-
wpół przymknięty czy wpółprzymknięty?5.04.20025.04.2002W „Innym słowniku języka polskiego PWN” w haśle wpół jest przykład „Wyjął z teczki wpół wyblakłą kartkę papieru”. Ale jest też hasło wpół- jako cząstka tworząca przymiotniki. W „Nowym słowniku ortograficznym PWN” mamy więc hasła wpółobłąkany, wpółprzegniły itd. Szczególnie mnie intryguje, dlaczego inną miarę przyłożono do słów przegniły i wyblakły, skoro oba są takim samym przypadkiem gramatycznym – albo obydwa są przymiotnikami, albo (w zależności od szkoły) obydwa są imiesłowami biernymi.
Jeszcze lepszy przykład (bo dotyczący tego samego wyrazu) można znaleźć w „Słowniku języka polskiego” pod red. W. Doroszewskiego. W haśle wpół czytamy: „Zarzucił wędkę i wpół przymkniętymi oczami obserwował korek na wodzie"; ale oprócz tego jest osobne hasło wpółprzymknięty.
Przypomina to trochę problem pisowni nie z imiesłowami – w jednych kontekstach rozróżnienie między pisownią łączną i rozdzielną było istotne, kiedy indziej treści wyrażone przez jedno i drugie były niemal synonimiczne. Wygląda na to, że tu jest podobnie i że w zasadzie dałoby się obronić pisownię wpół przegniły wbrew słownikowemu rozstrzygnięciu. Czy jednak rzeczywiście? I co wtedy z przymiotnikami nie pochodzącymi od czasowników?
Proszę o wyjaśnienie tej trudności.
Dziękuję. -
Współkoordynowanie13.01.201613.01.2016Według mnie słowo współ-koordynowanie jest niepoprawnie napisane, a poza tym czy takie słowo w ogóle istnieje?
-
wszech czasów12.09.200312.09.2003Mam pytanie związane z pisownią wszechczasów. Otóż w słowniku ortograficznym PWN-u podaje się tylko jedną pisownię – oddzielną: wszech czasów, natomiast w innych wydawnictwach PWN-u konsekwentnie odnajduję wszechczasów (np. w encyklopedii, hasło: Paganini). Dlaczego tak jest? I jaka jest poprawna forma?
-
w tę i we w tę
7.05.20227.05.2022Szanowni Państwo,
interesuje mnie zbitka leksemów "we w" w wyrażeniu "w tę i we w tę". Czy znane są inne zastosowania tej zbitki? Co ona oznacza, skoro (wydaje się) wystarczy jeden z przyimków dla tego samego sensu? W gwarze wielkopolskiej istnieje samodzielny (jak mi się zdaje powinien być pisany łącznie) leksem wew (- Przyńdź wew czwartek. - Wew tyn, czy wew przyszły?). Czy wzorując się na tym, nie należałoby pisać "W tę i wew tę", jako reminiscencję staropolszczyzny?
-
Wykładnik trybu przypuszczającego
22.01.202322.01.2023„Gdyby on to zrobił, to ktoś by o tym wiedział” – czy to zdanie jest poprawnie napisane? Czy może powinno być „Gdyby on to zrobił, toby ktoś o tym wiedział”? Czy cząstka „by” zawsze musi łączyć się ze spójnikiem? W książkach tego typu zdania są różnie zapisywane... I jeszcze jedno pytanie: czy mogłoby być napisane w tym zdaniu zamiast „gdyby” słowo „jeżeli”? („Jeżeli on by to zrobił, toby ktoś o tym wiedział”). Takie zdania też widuję w książkach, choć wg mnie bardziej pasuje tu „gdyby”.
-
wyłącznie nie ma30.03.201030.03.2010Interesuje mnie niema. Z tego, co wiem, w przeszłości preferowano pisownię łączną, kiedy używano jej w znaczeniu: ‘nie pojawia się, nie występuje’, np.: „Niema głupich”, „Niema mowy”. Jak rozumiem, kiedy używamy ma w formie czasownika, musi on być pisany z nie rozdzielnie, np. „Jan nie ma w ręku pióra”. A zatem – należy raczej pisać łącznie czy rozdzielnie? Czy można pisać niema, nie naruszając zasad ortografii? A może taka forma jest preferowana dla wyrażenia ‘niewystępowania czegoś’?
-
Wyłącznie nieunikniony28.11.201728.11.2017Wiem, że piszemy wyraz nieunikniony razem, ale czy jest możliwość pisania tego wyrazu oddzielnie bądź czy kiedyś dopuszczano pisanie oddzielnie?
-
Wyrazy złożone z członem pół-
21.04.202421.04.2024Szanowni Państwo,
zastanawia mnie pisownia z prefiksem pół- wyrazów, których raczej się z nim nie łączy (powstałe wyrazy wobec tego należałoby uważać, jeśli się nie mylę, za neologizmy). Czy poprawna byłaby np. pisownia „półdyskretnie” czy „pół-dyskretnie”?
Z góry dziękuję i załączam wyrazy szacunku
Kacper
-
Wysoki na trzy metry 6.05.20206.05.2020Czy prawidłowe jest wyrażenie: wysokie na trzy metry, a nie: trzy metrowej wysokości?
Również: długie na dwa kilometry zamiast: dwu-kilometrowej długości.
Z góry dziękuję za odpowiedź.
Z poważaniem.
-
Wysoko funkcjonujący 21.02.201821.02.2018Która pisownia członu wysokofunkcjonujący (łączna czy rozdzielna) jest poprawna w przypadku określeń autyzm wysokofunkcjonujący, alkoholik wysokofunkcjonujący itp.?