikach blm w znaczeniu wyprysku na wardze. Dla podobnego gumno słowniki notują -mien, ale zimien jakoś nie najlepiej mi brzmi.
    Pozdrawiam.
  • Zlęknąć się
    21.03.2018
    21.03.2018
    Która z przedstawionych poniżej form jest prawidłowa? Czy ewentualnie można stosować je wymiennie?
    1.Piotr zląkł się postaci stojącej w ciemnej bramie.
    2. Piotr zlękł się postaci stojącej w ciemnej bramie
    3. Piotr zlęknął się postaci stojącej w ciemnej bramie.

    Dziękuję z góry za wypowiedź i pozdrawiam serdecznie.
    Maciej
  • znaczenia przenośne a cudzysłów
    21.07.2010
    21.07.2010
    Dzień dobry!
    Chciałam zapytać, który wariant jest poprawny:
    1. Ludzi tego pokroju nazwał pasożytami.
    2. Ludzi tego pokroju nazwał „pasożytami”.
  • Znaki nieliterowe w nazwach firmowych

    2.11.2016
    2.11.2016

    W piśmie adresowanym do spółki posiadającej nazwę w stylu ABC-COŚTAM, radca prawny zapisał jej nazwę jako ABC – COŚTAM. Miejsca, w których po dywizie umieścił spacje, poprawiłem, na co prawnik się oburzył, bo „jak go uczono w szkole – po myślnikach stawia się spację”. Uważam, że znak użyty w podanym przykładzie nie jest myślnikiem, ale dywizem, więc stosujemy go bez spacji. Podana spółka w KRS ma zapisaną swoją nazwę bez spacji. Kto ma rację?

  • zniewolić – zniewalać, zniewalający

    4.02.2023
    4.02.2023

    Dzień dobry, mam problem ze słowem „zniewalać” (od niewoli). Użyłam go w zdaniu, że pewne uczucie jest „zniewalajace” (chcąc uzyskać negatywny wydźwięk) i ktoś mi zwrócił uwagę, że o ile słowo „zniewalać” ma dwa znaczenia, o tyle „zniewalający” to już tylko „zachwycający”. Czy istnieje jakieś słowo oznaczające „tego, który zniewala”?

Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego