Z
Słownik języka polskiego PWN*
z-
1. «przedrostek nadający aspekt dokonaności czasownikom, np. zanalizować, zeuropeizować»
2. «przedrostek tworzący czasowniki oznaczające gromadzenie lub łączenie czegoś, np. zbiegać się, zgrywać, albo usunięcie czegoś lub oddalenie się od czegoś, np. zmyć, zjechać»
3. «składnik pisanych łącznie przyimków złożonych i zleksykalizowanych złożeń, np. znad, zza, zgoła, zresztą»
bańki mydlane, bańki z mydła «szybko pękające pęcherze powietrza wydmuchiwane przez słomkę z wody, w której jest rozpuszczone mydło»
bukiet z jarzyn «danie z rozmaitych jarzyn»
obrońca z urzędu «prawnik wyznaczony przez sąd do obrony oskarżonego, którego nie stać na pokrycie kosztów obrony»
o kreskowane, o z kreską «litera ó odpowiadająca brzmieniu u, stosowana przede wszystkim w wypadkach, gdy samogłoska ta wymienia się z o, np. wóz – wozy»
powieść z kluczem «powieść, w której przedstawione są rzeczywiste zdarzenia i znane osoby, ale pod zmienionymi nazwiskami, dającymi się rozszyfrować»
powieść z tezą «powieść podporządkowana przyjętym przez autora założeniom ideologicznym bądź politycznym o charakterze doraźnym, demonstrująca ich słuszność oraz popularyzująca je»
rozmowa z przywołaniem «rozmowa telefoniczna z osobą, która została imiennie wezwana do aparatu w urzędzie pocztowym na polecenie osoby zamawiającej rozmowę międzymiastową»
rozporządzenie z mocą ustawy «akt normatywny o randze ustawy»
spis inwentarza z natury «spis inwentarza dokonywany na podstawie naocznego stwierdzenia stanu faktycznego»
spółka z ograniczoną odpowiedzialnością «spółka, w której odpowiedzialność finansowa wspólników jest ograniczona do wysokości wniesionych przez nich wkładów»
studium z natury «studium wykonane na podstawie bezpośredniej obserwacji rzeczywistości, modelu»
z I
1. «litera oznaczająca spółgłoskę z»
2. «spółgłoska przedniojęzykowo-zębowa, dźwięczna, twarda»
3. «litera oznaczająca w numeracji porządkowej: dwudziesty siódmy»
4. «określenie osoby, której danych się nie zna lub nie chce się ujawniać»
5. «znak niewiadomej lub zmiennej funkcji»
z II
1. «przyimek tworzący wyrażenia oznaczające miejsce znajdowania się czegoś, np. Gwóźdź wystający z deski., rozpoczęcia ruch lub czynności, np. Wyszedł z banku., pochodzenia kogoś lub powstania czegoś, np. Pamiątka z Afryki.»
2. «przyimek tworzący wyrażenia oznaczające źródło informacji lub wiedzy, np. dane z rocznika statystycznego»
3. «przyimek tworzący wyrażenia określające okoliczności pojawienia się jakiejś rzeczy lub osoby, np. towary z importu, czas powstania czegoś, np. powieść z XIX w., lub podstawę do wykonania czegoś, np. Grał z nut.»
4. «przyimek tworzący wyrażenia nazywające składnik całości, np. wiązanka z róż, lub zbiór zawierający określony element, np. kawa z mlekiem»
5. «przyimek tworzący wyrażenia określające przyczynę jakiegoś zachowania lub procesu, np. Zemdlała z głodu., albo stan początkowy procesu, np. Z dziecka wyrosła panna.»
6. «przyimek tworzący wyrażenia charakteryzujące zakres odniesienia danej cechy, np. Z oczu była podobna do matki., lub wysoki stopień nasilenia czynności, np. Kochał ją z całego serca.»
7. «przyimek tworzący wyrażenia nazywające rzecz, którą ktoś ma przy sobie, np. pan z parasolem, oraz osobę towarzyszącą komuś, np. Podróżowała z mężem., lub rozmawiającą z kimś albo zjawisko występujące razem z innym, np. Padał deszcz z gradem.»
8. «przyimek tworzący wyrażenia informujące o okolicznościach towarzyszących działaniu, np. Okno zamknęło się z trzaskiem., oraz jego celu i skutku, np. Przyszedłem do pana z prośbą o radę.»
9. «przyimek tworzący wyrażenia oznaczające początek i koniec jakiegoś stanu, np. Budziła się z pianiem koguta., lub kierunek ruchu, np. Peleton jechał z wiatrem.»
10. «przyimek tworzący przysłówki złożone, np. z cudzoziemska, z chłopska»
z III «partykuła komunikująca, że określenie liczby, ilości lub czasu jest przybliżone, np.: Potrzebuję z litr mleka.»
zaślubiny z morzem «uczczenie odzyskania przez jakiś kraj dostępu do morza przez uroczyste wrzucenie pierścienia do jego wód»
z biglem «z zapałem»
z boku «z prawej lub lewej strony»
z cicha «w sposób ledwie dosłyszalny»
z cudzoziemska «w sposób właściwy cudzoziemcom»
z czasem «w miarę upływu czasu»
z dołu «o płatnościach: dokonywane po otrzymaniu towaru lub po wykonaniu pracy»
z góry «o płatnościach: dokonywane przed otrzymaniem towaru lub przed wykonaniem pracy»
z grubsza «powierzchownie i niedokładnie»
z kretesem «całkowicie, trwale, bez możliwości naprawy, odwrotu»
z ledwością «z trudem»
z lekka «nieznacznie, niewyraźnie, trochę»
z lewa «z lewej strony»
złamanie (kości) z przemieszczeniem «złamanie kości, której końce ulegają przesunięciu»
z łatwością «bez trudu, bez wysiłku»
z nagła «niespodziewanie, raptownie»
z naprzeciwka I «z przeciwnej strony»
z naprzeciwka II «znajdujący się lub mieszkający naprzeciw kogoś»
z niedaleka «z pobliskiej miejscowości lub miejsca niezbyt odległego»
z oddali «ze znacznej odległości»
z o.o. «o spółce: z ograniczoną odpowiedzialnością»
z osobna «oddzielnie, osobno»
z ostrożna «z rozwagą, uważnie, powoli»
z pewnością «bez wątpienia lub z dużą dozą prawdopodobieństwa»
z prawa «z prawej strony»
z przeciwka I «z kierunku, w którym mówiący jest zwrócony»
z przeciwka II «znajdujący się lub mieszkający naprzeciw kogoś»
z punktu «od razu, natychmiast»
z reguły «zwykle»
zrównanie wiosenne, jesienne dnia z nocą «moment, w którym dzień równa się nocy, przypadający 21 marca i 23 września»
z tytułu «z jakiegoś powodu»
z wiatrem «w kierunku wiania wiatru»
z wolna «bez pośpiechu»
z zewnątrz I «z miejsca położonego poza granicami określonej przestrzeni»
z zewnątrz II «spoza jakiejś zamkniętej przestrzeni»
Synonimy
Zagraj z nami!
