Ale-kiedy
  • W sprawie zapisu zestawień rzeczownikowych z początkowym członem pop
    11.05.2016
    11.05.2016
    1. Dlaczego mamy połączenie głucho-ciemny (głuchy i niewidomy), ale głuchoniemy (głuchy i niemy, bez łącznika)?
    2. Dlaczego mamy pop jazz, pop metal (bez łącznika), ale pop-music, pop-rock i pop-song? Czy te wersje pisowni (WSO 2016) są jedyne dozwolone, czy też są dopuszczone inne warianty (odpowiednio z łącznikiem i bez)?

    Z góry dziękuję za wyjaśnienie.
    Z poważaniem
    Agnieszka Buczkowska
  • (Z)nachodzić czy (z)najdować?

    30.11.2020
    30.11.2020

    Dzień dobry!

    Istnieje podobieństwo między znajdowaniem a chodzeniem. Lazł-znalazł, idę-znajdę, chodził-znachodził, szoł-naszoł, idu-najdu. Czy to cecha wyłącznie języków słowiańskich?


    Pozdrawiam

    Marcin Nowak

  • lata 60.
    17.04.2007
    17.04.2007
    Szanowni Państwo,
    weszła ostatnio na rynek seria czekolad, których nazwy brzmią: Lata 60-te, Lata 70-te itd. Wiem, że kiedyś taki zapis był prawidłowy, teraz natomiast normą jest zapis lata 60. Kiedy ta norma uległa zmianie? Czy można uzasadnić użycie nieprawidłowego zapisu w nazwie produktu nawiązaniem do lat, w których taki zapis obowiązywał?
    Dziękuję i pozdrawiam
    Joanna
  • nie + jeszcze czy nie + imiesłów przymiotnikowy

    29.12.2023
    29.12.2023

    Dzień dobry, chciałbym zapytać o pisownię nie w zestawieniu z wyrazem jeszcze. Zgodnie z regułą 46.13. WSO (punkt e) nie należy pisać wówczas oddzielnie z przymiotnikiem i imiesłowem przymiotnikowym, a zgodnie z regułą 46.11. (punkt d) — również z rzeczownikiem. Tymczasem w tym samym słowniku pojawiają się przykłady typu: „niepoświęcony (np. kaplica jeszcze niepoświęcona) [168]”. Prosiłbym o wyjaśnienie tego zagadnienia. Z góry dziękuję.

  • -ny, -alny czy -onalny?
    29.04.2003
    29.04.2003
    Dzień dobry!
    Czy zachodzi jakaś i ewentualnie jaka różnica w znaczeniach słów: instytucjonalny – instytucyjny, relacjonalny – relacyjny, konstytucjonalny – konstytucyjny itp.? Wiem, że kiedyś było używane słowo egzystencjonalny, ale obecnie jest uważane za przestarzałe i zastąpione przez egzystencjalny. Jednak przytoczone przez mnie przymiotniki spotyka się nadal w obydwóch rodzajach form. Mam pewne intuicje co do różnicy sensu, ale prosiłbym o fachowe wyjaśnienie.
    Z poważaniem
    Paweł Borkowski
  • pielgrzym po świecie
    25.06.2007
    25.06.2007
    Na pomniku widnieje napis „Bojownikom o wolność”, a książka nosi tytuł „Jan Paweł II – pielgrzym po świecie”. Kiedy takie połączenia rzeczownika z przyimkiem są poprawne? Nie mówimy przecież lekarze na wątrobę (od leczyć kogoś na wątrobę) ani pracownicy nad książką (od pracować nad książką).
  • pościel
    7.05.2015
    7.05.2015
    Dzień dobry,
    chciałam zapytać o odmianę słowa pościel. Według słownika poprawnej polszczyzny nie posiada ono liczby mnogiej, lecz zastanawiam się, czy nie mogę użyć słowa pościele, kiedy mam na myśli 20, 50 lub 100 kompletów bielizny, którą powlekam kołdry i poduszki, lub kiedy chcę powiedzieć o wielu zestawach kołder, poduszek i prześcieradeł. Tym bardziej, że przyglądam się jednej pościeli, lecz pięciu pościelom, prawda? Proszę o rozwianie wątpliwości.
    Z góry dziękuję i pozdrawiam
  • samogłoski pochylone w dialektach
    24.12.2007
    24.12.2007
    Wyjaśnij zjawisko, w którym wyrazy z literami a i e artykułowane są jako [o] i [y]. Podaj przykłady i wyjaśnij to ciekawie i naukowo.
  • w czwartek w sierpniu
    16.09.2013
    16.09.2013
    Dlaczego mówimy w czwartek, w wakacje, w wigilię (biernik), ale w sierpniu, w roku 2013, w trzecim kwartale (miejscownik)?
  • Zaimek ty
    15.06.2020
    15.06.2020
    Redaguję właśnie książkę; ustaliłam z autorką, że będziemy zwracać się do czytelnika wielką literą. Mam jednak wątpliwość co do pisowni ww. zaimka tam, gdzie nie jest on zwrotem do adresata sensu stricto lub tam, gdzie jest to cytat wypowiedzi skierowanej do samej autorki. Podam przykłady:
    1.
    „Opowiem Ci tę historię, żeby Cię poruszyć i zmobilizować do przemyśleń, do przyjrzenia się sobie"
    „Postarałam się wpleść tutaj sporo wiedzy psychologicznej, która może Cię wzbogacić i zainspirować do przemyśleń.”
    – tu nie mam wątpliwości, to zapis zgodny z przyjętą konwencją.
    2.
    „Książka, którą trzymasz w rękach, jest bardzo osobista. (…) Gdy pokazałam pierwszy szkic jednemu z moich przyjaciół, napisał mi: (…) Ja w nim widzę twój cel osobisty: rozliczyć się ze wszystkim co cię spotkało i co masz w głowie. (…) Chcesz żeby cię oceniali?"
    „Pewnego razu przyjaciel zapytał mnie:
    — Słuchaj, ale powiedz, czy wolałabyś nieść ten swój bagaż i żyć, czy tego nie mieć, ale żeby cię w ogóle nie było?
    Ja odpowiedziałam sobie na to pytanie. A Ty? Co odpowiesz?"
    – tu autorka cytuje swojego przyjaciela, który zwracał się bezpośrednio do niej.
    3.
    „Albo gdy byłyśmy nad morzem z mamą, siostrą mamy i moją kuzynką, w ramach rozrywki chodziłyśmy na Rodeo – sztucznego byczka, który robiąc gwałtowne zwroty starał się zrzucić swojego jeźdźca. Ta zabawa miała rosnące programy trudności. Płaciło się raz, ale jak byczek zrzucił cię od razu, to twoja strata.”
    – tu, podobnie jak wyżej, mam poważne wątpliwości; nie jest to zwrot do adresata sensu stricto.
    Czy podane zapisy są poprawne, czy może jednak przekombinowałam i powinnam wszędzie zastosować wielką literę?
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego