W filmie Wojciecha Marczewskiego „Dreszcze”, którego akcja toczy się w czasach stalinowskich, jest scena, w której uczniowie recytują z pamięci fragmenty „Pana Tadeusza”. Jeden z uczniów nie może sobie przypomnieć tekstu, za co nauczyciel bije go linijką po palcach. Ukarany uczeń wybucha: „Ja chromolę takie mydło! Dzieci się nie bije!” i oburzony wraca do ławki.

Czy jakiekolwiek słowniki rejestrują owo „chromolenie mydła” jako frazeologizm? Jeśli tak, to skąd się on wziął?

Szanowni Państwo,
w języku potocznym często słyszę, że jest co najmniej -10 stopni, kiedy ktoś ma na myśli, że jest -10 stopni lub mniej. Przyznam, że lekko mnie to kłuje. Wolę mówić, że jest co najwyżej -10 stopni lub że jest co najmniej 10 stopni mrozu.
Czy uważają to Państwo za objaw puryzmu i zbyt logicznego podchodzenia do języka i z praktycznego punktu widzenia nie widzą niczego niewłaściwego w pierwszej wersji? A może co innego w normie potocznej, co innego we wzorcowej?
Czytelnik

Szanowna Poradnio,

czy używanie "amerykańskiego" zamiast „polskiego” cudzysłowu należy uznać jako błąd, czy używanie polskiego cudzysłowu jest jedynie przejawem pewnej staranności językowej?

Szanowni Państwo,
Sprzeczam się z małżonką, która ma mi za złe jedno stwierdzenie. Poprosiła mnie, abym odwiózł ją do dentysty, na co ja stwierdziłem, iż nie ma problemu i wyświadczę jej tę przysługę.
Jej zdaniem w rodzinie troszczymy się o siebie, a nie wyświadczamy sobie przysługi.
Moim zdaniem przysługa bezinteresowna może zostać okazana z miłości i jest to stwierdzenie adekwatne.
Wszystko skończyło się dobrze, acz z ciekawości pytamy, jakie jest Państwa zdanie.

Z wyrazami szacunku
Szymon

Szanowni Państwo, w tłumaczeniu tekstu spotkałam się ze słowem egzonomia jako przeciwieństwo słowa autonomia. Czy słowo to funkcjonuje (jest używane) w języku polskim jako dopuszczalne?

Z wyrazami szacunku

Marzena

Dlaczego garniec w przypadkach zależnych nie wymienia n na ń? Dlaczego gońca, tańca, czerńca i pocierńca, ale garnca?

Witam,
angielski wyraz gender 'rodzaj' czytany jest jako [jen-dǝr]. Krytyka feministyczna nadała mu nowe znaczenie – płeć kulturowa – i w tym kontekście z niezmienionym zapisem przejęto go do języka polskiego. Zastanawiam się, czy niezmienioną pozostaje także wymowa; tym bardziej, że utworzono od niego m.in. przymiotnik odrzeczownikowy genderowy. Czy przejęcie na grunt języka polskiego wiąże się ze spolszczeniem wymowy?
Pozdrawiam,
Felicyta

Szanowni Państwo,
w kilku miejscach spotkałem się z informacją, że zwroty w odpowiedzi czy w nawiązaniu to kalki z języka niemieckiego i poprawnie powinno się pisać odpowiadając, nawiązując. Czy faktycznie tak jest i czy Państwa zdaniem te rzekome germanizmy są dopuszczalne w poprawnej korespondencji urzędowej?
Z wyrazami szacunku
Piotr Michałowski

Witam,
proszę o odpowiedź, czy mogę napisać: homozwiązek, homomałżeństwo? Czy są to zrosty? Tych wyrazów nie ma w słownikach, ale – jak mi się wydaje – są już w języku. Formy małżeństwo homoseksualne i związek homoseksulany są… za długie.
Proszę o niewykorzystywanie mojego nazwiska, jeśli zechcą Państwo umieścić odpowiedź w Sieci.
Dziękuję za odpowiedź i czekam na nią z zaciekawieniem.
Pozdrawiam.

Jedna ze znajomych mi osób w sposób pretensjonalny używa terminu indogermański dla opisania języków indoeuropejskich. Nie znalazłem takiego terminu w przejrzanych słownikach. Został niewątpliwie utworzony od niemieckiego indogermanischen. Analogie z innymi językami, w tym germańskimi (przykładowo: dun. „indoeuropæisk, szw. indoeuropeiska), również nie bronią tego terminu. Czy można uznać, że kontestowanie formy indoeuropejski jest po prostu przejawem germanocentryzmu mojego rozmówcy?