-
Przedrostek a-/an-
2.12.20232.12.2023Szanowni Państwo,
zauważyłem, że w polszczyźnie przeczenia, oprócz ze słowem nie, można tworzyć za pomocą litery a. Na przykład anormalny zamiast nienormalny albo aspołeczny zamiast niespołeczny. Tu moje pytanie, czy przeczenia tworzone przy użyciu a to jakaś forma zapożyczona czy forma rodzima? Jak to jest, że możemy i z nie, i z a?
Proszę o odpowiedź.
Pozdrawiam
-
przymiotniki typu boży – wysoki
19.12.202319.12.2023Szanowni Państwo,
skąd się wzięła niekonsekwencja w tworzeniu przymiotników „dzierżawczych” na bazie zmiękczającego „j” od słów z ostatnią spółgłoską „g”? Regularnie jest boży od Bóg czyli wymiana g—ż zgodnie z regułą pierwszej palatalizacji. Podobnie buldoży od buldog, innych przykładów nie kojarzę. Jednak od wróg mamy wrogi - skąd tu miękkie g, czyżby analogia do przymiotników zwykłych, niedzierżawczych takich jak błogi? W każdym razie regularny przymiotnik wraży (choć z rusycyzmem cerkiewnym) wyszedł z użycia. Znowuż od papuga jest papuzi, całkiem nieregularnie — a może wg wzorca takiego jak w ptak—ptasi?
Proszę o naświetlenie tego problemu.
Łukasz
-
przymiotnik w funkcji orzecznika5.07.20115.07.2011Dzień dobry,
czy (zwracając się do Boga np. w modlitwie) należy powiedzieć „Ty jesteś Potężnym i Wszechmocnym”, czy „Ty jesteś Potężny i Wszechmocny”? A może obydwie formy są poprawne?
Pozdrawiam serdecznie,
JRepeć
-
Przypowieść O miłosiernym Samarytaninie
20.12.202320.12.2023Jaka jest poprawna pisownia „przypowieść o miłosiernym Samarytaninie” czy „przypowieść o miłosiernym samarytaninie” w przypadku cytowania z Biblii? Czy obie formy można uznać za poprawne ze względu na wariantywność pisowni frazeologizmów?
-
Psycholożka a psychologini20.04.201720.04.2017Ostatnio zaczęto używać żeńskich form zawodów, np. psycholożka, filolożka, biolożka. Czy nie lepszą formą byłaby psychologini, filogini i biologini? Końcówkę -ini można spotkać również w żeńskiej formie boga – bogini.
-
Pytanie ze zdaniem podrzędnym
19.12.202119.12.2021Dzień dobry!
Jeżeli piszę zdanie złożone i w jego pierwszej części zadaję pytanie, a w drugim np. wyjaśnienie "bo (...)", to gdzie postawić znak zapytania? Na końcu zdania? Czy po polsku można postawić znak zapytania, a po nim przecinek i dodać część dalszą zdania? I czy można rozpocząć zdanie od słowa "bo"?
-
Serce jako ośrodek uczuć 29.12.201529.12.2015Szanowni Państwo,
nie jestem pewien, czy jest to właściwe pytanie do językoznawców, ale spróbuję: Skąd właściwie wzięło się symboliczne traktowanie serca ludzkiego jako ośrodka uczuć? Czy jest w ogóle możliwe wskazanie jakichkolwiek źródeł takiego ujęcia? (Pismo Święte?).
Do namysłu nad tym pytaniem skłonił mnie film „Bogowie”, w którym pewna kobieta obawiała się, czy aby po transplantacji serca u męża jego uczucia wobec niej nie ulegną zmianie.
Z wyrazami szacunku
Czytelnik
-
Siwa czy Śiwa? Gudżarati czy gudźarati?
3.02.20033.02.2003Jak po polsku należy pisać imię jednego z najważniejszych bogów hinduskiego panteonu – Siwa czy Śiwa? Encyklopedia PWN podaje 2 wersje, skłaniając się ku postaci Śiwa, natomiast słownik ortograficzny PWN notuje tylko formę Siwa. Podobne rozbieżności są w przypadku innych wyrazów pochodzących z sanskrytu:
- język gudżarati (słownik), gudźarati (encyklopedia)
- ind. opowieści o poprzednich wcieleniach Buddy to wg słownika dżataki, a wg encyklopedii – dźataki
- słownik notuje wyraz jadżnia, w encyklopedii jednak ma on formę jadźna.
Jeżeli Encyklopedia PWN akceptuje dość „niepolskie” zbitki dźa, ńa, śi, ća itp, to czemu nie akceptuje ich słownik ortograficzny, zamieniając je na dża, nia, si?
-
Skąd dyna, dana itp. w kolędach i pastorałkach?
23.02.202123.02.2021Szanowni Państwo,
wraz ze zbliżającymi świętami Bożego Narodzenia zaczęłam zadawać sobie pytanie: czym właściwie jest powtarzająca się w refrenie „dyna”, pojawiająca się w znanej kolędzie „Gore gwiazda Jezusowi”? Jaka jest etymologia tego słowa?
Pozdrawiam serdecznie
-
Skład jako nazwa zawodników tworzących drużynę
28.12.2021Nurtuje mnie etymologia wyrazu skład w rozumieniu 'zawodnicy tworzący drużynę sportową;. Wydaje się, że pochodzi on od czasownika składać, tak jak np. w przypadku znaczenia 'magazyn'. W obcych językach w sensie sportowym używa się jednak podobnie brzmiących wyrazów squad (j. angielski), czy squadra (j. włoski), które z kolei mają etymologię zbieżną z polską eskadrą. Czy jest to zwykły zbieg okoliczności, czy może skład w znaczeniu 'drużyna' jest niezależnym zapożyczeniem?