Cierpieć, czyli ‛znosić ból’, pochodzi od prasłowiańskiego czasownika o znaczeniu ‛być twardym, sztywnym, zdrętwiałym’, spokrewnionego z cierpnąć, które dziś żywe jest w podobnym znaczeniu. Punktem wyjścia dla cierpień – także psychicznych – jest więc w polszczyźnie bardzo konkretne doznanie fizyczne, które określamy jako mrowienie, por. ręka komuś cierpnie. Cierpliwy zaś to genetycznie ‛taki, który umie znosić ból lub inne przykrości’. Postawa ta, skądinąd zgodna z etyką chrześcijańską, jest na ogół wartościowana pozytywnie, o czym świadczą m.in. przysłowia, np. „Kto cierpliwy, ten szczęśliwy” (za Adalbergiem).

 

Jedno cis wymawiamy „ćis”, drugie cis wymawiamy „c-is”. Jest to jeden z nielicznych w polszczyźnie przykładów tzw. homografii, czyli częściowej homonimii, ograniczonej do tożsamości graficznego kształtu wyrazów (nie całych paradygmatów zresztą, lecz tylko form hasłowych).

Cmentarz etymologia ludowa wyprowadza od smętku, czyli smutku; w myśl tej hipotezy pierwotnym znaczeniem cmentarza byłoby ‛miejsce, gdzie ludzie się smęcą (smucą)’.

Łatwo zgubić literkę k w słowie cocktail, w polskim internecie są na to dwa miliony przykładów, niektóre nawet w nazwach firm i w adresach internetowych. Jak wiadomo, błąd wielokrotnie powtarzany przestaje być błędem, ale w sprawach pisowni ostatnią instancją są słowniki, zwłaszcza ortograficzne, a te pisowni coctail nie przewidują.

Kowboj, a jeszcze bardziej cowboy, dowodzą, że atrakcyjność słowa wzrasta, gdy się go nie rozumie. Etymologiczne znaczenie cowboya to przecież ‛chłopak do krów’, w polszczyźnie przybliżonym odpowiednikiem tego słowa jest pastuch.

Dla niespecjalisty nazwy chmur są jak nazwy dinozaurów – groźne przez samo swoje brzmienie. Laik więc może domniemywać, że cirrostratus przyniesie więcej deszczu niż cirrus (niesłusznie, gdyż żadna z tych chmur nie jest deszczowa) lub że cumulonimbus prędzej spowoduje burzę niż cumulus (słusznie, cumulonimbus wróży gwałtowny deszcz, a nawet burzę). Nie musimy jednak polegać na tak wątłych przesłankach, jak długość słowa (im dłuższe, tym desygnat większy i groźniejszy). Od czegóż są encyklopedie i słowniki!

 

Cymbergaj – słowo dziwne, o nieprzejrzystej etymologii.

Czajnik pochodzi od rosyjskiego czaj, a to słowo zostało zapożyczone z języka chińskiego za pośrednictwem innych języków Azji.

Czas pojmujemy jako coś linearnego, co jest w ruchu (por. czas płynie, dni mijają, z biegiem lat) lub w czym sami się poruszamy (por. podróż w czasie, przenieść się w jakieś czasy).

Czatować znaczy już nie tylko ‛stać na czatach’, ale i ‛uczestniczyć w czacie (czyli pogawędce internetowej)’.

Słowo czelny powstało od bezczelny, a to drugie od wyrażenia bez czoła, używanego w znaczeniu ‛bez wstydu’.

Dwojako bywa wyjaśniana geneza zwrotu czeski błąd. Jedni przyjmują prostolinijnie, że gdy Polacy zamienią przypadkiem kolejność liter i zamiast np. grat napiszą grta, to powstające słowa przypominają wyglądem czeskie.

Godne uwagi jest – choć niekoniecznie godne pochwały – że w odniesieniu do konkretnej osoby słowo człowiek oznacza dorosłego mężczyznę, por. przykład z jednego z polskich słowników: „Przy stoliku w głębi siedział stary człowiek”.

Związki frazeologiczne zawierające liczebnik pokazują, które liczby są dla nas ważne – tak ważne, że utrwaliły się w obiegowych zwrotach.

Czy obliguje do wyboru – od pytań typu „X czy nie X?” trudno się wykręcić, są one jak test, w którym należy zakreślić dokładnie jedną kratkę.

Dopełniacz liczby mnogiej od rzeczownika ćma może wprawić w zakłopotanie, ale w zasadzie nie powinien dziwić.

Wielokropek może oznaczać urwanie słowa, mające różne przyczyny.

Dalekowzroczność w jednym znaczeniu słowniki definiują jako wadę wzroku, w innym – jako zdolność przewidywania, a więc cechę w zasadzie pozytywną.

Darwinizm – teoria ewolucji stworzona przez Darwina – zainspirował językoznawców.

to dyskusja, obrady, publiczne omawianie problemów. W debacie, nawet parlamentarnej, często nie brak słów ostrych — to cecha gorących dyskusji.