-
lok w dopełniaczu22.09.201122.09.2011Jak powinien brzmieć dopełniacz lp od rzeczownika „lok"? Słowniki nie dają na to pytanie zgodnej odpowiedzi. Czy oznacza to wariantywność końcówek? Można mówić tu o jakiejś tendencji?
-
lustro weneckie raz jeszcze29.10.200729.10.2007Kilka dni temu w odpowiedzi na pytanie czytelniczki jeden z językoznawców poradni doradzał używanie określenia lustro weneckie zamiast fenickie. Tymczasem wg elektronicznego Słownika poprawnej polszczyzny PWN z 2004 roku lustro weneckie to XVIII-wieczne ozdobne lustro, a więc zupełnie co innego niż lustro, które z jednej strony jest oknem – a najprawdopodobniej takie miała na myśli autorka pytania. Również Wikipedia rozróżnia te dwa terminy.
-
Michaił czy Michał Bułhakow12.03.200212.03.2002"Słownik nazw własnych” J. Grzeni oraz „Nowy słownik ortograficzny PWN” pod red. E. Polańskiego podają, kiedy polszczymy imię osoby narodowości innej niż polska. Zgodnie z tymi zasadami w obydwu wymienionych źródłach w części słownikowej można znaleźć Michaiła Bułhakowa. Tymczasem Bułhakow pojawił się jako Michał (spolszczony) w książkach wydanych przez: Czytelnika, Ossolineum, PIW, Znak, Wydawnictwo Dolnośląskie, Luk, MUZĘ SA i jeszcze kilka innych, mniej znanych. Nie są to oczywiście wszystkie przypadki, a i wydawnictwa nie muszą być jakoś szczególnie przywiązane do danej formy. To samo Wydawnictwo Dolnośląskie, które wydało „Mistrza i Małgorzatę” Michała, dziś wydaje książkę o Michaile. Niemniej na mój osąd forma Michał jest częstsza, co dodatkowo mogę podeprzeć wyliczeniami z mojej półki: 14 książek Michała (albo o Michale), i tylko jedna Michaiła.
Wspomniałem na początku o zasadach polszczenia imienia – pisownia Michał mogłaby nie być z nimi sprzeczna, jeśliby zaliczyć Bułhakowa do grona wybranych przypadków, jedną z zasad jest bowiem szczególne traktowanie wybranych osób. Może źródła poprawnościowe również powinny Bułhakowa do nich zaliczyć?
J.B.
-
mieszkańcy Caracas22.10.200322.10.2003Znalazłem kolejną (po ałmatce / ałmaatce) rozbieżność pomiędzy Nowym słownikiem ortograficznym PWN pod red. E. Polanskiego a Słownikiem nazw własnych Jana Grzeni. Tym razem chodzi o wyraz karakasczyk / karakaszczyk. Jak jest tym razem?
Przy okazji chciałem skomentować tamtą odpowiedź: jeśli źródło podaje tylko jedną pisownię, nie wspominając ani słowem o oboczności, to czytelnik przyjmuje, że jest to jedyny wariant albo przynajmniej zalecany. Jeśli formy są mniej więcej równoważne, to powinno się wymienić obydwie, a jeśli jedna ma nad druga wyraźna przewagę, to w obu słownikach powinno być tak samo. Oczekiwałbym od tak autorytatywnych źródeł jak pewuenowskie wydawnictwa, by nie stawiały mnie w obliczu takich rozterek. -
najwięcej polskich liter18.03.201318.03.2013Jakie polskie słowo zawiera najwięcej polskich znaków diakrytycznych?
