W artykule pt. „Problematyka muzyczna w najstarszych redakcjach benedyktynek w języku polskim” (S. Dąbek, Barok: historia, literatura, sztuka, Tom 4, Numer 2 (8) (1997) s. 67-74) cytuje XVII-wieczny starodruk, w którym pojawia się następujący zwrot dotyczący rytmu w śpiewie psalmów przez siostry zakonne: [śpiewać] „słów nieprzewalczaiąc”. Moja wątpliwość dotyczy znaczenia tego zwrotu. Współcześnie przewalczać, za SJP PWN, oznacza «walcząc, przezwyciężyć coś». Zatem w tym kontekście interpretowałbym to jako „nie zniekształcając [słów]”. Jednak autor cytowanego artykułu interpretuje to jako „nie przedłużając”. Kto z nas ma rację? Czy słowo to zmieniło znaczenie?ły>

Nazwę przedmiotu wiedza o społeczeństwie skraca się powszechnie do postaci fonetycznej [vos]. Powstaje jednak kłopot, kiedy chcieć ją zapisać. Stosując się do ogólnych reguł pisowni skrótowców, używałem zawsze formy WoS (por. np. ZBoWiD, CIoK). Tym większe było moje zdziwienie, kiedy przekonałem się, że słownik ortograficzny uwzględnia jedynie warianty wos. i WOS. Czy regularne WoS i WoK należałoby więc uznać za gorsze, bo pozanormatywne? Czy istotnie pozanormatywne znaczy: gorsze?

Dzień dobry,

mam pytanie o odmianę rzeczownika przyjaciel w liczbie mnogiej. Czy nie można byłoby jako formę wariantywną dopuścić odmianę: przyjacieli, przyjacielom, przyjacielami, przyjacielach? Obecne formy, które uważa się za jedynie poprawne, są nieregularne i — moim zdaniem — pretensjonalne. Czy nie wystarczy dobra wola jezykoznawców, żeby uznać tę drugą odmianę za równie poprawną i tym samym ułatwić życie użytkownikom polszczyzny?

Szanowni Państwo,
w mowie potocznej spotyka się konstrukcje typu: „Przyjść, to jeszcze przyjdzie – ale odezwać, to się wcale nie odezwie”. Jaki jest status składniowy bezokolicznika w takich wyrażeniach? Skąd się wzięły i czy można je uznać za poprawne, choćby w języku mówionym?
Z poważaniem,
Łukasz

Czy można mówić o jakiejś ogólnej różnicy stylistycznej między przymiotnikami dzierżawczymi na -owski a tymi na -owy? Dlaczego częściej (jak sądzę) mówi się Szekspirowski (dramat) niż Szekspirowy, ale Miłoszowy (wiersz) niż Miłoszowski?

Szanowni Państwo,
czy istnieje możliwość utworzenia przymiotników i nazw mieszkańców od francuskich nazw miast Vichy i Nancy? Jeżeli tak, to jak je zapisać?

Z wyrazami szacunku
Jane Febray

Podczas redagowania książki napotkałem wyraz dziesięciotysiąconogi – użyty w celu określenia hipotetycznej istoty o 10 tysiącach nóg. Czy został on utworzony prawidłowo?
Przy okazji chciałbym zapytać, jak za pomocą jednego przymiotnika określić istotę mającą np. 120 tysięcy nóg albo 99 tysięcy głów.

Szanowni Państwo,

skąd się wzięła niekonsekwencja w tworzeniu przymiotników „dzierżawczych” na bazie zmiękczającego „j” od słów z ostatnią spółgłoską „g”? Regularnie jest boży od Bóg czyli wymiana g—ż zgodnie z regułą pierwszej palatalizacji. Podobnie buldoży od buldog, innych przykładów nie kojarzę. Jednak od wróg mamy wrogi - skąd tu miękkie g, czyżby analogia do przymiotników zwykłych, niedzierżawczych takich jak błogi? W każdym razie regularny przymiotnik wraży (choć z rusycyzmem cerkiewnym) wyszedł z użycia. Znowuż od papuga jest papuzi, całkiem nieregularnie — a może wg wzorca takiego jak w ptak—ptasi?

Proszę o naświetlenie tego problemu.

Łukasz

Szanowni Państwo,
Jak zapisać słownie X-XII-wieczny:
dziesięcio-dwunastowieczny?
dziesięcio dwunastowieczny?
dziesięcio- dwunastowieczny [dywiz spacja]?
dziesięcio- – dwunastowieczny [tu: dywiz spacja myślnik]?
Czy może jeszcze inaczej?
Z poważaniem

Szanowni Państwo,
proszę o pomoc w sprawie przymiotnika utworzonego od nazwy miejscowości Żurawno. Spotkałam się z formą żurawiński, ale mam wątpliwości, czy nie powinien on brzmieć żurawieński (por. Kowno). Pięknie dziękuję za odpowiedź.
Maria Derwich