-
Ile jest trybów w polszczyźnie?18.04.200318.04.2003Spotykam się z tym problemem na co dzień: wcześniej uczyłem Polaków francuskiego, teraz uczę Węgrów polskiego. Gdy natrafiam na zdanie typu: „Powiedział, żebym mu dał…”, to tłumaczę moim uczniom, że jest to tryb łączący, mylnie przedstawiany przez polskie gramatyki jako przypuszczający. Przecież istnieje zarówno syntaktyczna, jak i semantyczna różnica między powyższą formą a podobną w zdaniu: „Wiem, że dałbyś mi, gdybym cię o to poprosił”.
Wprawdzie kilku polskich gramatyków proponowało rozróżnienie między obu trybami (tak przecież odmiennymi), ale nie przyjęło się ono, mimo że ułatwiłoby życie nauczycielom tych języków, w których istnieje osobny tryb przypuszczający i osobny łączący (romańskie) i nauczycielom polskiego na Węgrzech. Istnieje zresztą wiele takich zjawisk, których inne niż tradycyjne przedstawienie ułatwiłoby dzieciom naukę języków (np. we francuskim pojęcie równoważnika zdania jest obce, uważam, że również i w polskim jest ono niepotrzebne). Czy nauka gramatyki polskiej nie powinna być w jakiejś mierze nastawiona porównawczo, aby dzieci nauczyć, że nie wszędzie na świecie ludzie myślą takimi kategoriami, jakie zostały zdefiniowane (dość dawno temu na dodatek) przez polskie gramtyki?
Dziękuję za odpowiedź
Arkadiusz Karski
Bukowno / Budapeszt -
Kiedy w, kiedy we?
15.05.202415.05.2024Zwroty „w środę”, „we środę” tak samo jak „w czwartek”, „we czwartek” okazały się poprawne i wariantywne.
Oznacza to zapewne, że poprawne i wariantywne są „w środku”, „we środku” oraz „w czwartym ...”, „we czwartym ...”.
Bo jak mogłoby nie być.
-
klarowny i transparentny w polszczyźnie ogólnej
2.02.20242.02.2024Dzień dobry,
pracuję w branży w której wymiennie stosuje się słowa klarowny i transparentny (w kontekście opisu wyglądu cieczy). Wydaje mi się, że słowa te nie są tożsame, ale nigdzie nie mogę znaleźć jednoznacznej odpowiedzi. Proszę o pomoc w określeniu czy słowa te mogą być używane zamiennie, czy istnieją między nimi na tyle istotne różnice, że nie powinno stosować się ich wymiennie.
Pozdrawiam
T
-
Liczebnik w wyrażeniach matematycznych
29.09.202228.06.20181. Ułamki zwykłe
Odczytując ułamek zwykły, posługujemy się formułą „ile – których”. A zatem: siedemnaście czternastych, dwadzieścia pięć trzydziestych siódmych itp. Co w przypadku, gdy liczba w liczniku „kończy się” na 2, 3 lub 4, np. 22/15, 43/21, 64/42. Mówimy wszak dwie trzecie, trzy czwarte czy też cztery siódme (nie zaś dwa trzecich, trzy czwartych, cztery siódmych). Czy wobec tego poprawne formy to:
- dwadzieścia dwie piętnaste,
- czterdzieści trzy dwudzieste pierwsze,
- sześćdziesiąt cztery czterdzieste drugie
czy też
- dwadzieścia dwa piętnastych,
- czterdzieści trzy dwudziestych pierwszych,
- sześćdziesiąt cztery czterdziestych drugich.
2. Nierówności
x – 12 < 3
x odjąć dwanaście mniejszE od trzech, ale
x < 15
x mniejszE od piętnastu
czy
x mniejszY od piętnastu.
3. Nierówność z ułamkiem
3x < -5/12
trzy x mniejsze od minus pięciu podzielonych przez dwanaście
czy też
trzy x mniejsze od minus pięć podzielonego przez dwanaście.
3x < -1/12
trzy x mniejsze od minus jeden (jednego?) podzielonego przez dwanaście
4. Nierówność z sumą
5x < 23 + 11
pięć x mniejsze od dwudziestu trzech dodać jedenaście
czy też
pięć x mniejsze od dwadzieścia trzy dodać jedenaście
5. Przedziały
x należy do przedziału otwartego od minus dwie trzecie do nieskończoności
czy też
x należy do przedziału otwartego od minus dwóch trzecich do nieskończoności.
6. Zwrot:Nie pozostaje nam nic innego jak rozwiązać nierówność (rozwiązanie nierówności)?
7. Zwrot
Aby wyznaczyć iks, podzielmy…
Czy też
Aby wyznaczyć iksa, podzielmy…
8. Miary kątów
Chodzi o odmianę miar kątów.
25 stopni, ale
22, 23, 24 stopnie?
Czy w przypadku miar kończących się na 2, 3 lub 4 odmieniamy stopnie, a nie stopni.
-
Obce rodzajniki w tytułach gazet
1.03.2022Jak należy zapisywać tytuły angielskojęzycznych gazet, z których niektóre zawierają słowo The, a inne (przynajmniej explicite) nie? Mamy np.: „The New York Times”, „The Times”, ale także: „Los Angeles Times”. W wielu polskich publikacjach w zapisie nazw z pierwszej grupy rodzajnik The jest pomijany: Jak donosi „New York Times”... Oczywiście znika też w odmianie: Dziennikarze „New Yorkera” ustalili... Czy istnieje reguła pozwalająca rozsądzić prawidłowość tej wariantywnej pisowni?
-
O interpunkcji czy też oraz w przeciwieństwie do…31.12.201531.12.2015Szanowni Państwo,
dwa pytania interpunkcyjne: 1. Czy do grupy połączeń spójników i innych wyrazów, o których mowa w regule [372] WSO, można zaliczyć czy też? 2. Czy frazę wprowadzaną przez wyrażenie w przeciwieństwie powinno się oddzielać przecinkami od reszty wypowiedzenia? Przykłady z Korpusu PWN wskazują, że taka praktyka przeważa.
Z wyrazami szacunku
Czytelnik
-
osoby w wieku 50+5.02.20135.02.2013Czy poprawne są wyrażenia dwadzieścia plus, trzydzieści plus, oznaczające wiek powyżej 20, 30 lat? Moim zdaniem te wyrażenia, spotykane głównie w języku marketingu, są sprzeczne z duchem języka polskiego.
-
Pisownia form adresatywnych w cytatach16.05.201816.05.2018Redaguję książkę, w której są cytowane listy. A w nich – formy adresatywne Ciebie, Tobie, Ty itd. Wszystkie wielkie litery zmieniłam w tych cytatach na małe, co niektórych razi.
Nie mogę znaleźć zasady, wg której powinnam postąpić. Wydaje mi się, że korespondencja cytowana ma już inne funkcje, a przede wszystkim jej adresatem nie jest już osoba, do której zwracał się nadawca, więc użycie wielkiej litery nie ma sensu.
Ale może się mylę?
Bardzo dziękuję za wszystkie cenne porady. Korzystam z nich bezustannie.
Katarzyna
-
Pochodzenie oboczności wśród męskich form odmiany liczebników dwa, trzy, cztery oraz męskoosobowych form liczebników (w ogólności).
12.03.202112.03.2021W połączeniach liczebnik-rzeczownik, rzeczownik ma niekiedy niestandardową odmianę. Wszystkie liczebniki oprócz „dwa”, „trzy”, „cztery” (oraz 22, 23, 24 itd.) zachowują się w mianowniku i bierniku nieco jak rzeczowniki – poprzedzają rzeczowniki w dopełniaczu. Tymczasem, gdy po liczebniku występuje rzeczownik rodzaju męskoosobowego, charakter rzeczownika przyjmują również liczebniki „dwa”, „trzy”, „cztery” (dwóch mężczyzn; w mianowniku – opcjonalnie dwaj mężczyźni). Skąd taka niekonsekwencja?
-
Przecinek w zdaniu złożonym8.11.20158.11.2015Mam pytanie dotyczące przecinka przed to w następujących przypadkach. Czy powinien on się tam znaleźć?
- Jeśli jednak przed zajściem w ciążę byłaś zatrudniona to teraz szczególnie powinnaś dbać o to, aby pracodawca przestrzegał twoich praw.
- Jeśli przed ciążą nigdzie nie pracowałaś, ale byłaś zarejestrowana w Urzędzie Pracy to podlegasz obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu.
- W chwili, gdy posiadałaś prawo do zasiłku dla bezrobotnych to Urząd Pracy ma również obowiązek.