Słowniku-polszczyzny-XVI-wieku
  • Miękczący wpływ dawnych samogłosek

    16.01.2021
    16.01.2021

    W podręcznikach do gramatyki historycznej można znaleźć informację, że w języku polskim wskutek wokalizacji jerów przednich powstała samogłoska ‘e (zmiękczająca poprzedzającą spółgłoskę). Dlaczego więc z prasłowiańskich słów z jerem przednim w pozycji mocnej: *lьnъ, *lьvъ, *ocьtъ, *tьstь mamy współcześnie w polszczyźnie formy: len (zamiast lien), lew (zamiast liew), ocet (zamiast ociet), teść (zamiast cieść)? Pozdrawiam.

  • pieniacz

    3.11.2023
    3.11.2023

    Szanowni Państwo,

    czy słowo pieniacz «osoba lubiąca się procesować z błahych powodów» łączy się etymologicznie ze starogreckim słowem „poinḗ” [ποινή] «okup pieniężny jako zapłata za zabójstwo, grzywna, zapłata, kara»?

    Z poważaniem

    Stratos Vasdekis

  • Pomarańcza i pomarańczowy
    18.04.2017
    18.04.2017
    Chodzi mi o słowa pomarańczowy oraz pomarańcza. Co było pierwsze – jajko czy kura, czyli: czy pomarańcza jest pomarańczą, ponieważ jest koloru pomarańczowego, czy może kolor pomarańczowy jest pomarańczowy, bo taki kolor ma pomarańcza?
    Ponadto – skąd to słowo w języku polskim? Nie przypomina mi żadnego słowa w innych językach – Rosjanie jedzą „apielsiny”, ale są one kolory o nazwie „oranżewyj”, Anglicy z kolei jednakowo nazywają zarówno owoce, jak i kolor (orange), ale nie dostrzegam żadnych analogii z pomarańczą.
    Jaka jest geneza i historia tych słów?

    Z poważaniem

    Michał Płonka
    Góry Świętokrzyskie
  • Praca godna czy godziwa?
    12.03.2008
    12.03.2008
    Angielski termin decent work został stworzony przez Międzynarodową Organizację Pracy (program „Godna praca’’). Ciekawe rozważania nad jego tłumaczeniem można znaleźć na stronie: http://www.unic.un.org.pl/nhdr/nhdr2004/roz01.pdf, gdzie czytamy, że praca może być godziwa lub godna, w zależności od interpretacji znaczenia. Czy z językowego punktu widzenia któryś z tych przymiotników jest zdecydowanie błędny w odniesieniu do pracy?
  • pustoty ohyda
    24.10.2006
    24.10.2006
    W Monachomachii Ignacego Krasickiego znajdujemy następujący fragment: „W mieście – gród, ziemstwo trzymało albowiem/ Stare zamczysko, pustoty ohyda’’. Co oznacza wyrażenie ohyda pustoty?
    Z poważaniem,
    Piotr
  • słów kilkoro?
    4.04.2002
    4.04.2002
    Czy można na jakiś temat napisać słów kilkoro, czy tylko słów kilka?
  • Swornegacie i Zagacie
    12.09.2018
    12.09.2018
    Dzień dobry. Proszę o wyjaśnienie słowa sworny zawartego w nazwie miejscowości znajdującej się na Kaszubach: Swornegacie. Dziękuję za pomoc.
  • winogrodnictwo
    24.03.2012
    24.03.2012
    Szanowni Państwo!
    Czy słowo winogrodnictwo (słow. vinohradníctvo, ros. виноградарство, ang. viticulture), utworzone od słowa winogrodnik (osoba zajmująca się uprawą i hodowlą winorośli), jest poprawne? Dziękuję za odpowiedź.
    Z wyrazami szacunku
    słowacki czytelnik
  • butel
    14.07.2003
    14.07.2003
    Butel – pomocnik kata czym konkretnie się zajmował? W Encyklopedii staropolskiej A. Brücknera czytam: „kat miał dwóch czeladników, jednym z nich był butel”.
  • Obchodzić
    5.06.2018
    5.06.2018
    Dzień dobry,
    proszę o informację, jaka jest etymologia wyrażenia to mnie nie obchodzi. Dlaczego coś ma nas obchodzić lub nie?

    Z góry dziękuję.
    Pozdrawiam,
    Urszula Szczepaniak
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego