-
Zgoda realnoznaczeniowa przy rzeczownikach dwurodzajowych
5.11.20235.11.2023Czy gramatyczna zasada dopasowania rodzaju podmiotu i orzeczenia w języku polskim nie obowiązuje w niektórych sytuacjach? Np. w zdaniu „premier powiedziała...” podmiot jest rodzaju męskiego, a orzeczenie żeńskiego. Podobnie jest z towarzyszącym rzeczownikowi przymiotnikiem. W sformułowaniu „polska dyrygent” gramatyczny rodzaj przymiotnika i rzeczownika są różne. Jeżeli powyższe przykłady są poprawne językowo, to w jakich sytuacjach możemy złamać zasadę dopasowania rodzaju do rzeczownika? Czy np. poprawne będzie zdanie „Znany osoba powiedział...”?
-
Ani …, ani… 11.04.201611.04.2016Szanowni Państwo,
chciałem zapytać o poprawność zdań:
Ani ja, ani Zygmunt nie miał nic do powiedzenia
Ani ja, ani Zygmunt nie mieliśmy nic do powiedzenia
Ani Zygmunt, ani ja nie miałem nic do powiedzenia.
Z wyrazami szacunku
Czytelnik
-
Co się robi z wypowiedzią?20.12.201720.12.2017Szanowni Państwo,
czy poprawna jest łączliwość udzielić wypowiedzi? Jeśli nie, jakiego innego czasownika można użyć?
Pozdrawiam
-
Dwóch Grześków zjadło grześki31.01.201731.01.2017Szanowni Państwo,
uprzejmie proszę o odpowiedź, jak odmieniać nazwę wafelka Grześki. Czy należy ją odmieniać tak jakby chodziło o dwóch Grześków? Na opakowaniu wafelka są dwie chłopięce buzie, co sugeruje, że jednak chodzi o imiona. Czy w takim razie w sklepie powinienem powiedzieć: Poproszę (tych) Grześków, (te) Grześki"? Czy może należy tę nazwę traktować jak przymiotnik i poprosić w sklepie o Grześkiego? A może jednak powinienem prostu powiedzieć: Poproszę Grześka.
-
elfy i elfowie4.02.20024.02.2002Moje pytanie dotyczy mianownika i biernika l. mn. rzeczownika elf. We wszelkich słownikach jako poprawna sugerowana jest końcówka -y (a więc elfy). Tymczasem Marek Gumkowski w jednym z wydań Władcy Pierścieni J. R. R. Tolkiena wprowadził formę elfowie, tak to motywując:
Wspomnieć także należy o modyfikacji innego rodzaju: rzeczownikowi elf w mianowniku i bierniku liczby mnogiej nadawana jest tu męskoosobowa forma elfowie, nie figurująca w słownikach języka polskiego. Odważono się na takie odstępstwo od językowych prawideł zarówno dlatego, że w odniesieniu do postaci określanych tym mianem są tu zawsze stosowane formy gramatyczne przynależne istotom ludzkim (a więc oni, nie one; zrobili, nie zrobiły), jak i z chęci naśladowania w tej mierze decyzji autora, używającego nieprawidłowej w angielszczyźnie formy liczby mnogiej elves (zamiast elfs) i toczącego o to zażarte boje ze skrupulatną korektą. Tolkien chciał w ten sposób odświeżyć sens słowa, które – jak pisał – „z biegiem czasu skarlało i dziś kojarzy się raczej z fantastycznymi duszkami”. W polskim przekładzie forma elfy została pozostawiona wyłącznie w kilku miejscach jako zbiorowe określenie ludu czy też szczepu (np. Elfy Szare, Elfy Leśne – ale już: Elfowie Wysokiego Rodu). Podobnie, choć w sposób nie tak konsekwentny, wprowadzone zostały, jako oboczne, formy krasnoludy i krasnoludowie.
Swego czasu temat ten wzbudził żywą wymianę zdań na „Forum dyskusyjnym miłośników twórczości J.R.R. Tolkiena”. Tu chciałbym spytać, co Państwo sądzą na temat takiej innowacji językowej, jej zasadności i poprawności. Czy da się tu w ogóle jednoznacznie rozstrzygnąć problem, czy też wybór jednej z form jest li tylko kwestią gustu użytkowników języka?
Z tolkienowskim pozdrowieniem,
Ruginwaldus -
Interpunkcja szeregu okoliczników26.06.201726.06.2017Jak prawidłowo powinniśmy napisać: nieruchomość położona w Prądniku w gminie Zakrzew w powiecie radomskim w województwie mazowieckim czy może: nieruchomość położona w Prądniku gminie Zakrzew powiecie radomskim województwie mazowieckim, a może: nieruchomość położona w Prądniku gmina Zakrzew powiat radomski województwo mazowieckie? I czy wstawianie przecinków pomiędzy jednostkami samorządu terytorialnego (gmina, powiat, województwo) jest wymagane?
-
jeden z…15.01.200715.01.2007Jeśli w filmie (książce) grupę głównych bohaterów stanowi kobieta i kilku mężczyzn, to jak powiedzieć o kobiecie:
- jeden z bohaterów;
- jedna z bohaterek;
- jedna z bohaterów?
Pierwsze sformułowanie sugeruje, że chodzi o mężczyznę, w drugim zgrzyta liczba mnoga bohaterek (bo jest tylko jedna), wreszcie w trzecim pojawia się co najmniej nietypowa, o ile wręcz nie niepoprawna jedna bohater. Jak wybrnąć z tej sytuacji, nie rezygnując z konstrukcji 1 z…? -
Kto wygrał, kto przegrał?19.11.201019.11.2010Dzień dobry!
Załóżmy, że odbył się mecz między dwoma drużynami – X oraz Y i zakończył się on wynikiem X 1:3 Y. Oczywiście można powiedzieć, że „drużyna Y wygrała trzy do jednego z drużyną X”, ale co w sytuacji, kiedy chcemy powiedzieć o przegranej drużyny X? Czy poprawne jest zdanie: „Drużyna X przegrała z drużyną Y trzy do jednego”? Według mnie powinno powiedzieć się „Drużyna X przegrała z drużyną Y jeden do trzech”, ale czy mam rację?
Pozdrawiam,
Marcin -
nadmiar przecinków29.12.200729.12.2007Które zdania są poprawne pod względem interpunkcyjnym?
1. Powiedziałam im, że będąc w sklepie, kupiłam masło.
2. Powiedziałam im, że, będąc w sklepie, kupiłam masło.
3. Powiedziałam, że mama będąc w sklepie, kupiła masło.
4. Powiedziałam, że mama, będąc w sklepie, kupiła masło.
Czy jeśli po spójnikach będzie podmiot, mogę postawić przecinek, a jeśli go nie będzie, nie mogę? Ewentualnie jakich spójników to dotyczy?
Z góry dziękuję za odpowiedź. -
na Kalymnos czy Kalymnosie?16.09.200816.09.2008Szanowni Państwo!
Między mną i innymi uczestnikami wyprawy wspinaczkowej na grecką wyspę Kalymnos powstał spór. Ja uważam, że nazwę własną Kalymnos należy odmieniać tak samo jak polski rzeczownik donos, natomiast koledzy są innego zdania – i oni wrócili z Kalymnos. Zamęt wprowadzają też następujące przykłady: Kos (wyspa) ndm., Rodos – odmienia się: na Rodosie, z Rodosu. Jak powinniśmy traktować Kalymnos – jedną, obok Kos i Rodosu, z wysp archipelagu Dodekanez?
Pozdrawiam,
Magda Horzela