-
spocony jak świnia15.03.201515.03.2015Skąd i kiedy w języku polskim pojawiło się powiedzenie spocony jak świnia? Świnie nie mają gruczołów potnych i się nie pocą, więc wyrażenie to nie jest specjalnie logiczne. W angielskim jest identyczne wyrażenie (sweat like a pig, ale etymologia wywodzi się podobno od pig iron czyli surówki hutniczej). Jest także podobne wyrażenie po włosku (sudare come un porco). Nie znalazłem tego wyrażenia w Korpusie Językowym, więc nie byłem w stanie sam określić, kiedy po raz pierwszy się pojawiło.
-
szambo
26.10.202218.01.2014Jaka jest etymologia słowa szambo? Słowniki podają, że wywodzi się ono od nazwiska Chambeau, czy to prawda?
-
szkalować kogoś o nieposzlakowanej opinii19.05.201019.05.2010Witam państwa!
Mam pytanie odnośnie wyrazów szkalować i nieposzlakowany. Można mieć nieposzlakowaną opinię (której nie można nic zarzucić), ale nie „poszlakowaną opinię’’ (której można coś zarzucić). Można kogoś szkalować, ale nie „poszkalować’’. Nie można mieć „nieposzkalowanej opinii’’ (której nie szkalowano). Myślę, że te dwa słowa mają na tyle podobne znaczenie, że jednego można używać jako negacji drugiego. Skąd ta zbieżność oraz brak powyższych form?
Pozdrawiam serdecznie
Aneta Rosłan
-
śrubstak5.11.20025.11.2002Jeden z bohaterów opowiadań Żeromskiego był „prezesem najweselszej pod księżycem konfraterni tzw. śrubstaków”. Co to znaczy? Co oznacza słowo śrubstak ogólnie i w tym kontekście? Dziękuję za odpowiedź.
-
Tajemniczy wierdonek 6.03.20196.03.2019Proszę o podanie etymologii wyrazu wierdonek. Czy ma on coś wspólnego ze słowem wiardunk / wiardunek?
-
telestérion13.05.200813.05.2008Szanowni Eksperci!
Jakie może być pochodzenie słowa telesterion. Nie występuje ono ani w słownikach języka polskiego, ani w słownikach wyrazów obcych. Pojawia się natomiast w Mitologii J. Parandowskiego i oznacza wielką salę (w Eleusis, w świątyni Demeter), jakby teatralną, w której odbywały się misteria. Czy jest to hybryda, np. gr. tele- + ?, a może wyraz jednorodny etymologicznie? Bardzo proszę o jakieś wskazówki.
-
tomat czy tomata?26.09.200626.09.2006To, w czym były skumbrie (Gałczyński), to tomat czy tomata? Dotąd trafiłem na dwa sprzeczne tropy: po rosyjsku томат to przecier pomidorowy (w Internecie można też znaleźć wyrażenie „Скумбрия в томате’’), ale… w Skrzydlatych słowach Markiewicza i Romanowskiego cytat został w indeksie umieszczony pod słowem tomata, co mogłoby sugerować jakieś dawne zapożyczenie ze zmianą rodzaju (coś jak фисташка / fistaszek). Może dobre są oba warianty? Proszę o pomoc w ustaleniu mianownika.
-
truchło
28.10.202228.10.2022Szanowni Eksperci,
ostatnio często widuję użycie wyrazu „truchło” w znaczeniu „ciało martwego zwierzęcia”. Mam wrażenie, że celują w tym źródła policyjne (przykładowe wyniki wyszukiwania: „policja została powiadomiona o truchle psa”, „funkcjonariusze zabezpieczyli truchło kota”, „truchło kilkunastu zwierząt znaleźli policjanci”). Czy takie użycie jest poprawne? Znane mi słowniki traktują ten wyraz jako książkowy, poza tym nigdy nie zawężają jego zakresu do zwierząt.
-
ulica Strąkowska
3.12.20233.12.2023Szanowni Państwo,
już niedługo zamieszkam na ulicy Strąkowskiej (nie Strąkowej). Zachodzę w głowę, jaka jest etymologia tej nazwy. Nie pasuje mi ani strąk ani strąki. Najbliżej jest mi Strąkowo lub Strąkowa (nazwy potencjalnych miejscowości). W najbliższej okolicy mojego miasta ani śladu po takim miejscu. Ciekaw jestem, jakie są Państwa pomysły. Dziękuję.
Wojciech
-
Wałczenie
29.04.202429.04.2024Jak zmieniało się postrzeganie zjawiska wałczenia? Podobno początkowo niezgłoskotwórcze u jako ł było cechą gwary chłopów, niższych warstw i zalecano unikanie takiej wymowy. Jeszcze na początku XX w. wiele osób używało tzw. scenicznego ł. Czy wałczenie zatem postrzegano jako styl potoczny, czy wręcz psucie języka, niestosowne w mowie oficjalnej? Może inaczej mówiono w domu, a inaczej w szkole czy podczas publicznych wypowiedzi? Do dziś niektórzy młodzi prezenterzy TVP Wilno stosują sceniczne ł, choć z pewnością są świadomi, że w Polsce już (prawie) nikt tak nie mówi. A na nagraniu głosu J. Piłsudskiego słychać, że wałczy. Lektorzy Polskiej Kroniki Filmowej początkowo nie wałczyli.