-
k-ty?6.12.20026.12.2002Moje pytanie związane jest z zapisem liczb. Bardzo często zamiast pisać np czterdziesty piszemy 40-ty. Do niedawna byłem święcie przekonany, że taka forma jest poprawna, ponieważ stosuje się ją powszechnie nawet w środowiskach akademickich. Chciałbym zapytać się, dlaczego taki zapis nie jest poprawny? Czasem wyliczamy coś, używając jakiejś zmiennej, np k. Czy mogę wtedy napisać, że np chodzi o k-ty element?
-
liczebniki24.10.200224.10.2002Począwszy od 5 wzwyż jest wyraźna zależność liczebników porządkowych od głównych: pięć – piąty, sześć – szósty, siedem – siódmy, osiem – ósmy… To kreskowane ó w wyrazach szósty, siódmy, ósmy – jest odmienne, wymienia się na e lub o w odpowiednim liczebniku głównym. Tę samą wspólność rdzenia czuje się w parze trzy – trzeci, ale brak jej w przypadku liczebników 1, 2 i 4. Ta trójka (albo ta czwórka) psuje cały porządek. Dodatkowo w parach dwa – drugi oraz cztery – czwarty zgadzają się pierwsze (a nie zgadzają dopiero drugie) głoski – i nie tylko jest to intrygujące, ale dodatkowo może sprawiać trudność ortograficzną, jeśli się zbyt mocno pokojarzy drugi z dwa czy dwoje (takie silne skojarzenie obserwuję u swojego dziecka, które notorycznie chce pisać drógi, uzasadniając to właśnie tym).
Chciałbym spytać o etymologię liczebników porządkowych. Czy to tylko zbieg okoliczności (te pierwsze głoski), czy rzeczywiście istnieje etymologiczne powiązanie wewnątrz par dwa – drugi i cztery – czwarty? -
Merytoryka 2.06.20202.06.2020Dzień dobry!
Sporadycznie walczę z użyciem słowa, o które chcę zapytać – szczególnie, że jest z uwielbieniem używane do prób nadania bardziej akademickiego wydźwięku wypowiedziom…
Ale do rzeczy. Czy istnieje coś takiego jak merytoryka i czy mogłoby to być w jakikolwiek sposób rzeczownikową wersją bycia merytorycznym? Dawno temu poznałem opinię, która mocno utkwiła mi w pamięci, że merytoryka, jeśliby istniała, musiałaby być jakąś nauką, lecz na pewno nie „rzeczowością”.
Pozdrawiam!
-
między dwoma słońcami20.02.201320.02.2013Dzień dobry.
Moje pytanie dotyczy odmiany czasownika w 1. i 2. osobie liczby pojedynczej trybu przypuszczającego przez rodzaj nijaki. Czy można powiedzieć np. szukałobym, poszłobyś? Nigdy się jeszcze z tą formą nie spotkałem, ale dopuszczam ją jako możliwą. Można by było takiego czasownika użyć np. w dialogu między dwoma słońcami. Kontrargumentem byłoby to, że nawet przedmioty uosobione przybierają którąś z dwóch płci, ale z drugiej strony czy to jest konieczne?
Z góry dziękuję.
Do widzenia. -
Miękczący wpływ dawnych samogłosek
16.01.202116.01.2021W podręcznikach do gramatyki historycznej można znaleźć informację, że w języku polskim wskutek wokalizacji jerów przednich powstała samogłoska ‘e (zmiękczająca poprzedzającą spółgłoskę). Dlaczego więc z prasłowiańskich słów z jerem przednim w pozycji mocnej: *lьnъ, *lьvъ, *ocьtъ, *tьstь mamy współcześnie w polszczyźnie formy: len (zamiast lien), lew (zamiast liew), ocet (zamiast ociet), teść (zamiast cieść)? Pozdrawiam.
-
mnożyć18.04.201218.04.2012Dzień dobry,
czy wyrażenie pomnożyć przez jest poprawne? Używane jest ono powszechnie, także w środowiskach akademickich. Jednak przecież dziesięć przez dwa to pięć, a dziesięć razy dwa to dwadzieścia. W moim odczuciu mnożyć powinno się jedynie razy. Czy jestem w błędzie?
Pozdrawiam serdecznie i dziękuję.
Józef Rak
-
Na ile
25.01.2022Dzień dobry,
czy użycie wyrażenia „na ile” w zdaniach typu: „W skali od 1 do 10, na ile Ci to przeszkadza?” lub „nie wiem, na ile można mu zaufać” jest poprawne? W „Słowniku języka niby- polskiego” Walerego Pisarka na stronie 61 jest to opisane jako błąd (http://mbc.malopolska.pl/Content/83901/pisarek_slownik_1978.pdf), jednak trzeba dodać, że jest to słownik z 1978 roku. Będę wdzięczna za rozwianie moich wątpliwości.
Pozdrawiam
Justyna
-
nauczyciel czy nauczycielka?27.04.201427.04.2014Jak powinnam napisać w piśmie do urzędu: nauczyciel czy nauczycielka?
-
nazwisko Małysa5.02.20115.02.2011Obdarzony jestem pięknym (tak, skromność nie jest moją zaletą), aczkolwiek niekiedy kłopotliwym, nazwiskiem – Małysa. Czy odmiana mojego (i podobnych) nazwisk jest „przymusowa”? Jego deklinacja (szczególnie w wołaczu – Małyso) wzbudza niekiedy salwy śmiechu. W bliskich mi kręgach przyjęto zasadę nieodmieniania, ale wielu ludzi uważa to za błąd i sugeruje, aby „deklinować Małysę” zawsze i wszędzie.
Pozdrawiam
Michał -
Nazwy kierunków studiów
12.05.202112.05.2021Niestety, Pan Jan Grzenia z Uniwersytetu Śląskiego nie rozwiał moich wątpliwości, dotyczących nazw kierunków studiów (https://sjp.pwn.pl/poradnia/haslo/zapis-nazw-przedmiotow-szkolnych-i-kierunkow-studiow;6429.html). Jak napisać: podręcznik adresowany do studentów kierunku zarządzanie i marketing? Czy po słowie kierunku dwukropek, a potem cudzysłów i nazwa kierunku pisana jak tytuł czasopisma? Dodam jeszcze jeden przykład: czy studia podyplomowe zarządzanie i marketing, czy studia podyplomowe: „zarządzanie i marketing”. Będę wdzięczna za dalsze wyjaśnieni.