mówiący
  • Jak to w rodzinie…
    9.07.2003
    9.07.2003
    Panie Profesorze,
    jest Pan moją ostatnią deską ratunku, ponieważ w dostępnych mi źródłach nie znalazłam odpowiedzi na nurtujące mnie pytanie. Chodzi o to, że moja teściowa wymaga od swoich dzieci (i mnie) oraz od wnuczek zwracania się do siebie w formie 3. os. l.p.: „Niech mamusia (mama, babcia) powie (da, pokaże itp.)…” lub „Proszę powiedzieć (dać, pokazać itp.)…” zamiast „Mamusiu (mamo, babciu), powiedz (daj, pokaż itp.), proszę”. Teściowa pochodzi z Wilna, ukończyła filologię rosyjską i twierdzi, że takich form zwracania się do osób starszych od siebie nauczona została w rodzinnym domu, w związku z tym wymaga tego od nas. Ja, co prawda, nie jestem filologiem, ale ekonomistką, jednak zwracam uwagę na to, JAK mówię, i chcę, aby moje dziecko również wypowiadało się poprawnie. Formy podane wyżej drażnią mnie, wydają mi się nieco archaiczne i dlatego pytam: czy moja teściowa MA PRAWO (z punktu widzenia poprawności językowej) wymagać od nas używania wspomnianych form?
    Z niecierpliwością będę oczekiwać odpowiedzi od Pana.
    Załączam wyrazy szacunku,
    Marta Piaskowska z Łodzi
  • jeszcze o partiach dialogowych
    8.02.2013
    8.02.2013
    Szanowni Państwo!
    Na temat zapisu partii dialogowych znalazłam w Poradni wiele porad, ale mam problem z następującym zdaniem:
    – Naprzód! – zabrzmiał kolejny głos z sali.

    Czy zabrzmiał powinno być zapisane od dużej litery? Nie jest to czasownik oznaczający mówienie, ale szyk zdania skłania mnie do pozostawienia zapisu w takiej formie, jak jest. Bardzo proszę o odpowiedź.
    Z poważaniem
    Maria
  • język, naród, państwo
    24.11.2004
    24.11.2004
    Nowy słownik poprawnej polszczyzny podaje, że przymiotnika ormiański używamy w odniesieniu do narodu, a armeński – w odniesieniu do państwa. Czy wobec tego język jest armeński czy ormiański? Czy język należy odnosić do narodu czy do państwa?
  • Już koniami czy jeszcze końmi
    14.10.2003
    14.10.2003
    Wiadomo, że końcówka narzędnika liczby mnogiej -ami robi furrorę. Pewnie w końcu wyruguje końcówkę -mi. Wciąż jeszcze mówimy liśćmi, gośćmi, końmi. Chociaż już gałęziami i gałęźmi, gwoździami i gwoźdźmi. Wiemy, że tylko słoniami, świniami, śledziami.
    Mam zapytanie o konie właśnie. Mój przyjaciel w specjalistycznej literaturze spotkał się z koniami trojańskimi. Zaniepokoiliśmy sie oboje, ale przypuszczam, że wymyślono taką końcówkę dla odróżnienia tego wirusa (bodajże) od zwierzęcia. Słowniki milczą, ale tez jest to nowy twór (konie trojańskie w sensie informatycznym). Czy można by pobawić się w probabilistykę i założyć, że w tym kontekście wygra końcówka -ami?
    Z poważaniem
  • Kiedy używać inicjałów?
    16.06.2003
    16.06.2003
    Szanowni Państwo,
    czy istnieje jakaś norma odnośnie używania przed nazwiskami inicjałów bądź pełnych imion w tekstach naukowych (tudzież tekstach „bardziej eleganckich”). Czy lepiej jest pisać „A. Kowalska odkryła Amerykę” czy też „Anna Kowalska odkryła…”? Czy używanie samego nazwiska („Kowalska odkryła…”) jest uznawane za nieeleganckie?
  • nie tylko Niemcy
    1.06.2004
    1.06.2004
    1. Czy słowo Niemcy – kraj i naród – pochodzi, jak mnie w szkole uczono, od nie mówi, czy raczej od grupy ludności nemetów, którzy od II wieku p.n.e. do III wieku n.e. zamieszkiwali okolice obecnego Karlsruhe, skąd pochodzą zresztą liczne „skorupy” wykopane 30 km na zachód od Łodzi?
    2. Czy słowa chlipać i siorbać nie pochodzą przypadkiem od arabskiego Chlip 'mleko' i szorba 'zupa"?
    Ukłony,
    P.Kozmiński
  • o astrachanach i barometrze
    11.02.2014
    11.02.2014
    Czy wyrażenie barometr spadł jest poprawne? Pamiętam, że w dzieciństwie często zwracano nam uwagę, by nie mówić termometr spadł, a temperatura spadła. Po latach odnalazłem owo wyrażenie w słowniku Doroszewskiego, uznałem więc, że wszystko jest z nim w porządku. Wtedy nasunęło mi się drugie pytanie: czy można mówić tak o barometrze sprężynowym, w którym wartość ciśnienia pokazuje wskazówka? Czy raczej w odniesieniu barometru cieczowego, w którym podnosi się lub opada słupek rtęci?
  • Oznaczanie dialogów w tekstach dla dzieci

    2.03.2022

    Dzień dobry,

    piszę krótkie teksty do czytania dla dzieci.

    Zastanawiam się, czy muszę użyć cudzysłów przy zapisie:

    Ola mówi: „ale hałasy”.

    czy mogę zapisać, bez cudzysłowu

    Ola mówi: ale hałasy

    a może powinnam tak:

    Ola mówi: – ale hałasy.

    Pozdrawiam,

    Iwona Cieślak

  • Ponownie o przyimku za
    19.04.2019
    19.04.2019
    Szanowna poradnio,
    czy przyimka za dla czasu można używać dla liczenia czasu od innej chwili niż tylko od chwili mówienia? Jeśli kontekst sytuacyjny na to pozwala, to dlaczego nie można użyć przyimka do liczenia czasu od chwili, o której ktoś myśli bądź mówi lub wynika to z kontekstu? Jeśli ktoś mówi za tydzień w piątek i ma na myśli liczenie tygodnia od najbliższego piątku, to chyba może użyć przyimka za dla takiej interpretacji. Dlaczego traktować język sztywno?
  • Poprawność wyrażeń
    23.12.2015
    23.12.2015
    Czy poniższe wyrażenia są poprawne:
    w myśl art. 128KC
    art. 19 KC mówi ….
    co do zasady art. 78 KC zawiera …..
    według art. 12 KC….. ?
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego