prasłowiański
  • rżnąć a dorznąć
    10.11.2015
    10.11.2015
    W poradni pojawiło się już pytanie: Dlaczego rżnąć (np. drewno) ale podrzynać (gałąź, na której się siedzi)?, na którą odpowiedź dr Długosz-Kurczabowej brzmiała: „Do dawnych form rznąć, dorznąć, zarznąć, wyrznąć… utworzono wtórne odpowiedniki częstotliwe rzynać, dorzynać, zarzynać, wyrzynać… (analogicznie do umotywowanych par typu zacząć – zaczynać)”.
    W związku z tym zastanowiło mnie jednak, jak brzmiała wymowa. Wynika to z tego, że czytając podrzynać jako [pod-żynać], mielibyśmy oboczność ż-rz, biorąc pod uwagę rżnąć. Wydaje mi się zatem, że pierwotne odczytanie podrzynać brzmiałoby [podr-zynać], i rznąc [r-znąć], tak jak marznąć.
    W czasach szkolnych miałem podobny problem, gdy czytaliśmy Reja, gdzie znajdujemy słowo barzo, które w oczywisty sposób jest naszym współczesnym bardzo, a więc odczytanie powinno brzmieć raczej [bar-zo] niż [bażo], które to strasznie mnie wówczas raziło.
    Czy takie rozumowanie jest prawidłowe? Czy jest to powiązane z czeskim ř, które ponoć wymawia się podobnie? Odchodząc trochę od powyższego – czy czasowniki rżnąć i żąć są pokrewne, czy to przypadkowa zbieżność?
    Z poważaniem
    Marek Kielar
  • do jasnej cholery
    5.06.2002
    5.06.2002
    Co oznacza i jaka jest etymologia przymiotnika jasna w wyrażeniu do jasnej cholery?
    Dziękuję.
  • ile wlezie

    3.07.2023
    3.07.2023

    Szanowni Państwo,

    w polszczyźnie jak wiadomo istnieje powiedzenie „ile wlezie”, ale czy to oznacza, że istniał kiedyś taki czasownik jak wlazić? Proszę o odpowiedź.

    Pozdrawiam

  • interfiksy typu –o-, -e-, -i-, -u-

    15.10.2023
    15.10.2023

    Chciałem zapytać o etymologię międzyrostków -o- oraz -e- (i ewentualnie innych międzyrostków: -i-‎, -ch-, -u-, -y-). Wiem, że są one pochodzenia prasłowiańskiego (Dobromirъ, čьrnobylь, vojevoda), lecz nie mogę znaleźć ich dalszej etymologii. Czy możliwe jest pokrewieństwo z starogreckim -ο-?

  • nasamprzód i ladaco
    6.02.2006
    6.02.2006
    Jaka jest etymologia wyrazów: nasamprzód i ladaco?
  • ojciec

    19.01.2024
    19.01.2024

    Szanowni Państwo, czy mógłbym prosić o wyjaśnienie przemian historycznych współczesnego słowa ojciec w liczbie pojedynczej i mnogiej w języku polskim?

    Pozdrowienia, Krzysztof

  • prącie i pręt

    23.09.2023
    23.09.2023

    Czy prącie i pręt są wyrazami pokrewnymi?

    Dziękuję za objaśnienie,

    Łukasz

  • Rzyć, żyć
    29.12.2015
    29.12.2015
    Proszę o informację o etymologii słowa rzyć. Czy ma ono coś wspólnego z czasownikiem żyć albo z rzeczownikiem życie?
  • smok i żmij
    22.06.2007
    22.06.2007
    Drodzy Państwo,
    pragnę zapytać o etymologię słów smok i żmij. O ile orientuję się w mitologii słowiańskiej, to żmij to właśnie 'smok'. Jednak obecnie tyko osoby interesujące się starożytnościami słowiańskimi znają słowo żmij, wyszło ono z powszechnego użytku, zastąpione przez smok. Czy słowo smok jest rdzennie polskie (ewentualnie słowiańskie)?
    Z poważaniem
    Michał „Siristru” Dłużak
  • Sowa
    7.05.2018
    7.05.2018
    Szanowni Państwo,
    chciałem zapytać o etymologię słowa sowa.

    Wszystkiego dobrego na święta!
    Z wyrazami szacunku
    Czytelnik
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego