Interesuje mnie, jakiego rodzaju jest słowo rozstrzeń. Należy ono do terminologii medycznej (np. rozstrzeń komory serca, rozstrzenie / rozstrzenia oskrzeli). Poza tym chciałbym wiedzieć, jak brzmi dopełniacz słów kończących się na -cyt (np. limfocyt – powinno być limfocytu czy limfocyta?).
Z góry dziękuję za odpowiedź,
Konrad Zawadka

W poradni pojawiło się już pytanie: Dlaczego rżnąć (np. drewno) ale podrzynać (gałąź, na której się siedzi)?, na którą odpowiedź dr Długosz-Kurczabowej brzmiała: „Do dawnych form rznąć, dorznąć, zarznąć, wyrznąć… utworzono wtórne odpowiedniki częstotliwe rzynać, dorzynać, zarzynać, wyrzynać… (analogicznie do umotywowanych par typu zacząć – zaczynać)”.
W związku z tym zastanowiło mnie jednak, jak brzmiała wymowa. Wynika to z tego, że czytając podrzynać jako [pod-żynać], mielibyśmy oboczność ż-rz, biorąc pod uwagę rżnąć. Wydaje mi się zatem, że pierwotne odczytanie podrzynać brzmiałoby [podr-zynać], i rznąc [r-znąć], tak jak marznąć.
W czasach szkolnych miałem podobny problem, gdy czytaliśmy Reja, gdzie znajdujemy słowo barzo, które w oczywisty sposób jest naszym współczesnym bardzo, a więc odczytanie powinno brzmieć raczej [bar-zo] niż [bażo], które to strasznie mnie wówczas raziło.
Czy takie rozumowanie jest prawidłowe? Czy jest to powiązane z czeskim ř, które ponoć wymawia się podobnie? Odchodząc trochę od powyższego – czy czasowniki rżnąć i żąć są pokrewne, czy to przypadkowa zbieżność?
Z poważaniem
Marek Kielar

Chciałbym poznać Państwa pogląd odnośnie do statusu czy też obecnego znaczenia wyrazu salon. Dzisiaj najczęściej jest on używany do nazywania pokoju gościnnego w mieszkaniu. Znajomi kupują mieszkania i za każdym razem pojawia się w ich wypowiedziach wyraz salon („salon z aneksem kuchennym”, „jak urządziłeś salon?”, „ile metrów ma twój salon?”). Dzisiaj na kursie francuskiego tłumaczyliśmy nazwy pomieszczeń w mieszkaniu. Kiedy zwróciłem prowadzącej i grupie uwagę, że w większości mieszkań są raczej pokoje gościnne, ewentualnie dzienne (kiedyś mówiło się pokój stołowy, na przykład moi rodzice tak mówili), że na salon niewiele osób może sobie pozwolić, choćby z racji niewielkiego metrażu tegoż pomieszczenia – to spotkałem się z reakcją lekkiego niedowierzania. ISJP potwierdza moje stanowisko. USJP (w porównaniu do ISJP) odżegnuje się trochę od tradycyjnego znaczenia tego słowa i nadaje mu bardziej powszechny charakter (czyżby pod wpływem mody językowej?). Być może jestem przewrażliwiony na punkcie maksymy „odpowiednie dać rzeczy słowo”, ale jeśli przeciętne polskie mieszkanie będzie wyposażone w salon (może w salonie czujemy się lepiej lub bardziej dowartościowani), to jak nazwać pomieszczenia, które istotnie zasługują na to miano? Moim zdaniem jest to nadal nadużycie, a bezrefleksyjne powtarzanie za kimś słów czy wyrażeń modnych – cokolwiek smutne.

Szanowni Państwo,

czy należy używać terminu "samoograniczający", czy też "samoograniczający się"?

z poważaniem

Anna Nowosielska

Skąd pochodzi nazwa Szczecin?

Czy w wyrażeniach typu tron Piotrowy, posługa Piotrowa, pierścień Rybaka drugi człon należy zapisywać od wlk. czy od małej litery? Chodzi o odniesienia do św. Piotra Apostoła lub któregoś z jego następców-papieży.

Panie Profesorze,
Jaka jest różnica między słowem widzialność a widoczność? Ostatnio usłyszałam w jednej ze stacji radiowych, ze „gęsta mgła utrudnia widzialność”. Zaniepokoiło mnie użycie tego słowa w takim kontekście. Czy słusznie?

Witam,
zastanawiam się, jak obecnie powinno się odmieniać nazwę warszawskiej dzielnicy Rembertów. Wśród mieszkańców powszechne i silnie zakorzenione jest mówienie w Rembertowie, ale ponieważ to dzielnica, chyba powinno być na Rembertowie. Czy jednak zwyczaj środowiskowy nie jest na tyle silny, by uznać poprawność formy w Rembertowie? Proszę o rozwianie moich wątpliwości.
Z poważaniem
Bożena Brych

Szanowni Państwo,

w recenzji jednego z prawniczych tekstów naukowych natrafiłem na krytykę użycia słowa „wymóg”. Recenzent zauważył, że wyrazu tego w wielu słownikach języka polskiego w ogóle nie ma. Zaproponował posługiwanie się synonimami takimi jak: przesłanka, wymaganie, konieczność. Zastanawia mnie, skąd bierze się krytyka użycia tego słowa. Czy chodzi jedynie o styl? A może jest to niepoprawnie utworzony rzeczownik od czasownika „wymagać”?

Jak po polsku nazwać czynnik inicjujący uśpioną chorobę lub wywołujący daną reakcję? Czasem spotykam w tym kontekście angielski trigger (por. https://goldenowls.pl/co-oznacza-trigger-po-polsku/), ale szukam rodzimego odpowiednika. Dziękuję!

D.