W „Innym słowniku języka polskiego PWN” w haśle wpół jest przykład „Wyjął z teczki wpół wyblakłą kartkę papieru”. Ale jest też hasło wpół- jako cząstka tworząca przymiotniki. W „Nowym słowniku ortograficznym PWN” mamy więc hasła wpółobłąkany, wpółprzegniły itd. Szczególnie mnie intryguje, dlaczego inną miarę przyłożono do słów przegniły i wyblakły, skoro oba są takim samym przypadkiem gramatycznym – albo obydwa są przymiotnikami, albo (w zależności od szkoły) obydwa są imiesłowami biernymi.
Jeszcze lepszy przykład (bo dotyczący tego samego wyrazu) można znaleźć w „Słowniku języka polskiego” pod red. W. Doroszewskiego. W haśle wpół czytamy: „Zarzucił wędkę i wpół przymkniętymi oczami obserwował korek na wodzie"; ale oprócz tego jest osobne hasło wpółprzymknięty.
Przypomina to trochę problem pisowni nie z imiesłowami – w jednych kontekstach rozróżnienie między pisownią łączną i rozdzielną było istotne, kiedy indziej treści wyrażone przez jedno i drugie były niemal synonimiczne. Wygląda na to, że tu jest podobnie i że w zasadzie dałoby się obronić pisownię wpół przegniły wbrew słownikowemu rozstrzygnięciu. Czy jednak rzeczywiście? I co wtedy z przymiotnikami nie pochodzącymi od czasowników?
Proszę o wyjaśnienie tej trudności.
Dziękuję.

Witam.
Od pewnego czasu często słyszę w telewizji, że ktoś coś przeczytał w dzisiejszym Wproście. Czy słowo wprost się odmienia? Czy można tak odmieniać tytuł tego tygodnika? Byłoby to dla mnie wielkim zaskoczeniem. Jeśli to błąd – dlaczego usilnie propagowany przez redaktorów…?
Pozdrawiam, Małgorzata L.

Czy zdanie „Dokument jest w przygotowaniu” jest poprawne? Czy raczej należy powiedzieć „Dokument jest przygotowywany”? Osoba, która zarzuciła mi, że pierwsze z tych zdań jest niepoprawne, jako przykład na poparcie swojej tezy stwierdziła, że nie można powiedzieć przecież „Kawa jest w robieniu”. Będę bardzo wdzięczny za pomoc w rozstrzygnięciu tego problemu.
Z góry dziękuję.
Z wyrazami szacunku
Marcin Jemioł

Dzień dobry,

czy sformułowanie „w przyszłym maju” jest poprawne? Czy może lepiej użyć „w przyszłym roku w maju”?

Dziękuję za odpowiedź.

Z poważaniem

Szanowni Profesorowie!
Jeśli ktoś jest wredny i łysy, to jak powinny brzmieć nazwy cech jego charakteru i wyglądu – wredność i łysość? Nie znalazłem takich rzeczowników w żadnym słowniku, a często mi brakuje takiego właśnie słowa: „Jego zachowanie to nawet nie złośliwość, lecz zwykła… wredność” (?), a może wredota? Albo: „Wszyscy trzej cierpieli na dziedziczną… łysość” (?).
Kłaniam się i pozdrawiam,
Wojciech Tokarzewski

Mężczyzna uprawiający wspinaczkę to wspinacz, a jak określić kobietę?

Zakonnicy często mówią o innym członku swojego zakonu współbrat. Czy cząstka współ- dodaje coś w tym wypadku do znaczenia słowa brat? Jeśli tak, to czy analogicznie należałoby mówić także np. współojciec (przełożony zakonny) i współmatka (przełożona zakonna)?

Czy istnieje w języku polskim i jako poprawne może być używane słowo wszcznę stanowiące jakoby formę czasu przyszłego dokonanego od czasownika wszczynać?
Czy dopuszczalna byłaby forma Prokuratura Okręgowa wszcznie postępowanie?

Dzień Dobry,
Bardzo mnie intrygują czasowniki o wtórnej imperfektywizacji typu zabalsamowywać, zaplanowywać etc. Czy faktycznie są to (poprawne) formy niedokonane czasowników zabalsamować i zaplanować? A jeśli tak, to jak takie pary aspektowe mają się do czasowników podstawowych balsamować i planować?
Z góry serdecznie dziękuję,
Anna Młynarczyk

Szanowni Państwo,
od dawna poszukuję odpowiedzi na pytanie, dlaczego niektóre wyrazy mają dłuższą, a inne krótszą formę przyimka i jaka jest zasada tworzenia wyrazów z przyimkami. Na przykład we wtorek, (uczestnictwo) we mszy, w czwartek (czy we czwartek?), w wojnie, z mszą (ze mszą?).
Proszę o odpowiedź. Z góry dziękuję.
Z poważaniem