ukazanie
  • blokowisko
    20.09.2012
    20.09.2012
    Czy wyraz blokowisko istniał w języku polskim w latach 70. i wcześniej? Słownik Doroszewskiego ani Szymczaka go nie odnotował – czy znaczyłoby to, że upowszechnił się on dopiero w latach 80.?
  • błąd czy usterka?
    3.02.2009
    3.02.2009
    Jak odróżnić błąd stylistyczny od usterki stylistycznej? Jest to ważne w kwestii pewnych rozstrzygnięć dla oceniających prace w ramach konkursu przedmiotowego z języka polskiego. Tym bardziej, że to, co dla jednego nauczyciela jest błędem, dla drugiego nim nie jest. Za błąd uznano użycie takiego powtórzenia: „Zamknąłem oczy i…”. Na następnej stronie uczeń napisał od akapitu: „Moim oczom ukazał się…”.
    Bardzo dziękuję za szybkie udzielenie mi pomocy.
    Z poważaniem.
  • bus
    10.09.2007
    10.09.2007
    Chcę zapytać o środek lokomocji zwany busem. Słownik ortograficzny podaje dopełniacz busu (jak autobusu). O ile jednak w przypadku autobusu uzus rzeczywiście zgadza się z normą, o tyle zaryzykuję tezę, że większość ludzi (przynajmniej w moim otoczeniu, a jest ono zróżnicowane pod względem zawodowym, wiekowym itp.) mówi wsiadać do busa. Co więcej, forma ta jest używana też w bierniku, np. czekać na busa. Czy jest szansa, że słowniki ją zaakceptują?
  • Byłem na Papieżu…
    8.03.2002
    8.03.2002
    Szanowni i Ukochani Profesorowie!
    Będę wdzięczny za ocenę mojej lingwistyczno-etycznej analizy pewnego wyrażenia, którą przedstawiam (jest to fragment mojego artykułu):
    Przed jedną z pielgrzymek Papieża do Polski dziesięciu osobom postawiłem pytanie: „Czy będziesz w czerwcu na Papieżu?” i nikogo nie zdziwiło takie sformułowanie. A zatem wyrażenie być na Papieżu weszło do mowy potocznej.
    Gdy Karol Wojtyła był jeszcze w Krakowie, nikt, kto uczestniczył we mszy odprawianej przez niego, czy w spotkaniu z nim, nie powiedział: „Byłem na Biskupie” czy „…na Wojtyle”. Rozwińmy rzecz szerzej. „Byłem na koncercie chopinowskim” – mówimy, gdy wykonawcą jest jakiś mało znany artysta, i najważniejszym jest tu Chopin. Ale gdy ktoś miał szczęście słuchać pianisty tej miary, co Małcużyński, powie raczej: „Byłem na Małcużynskim”, Chopin schodzi na dalszy plan. „Byłem na Rollingstonsach” – mówiło się. „Byłem na Wałęsie” – słyszałem też taką wypowiedź, gdy Lech był u szczytu swej popularności. Prawidłowe sformułowanie jest: „Byłem na spotkaniu (występie) z X”. Gdy jednak X staje się gwiazdą, bożyszczem tłumów, wówczas to, co on ma nam do przekazania, mało się liczy, najważniejszy jest on sam – idol. I w takich sytuacjach mamy tendencję mówić: „Byłem na X”.
    Podczas papieskich pielgrzymek najczęściej uczestniczymy w Eucharystii odprawianej przez Ojca Świętego i jeżeli potem mówimy: „Byłem na Papieżu”, to należy wyciągnąć wniosek, że najważniejszym był tu sam Papież, a Ofiara Chrystusa jedynie tłem, dekoracją. Tak, język jest jak papierek lakmusowy, które może ukazać w nas samych rzeczy, jakich nie dostrzegamy, jakich często nie chcemy dostrzec.

    Marek Przepiórka
  • Chronić
    1.04.2019
    1.04.2019
    Mam problem z odmianą rzeczownika przy niektórych czasownikach, dokładniej: czy powinien być w dopełniaczu czy bierniku. Często wpisuję w wyszukiwarce frazy typu chronić kogo co czy kogo czego i robi się to powoli męczące. Istnieje jakaś zasada albo chociaż ułatwiająca sprawę tendencja (np. podobna do tej w niemieckim, że jeśli rzeczownik kończy się na -e, to najprawdopodobniej będzie rodzaju żeńskiego)?
  • Czasownik chędożyć i jego wulgarne znaczenie
    25.10.2018
    25.10.2018
    Szanowni Państwo,
    jak to się stało, że pierwotne znaczenie czasownika chędożyć ewoluowało od staropolskiego ‘porządkować, czyścić, ozdabiać, czynić pięknym’ do wulgarnego określenia ‘odbywania stosunku płciowego’ – jedynego znaczenia, w jakim jest używany przez współczesnych użytkowników polszczyzny? 

    Pozdrawiam

    Stratos Vasdekis
  • Czynnik w matematyce
    10.04.2019
    10.04.2019
    Szanowni Państwo,
    chciałem spytać o etymologię słowa czynnik w znaczeniu ’argument mnożenia’. Czy chodzi może o to, że czynić miało znaczenie ‘pomnażać’? Jak to dokładnie było?

    Z wyrazami szacunku
    Czytelnik
  • Czytałem „Onych” Torańskiej
    10.04.2017
    10.04.2017
    Szanowni Państwo,
    jeśli film nosi tytuł „Ona”, to czy lepiej powiedzieć: Nie widziałem „Jej”, Widziałem „Ją”, czy może: Nie widziałem filmu „Ona”, Widziałem film o tytule „Ona”?

    Z wyrazami szacunku
    Czytelnik
  • ditto
    30.05.2006
    30.05.2006
    Witam, chciałabym się zapytać, jak nazywamy taki oto znak — „ —. Czesto w szkole w czasie przepisywania dyktowanego tekstu stosowało się taki znak. Np.:
    1. Ala jedzie rowerem.
    2. — „ — samochodem.
    3. — „ — motorem.
    Znak ten miał na celu zapobiegnięcie powtarzania wyrazów. W podanym przykładzie chodzi o „Ala jedzie…”.
  • Dlaczego zakopiański, nie zakopański?
    30.01.2014
    30.01.2014
    Dlaczego przymiotnik od Zakopanego to zakopiański? W latach 80. XIX wieku Adam Antoni Kryński opublikował studium dialektologiczne pod tytułem Gwara zakopańska. Od kiedy datuje się forma ze zmiękczeniem?
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego