Szanowni Państwo!
Z uprzejmą prośbą zwraca się Helena Kazancewa – wykładowca języka polskiego z Białorusi.
Mam kłopot z wyjaśnieniem moim studentom tego, jak się tworzy formy trybu rozkazującego. A właśnie co dotyczy czasowników kończących się zbiegiem spółgłosek, ostatnią z których jest spółgłoska wargowa.
W podręcznikach dla obcokrajowców, które są mi dostępne, używa się dwóch reguł:
1. Jeśli temat czasownika kończy się spółgłoską wargową, przy tworzeniu rozkaźnika temat twardnieje: zrób, kip, mów itd.
2. Jeśli temat czasownika kończy się zbiegiem spółgłosek albo nie tworzy sylaby, dodaje się sufiks –ij (-yj): rwij, śpij, drzyj, zamknij, marznij, poślij.
Wytłumaczywszy w ten sposób (byłam pewna, że powiedziałam wszystko), przy układaniu testu sprawdzającego zastosowałam między innymi czasowniki: martwić się, nakarmić, załatwić, wątpić, zrozumieć i poprosiłam o utworzenie form trybu rozkazującego od nich.
Zgłupiałam, kiedy, zacząwszy sprawdzać, zobaczyłam formy, utworzone od tych czasowników za pomocą sufiksu –ij. Studenci zrobili niby wg reguł (przynajmniej tych, które podałam), a mimo to, zrobili źle.
Może gdzieś w gramatykach jest taka reguła (której nie spotykałam, nie znam), że przy tworzeniu trybu rozkazującego sufiksu –ij nie dodaje się do tematów, zakończonych zbiegiem spółgłosek, jeżeli ostatnią spółgłoską tego zbiegu jest spółgłoską wargową? Czy ja mogę podać to studentom jako regułę, czy to jest zbieg okoliczności, i zdarzyło mi się w jednym zadaniu przez przypadek nazbierać tyle wyjątków? Czy istnieją jeszcze podobne przykłady? Może to tylko jakaś tendencja, dopiero obserwacja, którą trzeba by sprawdzić, zanim będzie się opowiadać z pewnością?
I, zresztą jak wyjaśnić sytuację z parą aspektową rozumieć – zrozumieć, gdzie oba czasowniki należą do IV (III) koniugacji (poprzednie „kłopotliwe” słówka należały do II), przy czym forma rozumiej jest utworzona zgodnie z regułami od tematu 3 os. l.mn. (rozumieją), formę zrozumiej uważa się za dopuszczalną (choć miałaby być taka wg reguły), a zrozum jest formą normalną i powszechną? Co jest z czasownikiem weź (I), utworzonym od tematu weźm’, gdzie spółgłoska wargowa w wygłosie ginie? Czy to jest jedyny wyjątek, czy istnieją podobne czasowniki?
Przepraszam Państwa za kłopot i długie tłumaczenie, wiem, że zadaję chyba niełatwe pytanie. Bardzo proszę o pomoc.
Z serdeczną wdzięcznością,
Helena Kazancewa

Czy prawidłowe są następujące zdania:

1. Uprawiając tę roślinę, możecie być narażeni na wizytę kretów.
2. Upiekła ciasto, chcąc zrobić mu przyjemność.

Ad. 1. Zdanie podrzędne jest zdaniem okolicznikowym czasu, więc jest zbudowane prawidłowo.
Ad. 2. Czy nie jest tak, że czynności nie są jednoczesne? Przecież to, że chciała zrobić mu przyjemność, jest wcześniejsze niż to, że upiekła ciasto. Więc zdanie jest nieprawidłowe. Czy zdania przyczynowe mogą być wyrażane przy pomocy imiesłowów na -ąc?

Czy zdania podrzędne imiesłowowe opisujące rzeczownik należy oddzielać przecinkiem? Wygląda na to, że czasem tak, a czasem nie. Od czego to zależy? Czy od tego, jak bardzo są rozwinięte? Może od tego, czy wprowadzana w zdaniu cecha definiuje opisywane zdarzenie, człowieka lub rzecz?
Z góry dziękuję i pozdrawiam,

Ona była tym, kto to zrobił. Czy to zdanie jest poprawne? Czy lepiej powiedzieć Ona była tą, która to zrobiła?
Pozdrawiam

Dzień dobry, czy poprawne będzie wyrażenie zrobić coś w komputerze, czy raczej powinno się powiedzieć zrobić coś na komputerze? Pozdrawiam.

Dzień dobry,

Bardzo proszę o konsultację dotycząca poniższych zdań. Problem dotyczy tego samego zagadnienia:

Nic nie miałam zaplanowane/zaplanowanego.

Nie mam nic zrobione/zrobionego.

Proszę o informację na temat tego, które z powyższych form są prawidłowe.

Znana jest mi reguła pomijania przecinków w sytuacji zbiegu spójników lub zaimków. Mam jednak kłopot z umieszczaniem przecinka w zwrotach rozpoczynających się od: po tym(,) co, np. Po tym(,) co zrobił, musiał wyjść.
Jakie jest uzasadnienie dla (nie)stawiania przecinka w takim miejscu?

W USJP w haśle ad acta znalazłem następujący przykład:

Istnieje obawa, aby – w związku z trudnościami – nie odłożono ad acta projektu budowy.

Intuicja i SPP PWN sugerują, że należałoby napisać:

Istnieje obawa, czy […] nie zostanie odłożony…
Istnieje obawa, że […] zostanie odłożony…

Podobne wątpliwości budzi konstrukcja:

Obawiam się, (czy) aby nie zrobił tego przede mną.

zamiast:

Obawiam się, że zrobił to (mógł to zrobić) przede mną.
Obawiam się, czy nie zrobił tego przede mną.

Jaka jest poprawna wypowiedź: Czy państwo zdążycie coś zrobić? Czy państwo zdążą coś zrobić?
Dziękuję.

Czy poprawna jest forma powinieneś był, czy powinieneś, kiedy w obu przypadkach chcemy wyrazić powinność w czasie przeszłym, mówiąc w 2 os. l. poj.?