— lumay, wierny subskrybent poradni -
Nazwy tatrzańskich hal i przełęczy – raz jeszcze
12.05.202312.05.2023Dzień dobry! Mam wątpliwości w kwestii hal. Otóż co zrobić, kiedy obok siebie pojawiają się np. Hala Lipowska i hala Rysianka (trasa: Hala Lipowska – hala Rysianka)? W przewodnikach (na mapach, pieczątkach itp.) mamy zapis dużymi literami. Myślę, że ta kwestia budzi nie tylko moje wątpliwości. W Poradni PWN znalazłam taką odpowiedź prof. Bańki (dotyczącą pisowni nazw tatrzańskich): „Zasady ortografii pozwalają we wszystkich wymienionych nazwach używać małej litery, tzn. pisać hala, wąwóz, dolina, traktując te wyrazy jako określenia gatunkowe. Zwyczaj językowy może być jednak inny i jeśli jest poparty autorytetem znaczących lub odpowiednio licznych publikacji, to należy mu dać pierwszeństwo” (https://sjp.pwn.pl/poradnia/haslo/nazwy-tatrzanskie;14842.html). Czy zatem błędem będzie pójście za wieloletnią tradycją wydawnictw górskich (oraz autorytetami takimi jak choćby Władysław Krygowski) i napisanie Hala Rysianka? Tym bardziej, że w praktyce ten drugi człon jest odmieniany: Byłem na Hali Rysiance. Kwestia 2: przełęcz. Oczywiście, przełęcz Krowiarki, ale Przełęcz Salmopolska; a co z PRZEŁĘCZĄ pod Tarnicą? Analogicznie do Przełęczy pod Chłopkiem słownik każe pisać Przełęcz pod Tarnicą. Czyli traktujemy to jako nazwę własną, a nie jako lokalizację (przełęcz bez nazwy, znajdująca się pod Tarnicą)? Czy w takim razie napiszemy również Przełęcz między Szczelińcami?
Z poważaniem BT
-
nazwy zarządzeń, instrukcji, procedur itp.14.09.201214.09.2012Szanowny Panie Profesorze,
nasz urząd wytwarza procedury, instrukcje, formularze, załączniki oraz schematy. Chcę się dowiedzieć, czy wyrazy: procedura, instrukcja itd. powinno zapisywać się małą, czy wielką literą? Czy pisząc w jakimś dokumencie o konkretnej np. procedurze w formie: „Sposób tworzenia i nadzorowania kopii nadzorowanych określa procedura nr P-4.3”, wyraz procedura wewnątrz takiego zdania należałoby zapisać małą czy wielką literą?
Z wyrazami szacunku -
niejedyny
21.12.202121.12.2021Szanowni Językoznawcy,
chcę zapytać o pisownię "nie" ze słowem "jedyny". Z jednej strony w Waszym słowniku ortograficznym jest zapis razem - niejedyny. Z drugiej w Poradni jest porada "To nie jedyne inspiracje", gdzie za poprawny został uznany zapis rozłączny. I nie bardzo zrozumiałam, czemu raz razem, a raz osobno, pomijając przypadek "nie jedyny, lecz jeden z wielu", gdzie faktycznie powinna być pisownia rozłączna. I kiedy jeszcze?
Pozdrawiam,
Anna
-
nie tylko uszy28.05.200928.05.2009Dzień dobry!
Mam ogromną prośbę o rozstrzygnięcie dwóch wątpliwości, jakie z koleżanką posiadamy. Mianowicie, jak poprawnie powinno brzmieć zdanie: „Widzę rzeczy takimi, jakimi są”, czy może: „Widzę rzeczy takimi, jakie są”? I jeszcze druga prośba, dotycząca odmiany rzeczownika uszy. Jak powinno prawidłowo brzmieć: „Konchujemy oba (oboje?) uszy”? Chodzi o podkreślenie, że dokonujemy tego i na jednym, i na drugim uchu.
Będę bardzo wdzięczna za udzielenie odpowiedzi.
Pozdrawiam! -
Od dwóch do czterech lat, ale 2–4 lata22.11.201822.11.2018Dzień dobry!
Mam pytanie o odmianę rzeczowników po zakresach liczbowych. Czy poprawny będzie np. zapis 22–34 lata, czy 22–34 lat (‘od dwudziestu dwóch do trzydziestu czterech lat’)? Intuicyjnie czuję, że w przypadku liczb, po których forma jest taka sama (3–4 lata), powinna ona pozostać, ale w przypadku liczb skutkujących dwiema różnymi formami już się gubię, zwłaszcza gdy pojawi się jeszcze jakieś słowo, np. przez 12–24 tygodni(e).
Z góry dziękuję za przybliżenie zasad w tej kwestii.