W „Innym słowniku języka polskiego PWN” w haśle wpół jest przykład „Wyjął z teczki wpół wyblakłą kartkę papieru”. Ale jest też hasło wpół- jako cząstka tworząca przymiotniki. W „Nowym słowniku ortograficznym PWN” mamy więc hasła wpółobłąkany, wpółprzegniły itd. Szczególnie mnie intryguje, dlaczego inną miarę przyłożono do słów przegniły i wyblakły, skoro oba są takim samym przypadkiem gramatycznym – albo obydwa są przymiotnikami, albo (w zależności od szkoły) obydwa są imiesłowami biernymi.
Jeszcze lepszy przykład (bo dotyczący tego samego wyrazu) można znaleźć w „Słowniku języka polskiego” pod red. W. Doroszewskiego. W haśle wpół czytamy: „Zarzucił wędkę i wpół przymkniętymi oczami obserwował korek na wodzie"; ale oprócz tego jest osobne hasło wpółprzymknięty.
Przypomina to trochę problem pisowni nie z imiesłowami – w jednych kontekstach rozróżnienie między pisownią łączną i rozdzielną było istotne, kiedy indziej treści wyrażone przez jedno i drugie były niemal synonimiczne. Wygląda na to, że tu jest podobnie i że w zasadzie dałoby się obronić pisownię wpół przegniły wbrew słownikowemu rozstrzygnięciu. Czy jednak rzeczywiście? I co wtedy z przymiotnikami nie pochodzącymi od czasowników?
Proszę o wyjaśnienie tej trudności.
Dziękuję.

Szanowni Państwo!
Słowniki podają, że przyimek wraz oznacza 'razem', ale czy oznacza także 'wciąż'? „No i wraz nie ma na kogo głosować”, „Mój komputer wraz nie chce działać”, „U nas puszczają wraz ten sam film” – takie użycie przyimka wraz zaobserwowałem w internecie (wystarczy w wyszukiwarkę wpisać „wraz nie”, „wraz ten” itp.). Wydaje mi się, że albo jest to jakiś żart językowy, albo że wynika to ze zwykłej niewiedzy.

Szanowni Państwo,
zajmuję się korektą tłumaczeń (głównie z języka niemieckiego) i ciągle kłuje mnie w oczy użycie wyrażenia wymagania dla w połączeniu z rzeczownikiem nieożywionym. Na przykład: wymagania dla rękawic ochronnych. Nie potrafię uzasadnić swoich wątpliwości, ale brzmi to dla mnie niepoprawnie. Chętnie poprawiłbym takie wyrażenie na wymagania wobec rękawic ochronnych, chociaż i to brzmi dziwnie. Czy taka poprawka byłaby uzasadniona z punktu widzenia poprawnej polszczyzny?

a) pod okiem; b) nad uchem; c) z Olsztyna; d) w Europie
Jak lepiej wymawiać tego typu wyrażenia w mowie wolnej i starannej: [podok'em, naduchem, zolsztyna, wełrop'je] czy [pot ok'iem, nat uchem, s olsztyna, f ełrop'je] – z pauzą? W moim odczuciu nawet w takiej mowie lepszy jest wariant bez pauzy, ponieważ przyimki te jako proklityki powinny być wymawiane z wyrazem następującym jako jedna całość. Czy mam rację?

Czy istnieje w języku polskim odpowiednik angielskiego to blow a raspberry? Polega to na wystawieniu języka i gwałtownym wypuszczeniu powietrza, co daje raczej charakterystyczny dźwięk. W słowniku angielsko-polskim ten gest (?) przetłumaczony jest jako 'pogardliwe prychnięcie', ale ciekawi mnie, czy jest na to jakaś inna nazwa.
Pozdrawiam.

Moje pytanie dotyczy powiedzenia wyprowadzić kogoś na róg soboty. Usłyszałem to u rodziny w Łomży, natomiast w Warszawie wszyscy zrobili wielkie oczy, kiedy to powiedziałem. Skąd to się wzięło i co oznacza? Chodzi o dzień tygodnia czy o miasto? Proszę o pomoc.
Pozdrawiam,
Ł.K.

W Wyroczni podręcznej Baltasara Graciana znalazłem taki oto fragment: „Są usposobienia ponure; w ich oczach wszystko jest zbrodnią. Piętnują każdą rzecz nie pod wpływem chwilowej namiętności, lecz stale i z przyrodzenia. Potępiają wszystkich; jednych za to, co uczynili, drugich za to, czego nie uczynili. (…) Natomiast umysł szlachetny wszystko wyrozumie – jeżeli nie wyraźnie w słowach, to przez to, że nie zauważy”. Proszę o wyjaśnienie znaczenia wyrazu wyrozumieć.

Szanowni Państwo!

Chciałbym prosić o fachową opinię na temat coraz częściej pojawiających się określeń wyszarzony i zaszarzony. Mowa tutaj o określeniach przycisków ekranowych (OK, Anuluj itp.), na które nie można kliknąć, choć są widoczne. Czy można zaakceptować te przymiotniki, czy mają Państwo inną propozycję?

Szanowni Państwo!
W wypowiedziach dziennikarzy telewizyjnych spotykam się ostatnio z drażniącą mnie (może niesłusznie?) manierą uściślania treści komunikatów za pomocą wyrazu czytaj. Podam przykład: „Ci pracownicy to osoby doświadczone, czytaj: długo pracujące”. Jaka powinna być ocena takich innowacji składniowych? Czy nie nawiązują one do języka artykułów internetowych, w których za słowem czytaj zamieszcza się link do innego tekstu?
Dziękuję za odpowiedź.
Dominik

Serdecznie proszę o pomoc w rozwiązaniu pewnego problemu językowego. Chodzi o wyróżniony dużym drukiem fragment poniższego zdania:
„Aszerę i Anat przedstawiono w tekstach egipskich jako boginie-matki, które uznawano za „wieczne dziewice” (dosł. „wielkie boginie, które ZACHODZĄ W CIĄŻĘ, ale nie rodzą”).
W tym religijnym kontekście zwrot „zachodzą w ciążę” trochę razi, bo chyba niezbyt pasuje do tego podniosłego tytułu. Lepiej brzmiałaby jakaś forma czasownika „począć”. Można by na przykład powiedzieć: „wielkie boginie, które poczynają, ale nie rodzą”.
Sęk w tym, że według „Słownika poprawnej polszczyzny” W. Doroszewskiego „począć” w tym znaczeniu występuje tylko w formie dokonanej.
Czy jest jakiś ładny, naturalny i poprawny sposób wyrażenia tej myśli? A może wspomniane zastrzeżenie ze słownika Doroszewskiego nie jest absolutne?
Z poważaniem
Andrzej Szymczak