przedwojenny
  • Stotalizować czy stotalitaryzować?

    24.03.2022
    24.03.2022

    Stotalizowany system władzy czy Stotalitaryzowany system władzy?

    Serdecznie pozdrawiam

  • Straż Miejska czy straż miejska?
    23.12.2002
    23.12.2002
    Dzień dobry,
    Mam dwa pytania, jedno dotyczące ortografii: Straż Miejska, Straż Graniczna, ale policja? Z taką pisownią spotykam się w prasie. Czy zawsze powinno się je pisać dużymi literami? Czy może podobnie jak w przypadku sądów, szpitali, innych instytucji: łódzka straż miejska, ale Straż Miejska w Łodzi? A co ze Strażą Graniczną?
    Dziękuję
    Magda
  • szwajcar
    15.04.2012
    15.04.2012
    Szanowni Państwo,
    skąd w polszczyźnie wzięła się nazwa szwajcar (portier, odźwierny) i jakie ma ona powiązania z mieszkańcem Szwajcarii?
    Łączę pozdrowienia
  • święto Konstytucji 3 maja
    8.05.2013
    8.05.2013
    Dzień dobry!
    Jaki jest właściwy zapis ustawy z 1791 r. i święta obchodzonego na pamiątkę jej uchwalenia?
    Święto Konstytucji 3-go maja,
    Święto Konstytucji 3-go Maja,
    Święto Konstytucji 3 maja,
    Święto Konstytucji 3 Maja (powszechny zapis).

    Myślę, że poprawny jest tylko zapis: Święto Konstytucji 3 maja. Czy się mylę?
    Proszę również o ocenę poprawności takich hybryd, jak: 3-go, 4-go, 5-go itd.
    Pozdrawiam
    Rafał Kowalski
  • tajemnicze profitki
    16.11.2009
    16.11.2009
    Jak podają słowniki (m.in. Doroszewski, Kopaliński) profitka to okrągła osłonka dla ochrony lichtarza przed spływającą ze świecy stearyną. W Zaklętych rewirach profitki jako słowo pojawiają się parokrotnie, lecz z kontekstów nie sposób wywnioskować znaczenia. Poza jednym przypadkiem – kiedy mowa jest o… nasypywaniu cukru do profitek (Rewiry ciemne, rozdz. 6). Czy zatem profitki to również, w innym znaczeniu, cukierniczki?
  • Tajemniczy szmons

    21.09.2021
    21.07.2021

    Szanowni Państwo,

    nieżyjący już dziennikarz muzyczny Radia Lublin, Jerzy Janiszewski, napisał w latach 80. opublikowaną na łamach „Kuriera Lubelskiego” historię zespołu Budka Suflera, w której kilka razy użył wyrazu szmons, np. byle szmons zachodni miał nieograniczony dostęp do anteny lub „przypadkowy holenderski hit (szmons) bardziej olśnił paru krajowych krytyków aniżeli plantatorów tulipanów”. Co ten wyraz dokładnie oznacza i skąd się wywodzi?


    Z wyrazami szacunku

    Piotr Michałowski

  • tatarskie wieści

    19.05.2024
    19.05.2024

    Szanowni Państwo,

    skąd się wziął i co oznacza związek frazeologiczny „tatarskie wieści”, na który napotykam niekiedy w polskiej prasie przedwojennej? Wiem, że istnieje publikacja Jolanty Ignatowicz-Skowrońskiej „Wyrażenie tatarskie wieści jako nieobecny w słownikach frazeologizm stylu publicystycznego”, która zapewne rozjaśnia tę kwestię, ale niestety nie udało mi się do niej dotrzeć.

    Z wyrazami szacunku

    Piotr Michałowski

  • transliteracja i transkrypcja
    2.02.2011
    2.02.2011
    Obecnie piszę pracę naukową dotyczącą geografii terenów Zachodniej Ukrainy. Będą ją oceniać osoby, które niekoniecznie kładą nacisk na znajomość najnowszych zasad transliteracji i często posługują się przedwojennym nazewnictwem. Przykład: ukraińskie Яворів (Jaworów) w oparciu o najnowszą normę będzie oddane przez Âvoriv. Czy można stosować transliterację obowiązującą wcześniej (ISO 9:1995 – Javoriv)? A może stosować transkrypcję – dla lepszego i łatwiejszego zrozumienia danego słowa (Jaworiw)?
  • ul. Ilji Miecznikowa
    6.03.2016
    6.03.2016
    Zgodnie z jedną z przedwojennych reform pisowni zbitkę ji zastąpiono ii. Jak jednak traktować to w obcych, choć spolszczonych, nazwach własnych pochodnych od imienia Ilja? O ile w mojej głębokiej młodości miałem więcej okazji do spotykania się w piśmie z otczestwem Iliicz/Iljicz, o tyle teraz jest mniej odpowiedniej literatury, za to dość często bywam na ulicy Ilii/Ilji Miecznikowa. Czy twardy jer w oryginale znosi przywołaną na początku zasadę?
  • wodowisko
    20.12.2007
    20.12.2007
    Co znaczy słowo wodowisko? Czy jest lub kiedyś było synonimem zbiornika wodnego? Słownik rosyjsko-polski Wiedzy Powszechnej z 1958r. podaje je jako tłumaczenie rosyjskiego водохранилище (słowo wodowisko znalazłem tylko w słowniku alternatywnym na kurnik.pl, wg którego to miejsce, gdzie ląduje hydroplan).
    Dziękuję za odpowiedź i pozdrawiam
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego