Witam.
Mam pytanię o spolszczenie imienia Agatha (w odniesieniu do pisarki Agathy Christie). Czy poprawna jest forma Agata? Znalazłam w Edycji tekstów Wolańskiego zasadę, że imiona niektórych postaci, żyjących przed XX wiekiem, mają oprócz postaci oryginalnej także oboczną postać spolszczoną (np. Aleksandr – Aleksander Puszkin). Czy tę zasadę można analogicznie potraktować do pisarki Agathy Christie?

„Agnieszko, czy mogłaby pani otworzyć okno?” – podobne zdania pamiętam z lekcji francuskiego (tak zwracała się do nas nauczycielka), spotykam w starszej literaturze, czasem też słyszę, jednak bardzo rzadko. Jestem ciekaw, czy był okres, kiedy taki sposób zwracania się do osób o niższej randze pragmatycznej (zamiast „Pani Agnieszko, czy mogłaby pani…”) uchodził za naturalny. Jak można go ocenić dziś?

Jak nazywa się akt połączenia wyrazów, będących w stałej, niezmiennej konstrukcji, w jedno słowo, np. oka mgnienie w okamgnienie albo po społu (jeszcze w Przedwiośniu) w pospołu?
Jak napisać: (a) „Rej pisał o «Polakach-nie gęsiach»” czy (b) „Rej pisał o «Polakach-nie-gęsiach»”?
Z poważaniem
Marek Kielar

Szanowny Panie Ekspercie od Zawiłych Sprawach Językowych! Często spotykam się w literaturze katolickiej z nazywaniem znanych osób przydomkiem pochodzącym od miejsca urodzenia, np. o Tomaszu z Akwinu mówi się Akwinata, o Mikołaju z Kuzy – Kuzańczyk. Czy poprawne będzie więc nazywanie Orygenesa urodzonego w Aleksandrii Aleksandryjczykiem, mimo że zgodnie z regułą nazwy mieszkańców miast piszemy małą literą?
Proszę o wyjaśnienie.
Z poważaniem Aleksandra Kowal

Rozporządzenie ministra o warunkach technicznych dla drog mówi: „Przyjęcie mniejszej szerokości ulicy wymaga przeprowadzenia ANALIZY obejmującej: 1) wzajemne rozmieszczenie jej elementów (…), 2) sposób (…) odwodnienia, 3) sposób wysokościowego rozwiązania ulicy, 4) wpływ (…) zadrzewienia, 5) podstawowe uwarunkowania hydrogeologiczne (…), 6) podstawowe uwarunkowania ochrony środowiska (…)”. Sprawdziłem słowniki oraz encyklopedie PWN. Której definicji powinnienem użyć, jeśli nie ma innej, specyficznej dla ww. sytuacji?

Borykam się z następującym problemem: "Mercedes" to nazwa własna, natomiast słowo „samochód” to nazwa pospolita. Czy tłumacząc "Mercedes" na języki obce jako „samochód” (czyli zastępując nazwę własną nazwą pospolitą jako "car") doszłoby trwale do apelatywizacji?

Czy Bardka jako forma żeńska od Bard (klasa postaci występującej w grach RPG i literaturze fantasy) jest formą poprawną?

Postać literacka

Według słowników postać literacka to człowiek, fikcyjna osoba (ISJP PWN; Sł. term. literackich, Ossolineum, 2000; WSJP PWN). Wg mnie definicja jest zbyt wąska. No bo jak nazwać istoty znane z literatury i filmów: Behemot (kot), Chochoł (krzak róży otulony słomą), Fiki-Miki (małpka), Ferdynand Wspaniały (pies), Fernando (byczek), Kot w Butach, Koziołek Matołek, Lis Przechera, Muminki (trolle). Przykłady ze „Sł. postaci literac.” Makowieckiego. Marek Piersa.

Mam pytanie dotyczące wymowy nazwisk obcego pochodzenia, a dokładniej odmiany nazwisk Bernoulli i Vitali. Spotkałem sie z opinią, że wymowa [Bernuliego], [Vitaliego] jest niepoprawna, należy zaś mówić [Bernulego] i [Vitalego]. Czy to prawda i skąd się to wzięło? A jak będzie z wymową Fibonacciego?
Dziękuję.

Znając odpowiedź nt. wyrażenia biała księga, wciąż się waham, jak zapisywać je w tekście, w którym występuje ono wielokrotnie i zawsze odnosi się do jednego dokumentu z 1939 roku. Ściśle biorąc, nie jest tytułem ani – nie ma pojedynczej referencji – nazwą własną. Ale zapis małymi literami też wydaje się zły, skoro w tekście zawsze chodzi o jeden konkretny dokument. W literaturze przedmiotu napotkałem Białą Księgę kursywą lub nie oraz Białą księgę kursywą; nie znalazłem zapisu małymi literami.