l
  • Będziemy dmuchać
    15.06.2008
    15.06.2008
    Ostatnio miałem przyjemność rozmowy z policjantem z drogówki. Po krótkiej wymianie zdań z ust pana policjanta padło znamienne i jakże typowe „Będziemy dmuchać”. Zaraz, zaraz! Jacy my!? Wiem, że typowe jest użycie w tym przypadku l. mn., a z mojej strony nadużyciem byłoby chyba zastosowanie podobnej konstrukcji w stosunku do policjanta. W jaki sposób uzasadnić można użycie tutaj l. mn.? Czy ma to jakiś związek z tzw. 'pluralis maiestaticus'?
  • Błonie i Błonia
    3.10.2011
    3.10.2011
    Chciałam spytać o odmianę dwóch nazw miejscowych: o krakowskie Błonia i podwarszawską miejscowość Błonie. Błonie znane jest kierowcom jadącym do Warszawy z korków – o czym informują redaktorzy radiowi w komunikatach nt. przejezdności dróg. Większość z nich mówi, że „w Błoniach postoimy w X-kilometrowym korku”. Ja natomiast twierdzę, że „stoję w korku w Błoniu” – bo przecież zakorkowane jest mazowieckie Błonie (l.poj.), a nie krakowskie Błonia (l.mn). Czy mam rację?
  • chrupki i frytki
    31.10.2002
    31.10.2002
    Szanowni Państwo,
    Dręczy mnie problem chrupek. Proszę mi powiedzieć, jak brzmi l.poj., M.: chrupek czy chrupka? A może chrupki występują tylko w liczbie mnogiej w obu rodzajach? Kiedyś podobny problem był z frytkami, które występowały jeszcze w słowniku Doroszewskiego tylko w l. mn. obu rodzajów; teraz w słowniku Markowskiego frytki występują w obu rodzajach w liczbie pojedynczej. Może z chrupkami jest podobnie?
    Dziękuję.
  • cztery i pięć
    30.09.2002
    30.09.2002
    Nie mogę znaleźć wyjaśnienia, dlaczego przy wyliczaniu rzeczowników po liczebniku 4 zmienia się końcówka rzeczownika liczby mnogiej np. cztery krowy, ale pięć krów, sześć, siedem itd/ krów, podobnie inne rzeczowniki. Dlaczego liczba pięć jest taka przełomowa w wyliczaniu mnogości? (…) W innych językach, niesłowiańskich, nie ma tego problemu.
    Wojciech Mniszek
  • drzwi a drzewo
    11.01.2010
    11.01.2010
    Interesuje mnie wymowa słowa drzwi. Dla większości słów z nagłosową grupą drz słowniki poprawnościowe podają wymowę wzorcową [d-ż] i potoczną [dż-ż], uznając za błędny wariant [dż]. Ku mojemu zdziwieniu WSPP podaje zupełnie odwrotny wzorzec ortofoniczny dla słowa drzwi: [dżwi], pot. [dż-żwi], nie: [d-żwi]. Z czego wynika ta nieregularność i czy aby na pewno wymowę regularną [d-żwi] należy uznać za hiperpoprawną? Dodam, że prof. Bańko w poradzie nr 5684 opowiedział się właśnie za wymową regularną.
  • dziesięcioro przykazań
    23.04.2002
    23.04.2002
    Szanowni Państwo,
    Bardzo proszę o odpowiedź na następujące pytanie:
    Czy użycie liczebnika zbiorowego w wyrazie Dziesięcioro Przykazań wymagane jest przez charakter kolektywny tego pojęcia jako zbioru niepodzielnego? Jeśli tak, czy pojedyncze Przykazania, albo zespoły tych samych, traktowane są jako wyrazy „niezbiorowe"? Mówi się więc Dwa Przykazania (a nie dwoje Przykazań), Pierwsze pięć Przykazań/Pierwszych pięć Przykazań (a nie Pięcioro pierwszych Przykazań)?
    Uprzejmie dziękując z góry, łączę wyrazy szacunku
    Alessandro Pettini
  • felinoterapia

    18.05.2012
    18.05.2012

    Czy w haśle fellinoterapia (https://sjp.pwn.pl/slownik/2656188/fellinoterapia) jest błąd? Skąd w tym wyrazie wzięło się podwojone l?

  • Forma orzeczenia

    29.05.2023
    29.05.2023

    Witam, nie chciałbym zajmować czasu, ale nie mogę rozgryźć takiej konstrukcji, gdy mówimy o grupie ludzi w której jesteśmy, np...niektórzy z nas..., część z nas... (bo w angielskim jest zachowana spójność): Część z nas robi inne rzeczy niż mówienie, ale (i tu się rozpada myśl, jeśli używamy czasowników) wypowiedzą się czy wypowiemy się..., zostaną czy zostaniemy...?

    Czy są jakieś reguły, które to wyjaśniają?

  • formułować, ale regulować
    2.06.2013
    2.06.2013
    Dlaczego formuła / formułować, ale reguła / regulować (a nie regułować?
  • gallo- czy galo-?

    2.09.2008
    2.09.2008

    W słownikach Doroszewskiego, Kopalińskiego, wyrazów obcych PIW-u z 1959 są wyrazy galomania, galoman, galofob. Tymczasem https://sjp.pwn.pl/ i inne nowe słowniki PWN-u podają wszystkie te wyrazy wyłącznie pisane przez ll, bez obocznego wariantu przez l (choć nadal przez jedno l: galo-italski, galicyzm). Skąd te rozbieżności i jak ocenić pisownię (jednak) galofob?

Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego