Czy poprawny jest zwrot w toku ewolucji? Dziękuję, pozdrawiam.

Szanowni Państwo,

zastanawia mnie kwestia doboru liczby w przypadku czasowników wykonywanych przez więcej niż jedną osobę, np. w zdaniu: „tak skonstruowały nas ewolucja i matka natura”. Domyślam się, że to forma wzorcowa, jednak czasem spotykam się też z zapisem, który wyglądałby następująco: „tak skonstruowała nas ewolucja i matka natura” – czy taki zapis również jest dopuszczalny, jeśli powtarza się rodzaj obu osób?

Szanowni Państwo,

jak nazywa się antonim ewolucji? Dewolucja czy deewolucja? Skłaniałbym się ku tej drugiej opcji, z przedrostkiem de-, jak deeskalacja czy deemulgacja, ale zmyliły mnie tytuły książek, które zostały wydane, np. "Dewolucja" M.J. Behego lub "Ewolucja. Dewolucja. Nauka" M. Giertycha, które bynajmniej nie odnoszą się do dewolucji prawnej.

Z góry dziękuję za odpowiedź

stała czytelniczka Poradni

Które z poniższych sformułowań jest poprawne? Ewolucja ustroju terytorialnego Hiszpanii czy Ewolucja ustroju terytorialnego w Hiszpanii?

Dobry wieczór. Czy są jakieś prace naukowe, z których można się dowiedzieć, jak przebiegał proces porozumiewania się naszych przodków? Na początku zapewne były to pojedyncze słowa, później ludzie zaczęli mówić zdaniami, najpierw pojedynczym, a potem złożonymi. Ale czy ktoś kiedyś opisał ten proces, tzn. jak przebiegał?

Dlaczego oboczność ą/ę jest tak nieregularna w różnych podobnie zbudowanych słowach i ich rodzinach?

ząb — zęby — zębowy — ząbek

dąb — dęby — dębowy — Dębki

sąd — sądy — sądowy — podsędek — sędzia

pęd — pędy — pędny (chyba brak słowa z ą)

ląd — lądy — lądowy — przylądek (chyba brak słowa z ę)

rząd — rzędy/rządy — rzędowy/rządowy — porządek

krąg/kręg — kręgi — kręgowy — krążek

Dziękuję za wyjaśnienie

Łukasz

Szanowni Państwo,

skąd się wzięła niekonsekwencja w tworzeniu przymiotników „dzierżawczych” na bazie zmiękczającego „j” od słów z ostatnią spółgłoską „g”? Regularnie jest boży od Bóg czyli wymiana g—ż zgodnie z regułą pierwszej palatalizacji. Podobnie buldoży od buldog, innych przykładów nie kojarzę. Jednak od wróg mamy wrogi - skąd tu miękkie g, czyżby analogia do przymiotników zwykłych, niedzierżawczych takich jak błogi? W każdym razie regularny przymiotnik wraży (choć z rusycyzmem cerkiewnym) wyszedł z użycia. Znowuż od papuga jest papuzi, całkiem nieregularnie — a może wg wzorca takiego jak w ptak—ptasi?

Proszę o naświetlenie tego problemu.

Łukasz

W poradni pojawiło się już pytanie: Dlaczego rżnąć (np. drewno) ale podrzynać (gałąź, na której się siedzi)?, na którą odpowiedź dr Długosz-Kurczabowej brzmiała: „Do dawnych form rznąć, dorznąć, zarznąć, wyrznąć… utworzono wtórne odpowiedniki częstotliwe rzynać, dorzynać, zarzynać, wyrzynać… (analogicznie do umotywowanych par typu zacząć – zaczynać)”.
W związku z tym zastanowiło mnie jednak, jak brzmiała wymowa. Wynika to z tego, że czytając podrzynać jako [pod-żynać], mielibyśmy oboczność ż-rz, biorąc pod uwagę rżnąć. Wydaje mi się zatem, że pierwotne odczytanie podrzynać brzmiałoby [podr-zynać], i rznąc [r-znąć], tak jak marznąć.
W czasach szkolnych miałem podobny problem, gdy czytaliśmy Reja, gdzie znajdujemy słowo barzo, które w oczywisty sposób jest naszym współczesnym bardzo, a więc odczytanie powinno brzmieć raczej [bar-zo] niż [bażo], które to strasznie mnie wówczas raziło.
Czy takie rozumowanie jest prawidłowe? Czy jest to powiązane z czeskim ř, które ponoć wymawia się podobnie? Odchodząc trochę od powyższego – czy czasowniki rżnąć i żąć są pokrewne, czy to przypadkowa zbieżność?
Z poważaniem
Marek Kielar

Dzień dobry. Chciałbym się dowiedzieć, skąd się wzięła nazwa „statki” w znaczeniu «talerze, naczynia kuchenne».

Dzień dobry,
czy poprawny jest powszechnie ostatnio stosowany, m.in. przez dziennikarzy w programach informacyjnych, zwrot ciężko powiedzieć?
Czy coś może kosztować taniej lub drożej (zamiast kosztować mniej lub więcej)?
Pozdrawiam serdecznie
Maria Poniewierska