Słowa mylone

 
Słowa mylone
Dlaczego dwa słowa – choć do siebie podobne – znaczą zupełnie co innego, a ich zamiana może skutkować w najlepszym razie zabawnym nieporozumieniem. Tutaj zapoznasz się z parami takich właśnie słów, które często mylimy.
  • CHOJA, HOJA
    Choja, inaczej choina (od której zdrobnienie choinka), to sosna, rzadziej inne drzewo iglaste, dawniej także gałęzie takich drzew. Hoja natomiast to egzotyczna roślina o białych lub różowych kwiatach, w Polsce uprawiana w doniczkach.
  • CZAD, CZAT
    Czad to potoczna nazwa tlenku węgla, trującego gazu, od którego można zaczadzieć, ponieważ go nie czuć i nie widać. To także woń spalenizny, która – choć nieprzyjemna – nie jest tak niebezpieczna.
  • DEBET, DEBIT
    Debet – po łacinie ‛jest winien’ – to ujemny stan konta w banku, a także rubryka, w której księgowy zapisuje należności (tzw. konto winien).
  • DYKTA, TEKTURA
    Dykta pochodzi od niemieckiej nazwy firmowej Dickte, tektura od łacińskiego rzeczownika tectura, oznaczającego pokrycie czegoś (z tektury bowiem robiono m.in. okładki książek).
  • DZIESIĄTEK, DZIESIĄTKA
    Dziesiątek lat to okres dziesięciu lat, dziesiątek jakichś przedmiotów to dziesięć sztuk. Dziesiątka natomiast to liczba 10, karta, moneta lub inna rzecz oznaczona liczbą 10, a także grupa dziesięciu osób, rzadziej rzeczy.
  • EFEKTOWNY, EFEKTYWNY
    Słowa efektowny i efektywny nawiązują do różnych znaczeń rzeczownika efekt: pierwsze do znaczenia ‛wrażenie wywarte na kimś’, drugie do znaczenia ‛skutek’.
  • ENERGETYCZNY, ENERGICZNY
    Energiczny może być człowiek i jego ruchy, jego energia to chęć i zdolność działania. Gdy mowa o energii w znaczeniu bliższym fizyce, sięgamy po słowo energetyczny: można nim określić kryzys, surowiec, zakład produkcyjny, energetyczne bywają też produkty, które spożywamy, oraz ich właściwości.
  • EWALUOWAĆ, EWOLUOWAĆ
    Ewaluować znaczy oceniać, poddawać ewaluacji. Co innego znaczy ewoluować – zmieniać się stopniowo, podlegać ewolucji.
  • FELERNY, FERALNY
    Felerny to taki, który ma wadę, czyli feler, natomiast feralny to inaczej pechowy, por. feralna trzynastka. O pomyłkę tym łatwiej, że obcojęzyczne źródła tych słów – niemieckie Fehler ‛błąd, wada’ i łacińskie feralis ‛pogrzebowy, zgubny’ – mają wspólną aurę emocjonalną.
  • FERMA, FARMA
    Ferma to gospodarstwo, w którym hoduje się nieduże zwierzęta, np. kury lub króliki, farma natomiast to duże gospodarstwo rolne, zwłaszcza w Ameryce lub zachodniej Europie.
  • GŁĄB, GŁĘBIA
    Głąb to już przestarzały synonim wyrazu głębia, używany jeszcze w zwrocie w głąb, np. wyprawa w głąb dżungli albo fundamenty sięgające aż sześć metrów w głąb.
  • GŁOSKA, ZGŁOSKA
    Głoski to dźwięki mowy, a zgłoski to inaczej sylaby. Oba te słowa to XVIII-wieczne neologizmy, wprowadzone w miejsce terminów łacińskich, przy czym głoską twórca tej nazwy, Jacek Przybylski, nazywał literę i dopiero następni gramatycy odnieśli ów termin do zjawisk mowy, a nie pisma.
  • GRAD, GRAT
    Grad to bryłki lodu spadające z chmur w czasie gradobicia, natomiast graty to inaczej rupiecie.
  • GRAFIK, GRAFIKA
    Grafik i grafika pochodzą od greckiego słowa oznaczającego pisanie. Pierwsze trafiło do polszczyzny prawdopodobnie za pośrednictwem niemieckim, drugie francuskim.
  • INSTRUKTARZ, INSTRUKTAŻ
    Instruktaż to inaczej instruowanie kogoś, udzielanie mu instrukcji, czyli wskazówek. Instruktarz zaś to zbiór instrukcji, zwłaszcza przepisów skarbowych (słowo już przestarzałe).
  • JARZYNA, JEŻYNA
    Jarzyna bierze swą nazwę od przymiotnika jary ‛wiosenny’, dlatego etymologicznie znaczy ‛roślina wiosenna’. Jeżyna zaś nazwę bierze od jeża, którego przypomina kolcami, Nic wspólnego nie ma z nimi imię Jerzy, które tylko dla żartów bywa zestawiane z czasownikiem jeżyć się (np. Jerzy się jeży).
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego