Intryguje mnie wyraz pomarańczowy. Pochodzi od pomarańczy? Jeśli tak, to dlaczego nie od czegoś bardziej rodzimego? Czy np. za Mieszka I pomarańcze były u nas już tak popularne, czy przeciwnie – ten kolor nie miał jeszcze nazwy?

Czy akceptowalny jest zapis ponad 50-letni? Forma ponadpięćdziesięcioletni wydaje mi się nieporęczna, pasuje raczej do dyktanda niż do normalnego tekstu, a ponad-50-letni wygląda dziwnie. Swoją drogą, zastanawiam się, dlaczego cząstkę ponad słowniki ortograficzne traktują jako przedrostek, a niemal jako przysłówek (nikt nie napisze niemalpięćdziesięcioletni), skoro ich znaczenie jest podobne.

Intryguje mnie poprawność słowa przerębel. Czy jest to ten przerębel, czy ta przerębel? W Słowniku poprawnej polszczyzny (wyd. 2004) jest położony nacisk na rodzaj męski tego słowa. Jednakże na stronie Słownika języka polskiego widzę dopuszczalność obydwóch tych form. Która z nich jest bardziej poprawna?

Intryguje mnie pewna kwestia: czy z punktu widzenia językowego sałatka i surówka to to samo? Czy można używać tych słów zamiennie? A może sałatka ma szersze znaczenie i podobnie jak każdy kwadrat jest prostokątem, a nie każdy prostokąt jest kwadratem to analogicznie każda surówka jest sałatką, a nie każda sałatka jest surówką?
Pozdrawiam
Zuzanna Janosz

Szanowni Państwo!
W Poradni znalazłem określenie służebny tylko pośrednio, natomiast nadal mnie ono intryguje. Zadam więc konkretne pytanie: czy zdania poniżej są idealnie poprawne z punktu widzenia WSPÓŁCZESNEJ polszczyzny (nie piszę powieści historycznej)?

1. Jestem służebny.
2. Jestem służebnym.

Z poważaniem
W.M.

Sądziłam, iż związków frazeologicznych, np. włos jeży się na karku, nie zmieniamy strukturalnie, niezależnie od kontekstu, ale widziałam użycie typu: „Aż włosy zjeżyły im się na karkach”. Czy nie powinniśmy tutaj pozostać przy l. poj.? Jeśli nie, to czy w przypadku włosy stają dęba dla l. mn. powinniśmy mówić „Włosy stanęły im dęby”? Intryguje mnie również porównanie czarny jak węgiel: mówimy, że ktoś ma oczy czarne jak węgiel czy jak węgle? Jeśli to drugie – dlaczego?

„Jak uczyć się i nauczać w czasach Wikipedii”? – czy poprawne jest używanie czasownika nauczać w znaczeniu 'uczyć w szkole'?
Z góry dziękuję za odpowiedź.
Nela

Intryguje mnie etymologia słowa urągać, jego pierwotne znaczenie i to, czy jest to słowo złożone czy proste.

W „Innym słowniku języka polskiego PWN” w haśle wpół jest przykład „Wyjął z teczki wpół wyblakłą kartkę papieru”. Ale jest też hasło wpół- jako cząstka tworząca przymiotniki. W „Nowym słowniku ortograficznym PWN” mamy więc hasła wpółobłąkany, wpółprzegniły itd. Szczególnie mnie intryguje, dlaczego inną miarę przyłożono do słów przegniły i wyblakły, skoro oba są takim samym przypadkiem gramatycznym – albo obydwa są przymiotnikami, albo (w zależności od szkoły) obydwa są imiesłowami biernymi.
Jeszcze lepszy przykład (bo dotyczący tego samego wyrazu) można znaleźć w „Słowniku języka polskiego” pod red. W. Doroszewskiego. W haśle wpół czytamy: „Zarzucił wędkę i wpół przymkniętymi oczami obserwował korek na wodzie"; ale oprócz tego jest osobne hasło wpółprzymknięty.
Przypomina to trochę problem pisowni nie z imiesłowami – w jednych kontekstach rozróżnienie między pisownią łączną i rozdzielną było istotne, kiedy indziej treści wyrażone przez jedno i drugie były niemal synonimiczne. Wygląda na to, że tu jest podobnie i że w zasadzie dałoby się obronić pisownię wpół przegniły wbrew słownikowemu rozstrzygnięciu. Czy jednak rzeczywiście? I co wtedy z przymiotnikami nie pochodzącymi od czasowników?
Proszę o wyjaśnienie tej trudności.
Dziękuję.

Dzień Dobry,
Bardzo mnie intrygują czasowniki o wtórnej imperfektywizacji typu zabalsamowywać, zaplanowywać etc. Czy faktycznie są to (poprawne) formy niedokonane czasowników zabalsamować i zaplanować? A jeśli tak, to jak takie pary aspektowe mają się do czasowników podstawowych balsamować i planować?
Z góry serdecznie dziękuję,
Anna Młynarczyk