światły
  • Liczymy Orły

    16.12.2020
    4.12.2020

    Polskie Nagrody Filmowe (rodzimy odpowiednik Oscarów) powszechnie znane są jako Orły. Przyznaje się Orły, nominuje się do Orłów, wyjeżdża się z Orłami. Co jednak zrobić, kiedy trzeba powiedzieć, że film dostał np. dwie takie nagrody? Czytam, że Biografia Mieczysława Kosza została nagrodzona dwoma Orłami  – to byłoby logiczne, gdyby nagrodą był Orzeł, prawda? A więc...  dwoma parami Orłów? Tylko że brzmi to niezbyt zręcznie.

  • lub i albo
    24.06.2003
    24.06.2003
    Lub/i – czy ta forma jest poprawna? Spotkałem się w Wiedzy i Życiu z opinią, że spójnik lub zawiera w sobie jednocześnie albo oraz i. Tzn. (lub = albo + i). Przykładowo, mówiąc: „Do sklepu pójdę ja albo ty”, mogę mieć na myśli następujące możliwości:
    1. Do sklepu pójdę tylko ja,
    2. Do sklepu pójdziesz tylko ty.
    Natomiast mówiąc: „Do sklepu pójdę ja lub ty”, biorę pod uwagę, że:
    1. Do sklepu pójdę tylko ja,
    2. Do sklepu pójdziesz tylko ty,
    3. Do sklepu pójdziemy obaj, ty i ja.
    W tym świetle używanie formy lub/i byłoby błędne, gdyż wystarczy samo lub zawierające już w sobie i.
    Jeśli mam rację, to nie mogę też powiedzieć: „Przeżyję lub umrę”, bo to wyrażenie zawiera, zgodnie z proponowanym przeze mnie znaczeniem lub, możliwość przeżycia i śmierci jednocześnie, a to niemożliwe. Czy mam rację? Czy myślę poprawnie?
    Jeśli zaś się mylę, to proszę mi wyjaśnić, czym różni się słowo lub od albo? Czy jest różnica semantyczna?
  • lustro weneckie raz jeszcze
    29.10.2007
    29.10.2007
    Kilka dni temu w odpowiedzi na pytanie czytelniczki jeden z językoznawców poradni doradzał używanie określenia lustro weneckie zamiast fenickie. Tymczasem wg elektronicznego Słownika poprawnej polszczyzny PWN z 2004 roku lustro weneckie to XVIII-wieczne ozdobne lustro, a więc zupełnie co innego niż lustro, które z jednej strony jest oknem – a najprawdopodobniej takie miała na myśli autorka pytania. Również Wikipedia rozróżnia te dwa terminy.
  • luteranów czy luteran?
    19.03.2003
    19.03.2003
    Szanowni Państwo,
    serdecznie pozdrawiam i składam wyrazy wdzięczności za Państwa działalność. Mój problem dotyczy formy DB. lm słowa luteranin, czy może raczej wyboru między formą proponowaną przez Nowy słownik ortograficzny PWN –luteran a formą Nowego słownika poprawnej polszczyzny: przy haśle podano tam „DB. luteranów (nie: luteran)”. Osobiście skłaniam się ku odmianie analogicznej do odmiany słowa franciszkanin (DB. lm --ów), ale proszę o wsparcie.
    Z wyrazami szacunku
    Maria Derwich
  • maya i Dharmakaja
    16.01.2002
    16.01.2002
    Uprzejmie proszę o wyjaśnienie pisowni i odmiany słów zapożyczonych z kultury Wschodu:
    1) maya 'ułuda' (w literaturze spotyka się dopełniacz: mayi lub maji),
    2) Dharmakaja 'światło ciała' lub podobnie (widuje się odmianę: dharmakaji i dharmakayi).
    Wyrazy te nie mają dobrych polskich odpowiedników i dlatego są często stosowane w tłumaczonej literaturze. Czy da się tu zastosować jakąś regułę, która ujednolici pisownię i odmianę? Jak powinno być?
    Dziękuję za pomoc,
    D.R.
  • meteorolog i synoptyk
    23.10.2006
    23.10.2006
    Jak to jest z meteorologiem i synoptykiem? Przejrzałem definicje w różnych słownikach i najogólniejsze podsumowanie może być takie, że w ich świetle meteorolog to ktoś, kto przewiduje pogodę, a synoptyk to meteorolog, który przewiduje pogodę – czyli definicja synoptyka sugeruje, że meteorolog jest szerszym pojęciem, ale definicja meteorologa sugeruje, że to to samo.
  • Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki a składnia współczesna
    26.11.2016
    26.11.2016
    W prasie w recenzji książki natrafiłem na takie zdanie: Elżbiety Cherezińskiej „Królowa” to kontynuacja „Hardej”, z kolei w telewizji czasem pojawia się film Robina Cooka ryzyko w granicach rozsądku. Wydaje mi się w tym coś nienaturalnego, ale nasuwają się jednoznaczne skojarzenia z powieścią Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki, zatem: jest to jakaś stylizacja na staropolszczyznę (potrzebna?) czy jednak w niektórych przypadkach można tak tworzyć wypowiedzi, a jeśli tak, to kiedy?
  • na długo zanim
    25.06.2008
    25.06.2008
    Szanowni Państwo!
    spotykam w tekstach kolokację na długo zanim, np. „Przyjadę na długo zanim zacznie się lato”. Czy to poprawne (a jeśli tak, to czy przed zanim powinien być przecinek? wydaje mi się, że mógłby on nieco zmieniać sens, oznaczając, że ta osoba przyjedzie na długo), czy też powinno się pisać na długo przed tym, nim (jak) zacznie się lato?
    Z góry dziękuję za odpowiedź.
  • na sklepie
    4.03.2010
    4.03.2010
    Witam serdecznie.
    Ostatnio zwrócono mi uwagę na sformułowanie na sklepie, które dotyczyło towaru w sklepie internetowym. Czy pisząc „Niedługo na sklepie pojawią się zegarki innych marek”, naprawdę popełniłem tak rażący błąd? Poszukałem trochę takich zwrotów w internecie i jest ich naprawdę sporo. Wydaje mi się, że to sformułowanie może być poprawne w odniesieniu do sklepów internetowych, gdzie produkty, czyli ich zdjęcia, niejako wiszą na sklepie. Czy się mylę?
    Pozdrawiam.
  • nazwy osiedli
    27.11.2014
    27.11.2014
    Witam serdecznie.
    Proszę o wyjaśnienie. Interesuje mnie prawidłowa nazwa OSIEDLE KASZUBSKIE. Dodam, że adres budynku to: osiedle Kaszubskie 27. Według mnie i słownika PWN (zasada nr 18.25.1) „jeśli stojący na początku nazwy wielowyrazowej wyraz ulica, kościół, klasztor (…) jest tylko nazwą gatunkową (rodzajową), piszemy go małą literą, a pozostałe wyrazy wchodzące w skład nazwy – wielką literą”, np. osiedle Zawodzie. Czy więc poprawnie zapisałam adres – osiedle Kaszubskie 27?
    Pozdrawiam
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego