Dzień dobry,

zastanawia mnie geneza w języku polskim wykrzyknień takich jak ajajaj! oraz ojojoj!

Skąd one się wzięły? Nasuwa mi się podobieństwo do języka francuskiego w którym bardzo podobne wykrzyknienia występują, jednak nie mam pewności.

Dzień dobry,
Czy poniższa konwencja jest dopuszczalna, tzn. czy jeśli elementy listy punktowanej nie są pełnymi zdaniami, ale krótkimi wyrażeniami wielowyrazowymi występującymi w mianowniku, to pierwszy wyraz każdego elementu można pisać wielką literą i na końcu nie stawiać przecinka, a na końcu ostatniego elementu – kropki ? Oto przykład:

Wybierz jedną z następujących postaci:
- Mapa bitowa monochromatyczna
- Mapa bitowa 16-kolorowa
- Mapa bitowa 256-kolorowa

Dziękuje za odpowiedź i pozdrawiam.

Zastanawiam się, czy związek frazeologiczny wpuścić kogoś w maliny może pochodzić z Balladyny Słowackiego. A jeśli nie, to jaka może być jego etymologia? I skąd, Państwa zdaniem, pochodzi zwrot wyprowadzić kogoś w pole?
Dziękuję!

Szanowna Pani Profesor,

Jestem członkinią zespołu Akademia Głosów Tradycji. To grupa kobiet z Trójmiasta, od lat śpiewająca polskie pieśni tradycyjne. Pieśni te albo odnajdujemy na nagraniach poświęconych polskiej muzyce tradycyjnej, albo uczymy się ich bezpośrednio od śpiewaczek czy śpiewaków wiejskich. Co za tym idzie, stykamy się dość często z przepięknymi dawnymi wyrazami czy wyrażeniami z dialektów lub gwar. Z reguły jesteśmy w stanie samodzielnie odnaleźć wyjaśnienie niezrozumiałych słów tak, żeby możliwie najpełniej zrozumieć znaczenie i kontekst pieśni i aby przedstawiać go również słuchaczom naszych koncertów.

Ale tekst jednej z pieśni a właściwie konkretne słowo z tej pieśni, poznanej ostatnio przez nasz zespół na Podlasiu, dzięki uprzejmości śpiewaka tradycyjnego Marcina Lićwinko z Rogożynka, stanowi dla nas nie lada wyzwanie. Chodzi o balladę znaną od swojego incipitu, jako „Ej ty bracie wormijażu” i wchodzącą w skład repertuaru, nieżyjącej już śpiewaczki, pani Walerii Biedul z Lipska nad Biebrzą. Właśnie słowo wormijaż (pisane przez „ż” za sugestią Marcina Lićwinko, od pokoleń związanego z tym regionem) jest tutaj zagadką.

Ballada opowiada o zdradzieckim zabójstwie towarzysza, popełnionym przez rzeczonego wormijaża, który zrobił to, próbując przywłaszczyć sobie pozycję zamordowanego kompana: jego majątek (konika) i prawdopodobnie narzeczoną (panna, która wynosi wianek). Finalnie zostaje schwytany i ma za swą zbrodnię zostać ukarany, a całą tę historię opowiada duch zabitego Stanisława. Według Marcina Lićwinko słowo wormijaż należy zapisywać właśnie przez „ż”, jakkolwiek takiej pisowni wyrazu nie można w ogóle odnaleźć w internecie. Na nielicznych stronach www odkryć można tylko link do artykułu poświęconego pieśniom Suwalszczyzny (Lipsk, w którym śpiewano pieśń o wormijażu w artykule został zaliczony do tego właśnie obszaru): Izabela Filipiak-Sokołowska, Janusz Sokołowski „O suwalskiej pieśni ludowej i wybranych przykładach jej regionalnego nacechowania” i tam występuje pisownia wormijarz, a zatem przez „rz” oraz transkrypcja, która w większym stopniu stara się oddać choćby nieoczywiste dla literackiego języka polskiego samogłoski (czternasta pieśń na tej stronie: http://www.astn.pl/r2007/pies4.htm).

W opracowaniach pani Janiny Szymańskiej, etnografki zajmującej się pieśniami z Podlasia, (do którego tym razem zaliczony została miejscowość pochodzenia pieśni) pojawiła się próba wyjaśnienia słowa wormijaż(/rz) . Pani Szymańska poszła najprostszym tropem, że skoro wormijaż(/rz) jest w tekście nazywany bratem, a prócz tego występuje tam imię Stanisław, to również wormijaż(/rz) jest imieniem, a pieśń opowiada o zbrodni między rodzonymi braćmi. Mnie ta interpretacja wydaje się nazbyt uproszczona i nieprzekonywująca.

Marcin Lićwinko określił tę balladę jako pieśń wojacką, a zatem moje pierwsze skojarzenie poszło w takim kierunku, że może wormijaż(/rz) jest nazwą jakiegoś dawnego stopnia wojskowego, ale nie bardzo wiem, gdzie szukać potwierdzenia tej teorii.

Ponieważ zajmowałam się kiedyś w ramach pracy naukowej terenami państwa zakonu krzyżackiego, zauważyłam powiązanie słowa wormijaż(/rz) z germańskimi odniesieniami do nazwy robaka/węża: worm, wurm (a tym samym do w ogóle indoeuropejskiego rdzenia *wrmi, które oznacza te właśnie stworzenia). Również możliwe wydaje się nawiązanie do warmińskiego miasta Orneta, mającego w herbie węża/smoka i nazywanego z niemieckiego Wormditt, a zbudowanego na pruskim miejscu znanym jako Wormeditten lub Wurmeditin. Tym samym trop poprowadził w kierunku robaków/węży i szerzej może też Warmii, której nazwa według teorii naukowych do tych wątków robactwa, czy też węży nawiązuje. Co ciekawe, kiedy w automatyczne translatory np. polsko-rosyjskie, czy polsko-litewskie wrzuci się słowo wormijaż(/rz) również od razu wskakuje tłumaczenie, że to czerw, czyli robak właśnie.

I tu mam zapytanie, czy ten wormijaż(/rz), który dokonał zbrodni, otrzymał w pieśni takie miano, ponieważ okazał się „lichym robakiem”, który czyha na pozycję wyżej od siebie postawionej w hierarchii osoby? Czy też jest w związku z tym „zdradzieckim wężem”? A może został tak nazwany, bo przelał krew, czyli czerwień (czerwie wszak przecież były używane do produkcji tego barwnika)? A może był „bratem wormijażem(/rzem)”, bo obaj wraz ze Stanisławem pochodzili z krainy Warmia (choć nic nie wskazuje na to, żeby między terenem występowania pieśni, a Warmią były w historii rozbudowane związki i relacje...) ?

Dla porządku należy dodać, że pojawiła się jeszcze jedna teoria, wykorzystująca podobieństwo głosek w słowach: wormijaż(/rz) i komiwojażer, w znaczeniu kogoś, kto jest w podróży, prowadzi interesy. Jako człowiek pojawiający się i znikający na szlaku, może nie jest zbyt wiarygodną i pewną zaufania osobą a zatem zdolną do popełnienia zbrodni. Ale to już chyba mylny trop.

Bardzo proszę o weryfikację tych domysłów. Pozostaję w nadziei na odpowiedź.

Łączę wyrazy szacunku.

Agnieszka Rusakiewicz

i inne śpiewaczki Akademii Głosów Tradycji: Aleksandra Bakiera, Anna Fryc-Bochnak , Joanna Gostkowska, Olga Krasoń, Magdalena

Oto tekst pieśni:

Ej ty bracie wromijażu do koni,

i pojedziem przez ten gaik zielony.

I tam sobie koniczeńka napasiem, napoim,

i tam sobie piekno damę namówim.

A Stanisław ogień krzesi, dmuchaje,

wormijaż szabeleńkę dostaje.

Obciął jemu ręce, nogi i obie,

i pochował na mogile przy drodze.

Wsiadł wormijaż na konika, chciał jechać,

ale konik od mogiły nie chciał iść.

Teraz bracie wormijażu na mój koń,

mój koniczek cie zawiezie w nowy dwór.

Mój koniczek cie zawiezie pod wrota,

i wyniesie panna wianek ze złota.

I przyszpyli memu koniu do grzywy,

Będzie panny wianek świecił trzy mili.

Ciebie bracie wromijażu złapajo,

ale mego koniczeńka poznajo.

Ciebie bracie wromijażu każo ściąć,

ale mego koniczeńka każo wziąć.

Teraz bracie wormijażu żałujesz,

Ale duchu w moim ciele nie czujesz.

Czy w poniższym zdaniu potrzebny jest przecinek: Zamiast decydować się na emigrację, wybrał znajomą biedę.

Chciałbym prosić o wyjaśnienie kwestii poprawności zapisu daty. Czy poprawne jest zapisywanie daty w formacie: 04.12. lub 4 X lub 4 grudnia (bez podania roku). Chodzi mi o wykorzystanie takiego zapisu np. w szkole:
a) w zeszycie ucznia, gdy wpisuję ocenę za odpowiedź ustną albo pisemną;
b) w informatorku szkolnym, który na stronie tytułowej ma wypisany rok, a dalej podaje się wydarzenia z kolejnych dni w poszczególnych miesiącach.
Pozdrawiam i czekam na odpowiedź.
Anna P.

Witam,
moje pytanie dotyczy zapisu liczebników. Robiąc korektę językową publikacji, przyjęłam konsekwentnie ich zapis liczbowy (100 lat), ale nie jestem pewna czy można go również stosować, gdy liczba rozpoczyna nowe zdanie (Sto lat?).
Dziękuję za odpowiedź,
Agnieszka

W pewnej książce jest postać o imieniu Irimias. Zaskakujący był miejscownik – nie o Irimiasie, lecz o Irimiasu. Dopiero po chwili konsternacji dotarło do mnie, że to z węgierskiego, że imię wymawia się przez [sz] na końcu, a więc wszystko gra, tylko wygląda dziwnie.
Jest jednak w WSO Polańskiego inne węgierskie nazwisko – Kertész. W Msc. o Kertészu. Skoro wymawia się je [kertes], to czy nie powinno być o Kerteszie?

Szanowni Państwo,
szczególnie zainteresowała mnie ostatnia odpowiedź, dotycząca modernizacji tekstu cytatu. W związku z tym chciałbym dowiedzieć się, jakie odniesienie ma niniejsza zasada do tytułów. Czy należy stosować tę zasadę również w nazwach książek? Jak mam zapisać w bibliografii następującą pozycję: S. Rossowski, Lwów podczas inwazyi, Lwów b. r. [1916] (oryginalna nazwa), czy może: S. Rossowski, Lwów podczas inwazji, Lwów b. r. [1916]?
Z wyrazami szacunku,
Krzysztof K. Wróbel

Szanowni Państwo,
w tekście naukowym, który redaguję, występuje wiele liczebników. W jaki sposób zapisać je poprawnie: słownie czy cyframi?
Podam kilka przykładów:

1. … zmiany przyniósł okres zaczynający się ponad 6000 lat temu, trwający około 3000 lat… – czy może sześć tysięcy albo 6 tysięcy?
   
2. W okresie neolitu (6.5 – 3.8. tys. lat temu)
   
3. … w starszej epoce kamienia (paleolit), trwającej od około 230 000 r. p.n.e. do około 440 r. p.n.e.
   

Uprzejmie proszę o pomoc.