jedno-
  • (z)jeść + biernik

    29.03.2023
    29.03.2023

    Wiem, że w związku ze zmianami w języku, niektóre wyrazy męskie nieożywione w bierniku często kończymy na „-a”. Zauważyłam, że dzieje się tak szczególnie często, kiedy mówimy o warzywach i owocach, zwłaszcza w mowie potocznej. Zastanawiam się jednak jak to się ma do liczebników. Jeśli z jakiegoś powodu chciałabym powiedzieć, że zjadłam jeden owoc – banana, to jak to powiedzieć najlepiej? Zjadłam jeden banan? A może zjadłam jednego banana? Druga opcja brzmi „bardziej normalnie”, ale pierwsza zdaje się być bardziej poprawna gramatycznie.

  • albo…, albo…
    12.01.2013
    12.01.2013
    Ostatnio spotkałem się z dziwnym stwierdzeniem odnośnie użycia spójnika albo. Według mojej koleżanki użycie prawidłowe tego spójnika to np. „Zrób albo film, albo animację”, a błędnym użyciem jest już np. „Zrób film albo animację”. Moim zdaniem oba zdania są prawidłowe. Mylę się, a może mają one już inne znaczenie w zależności od użytej struktury?
  • Bruno i Brunon
    1.04.2008
    1.04.2008
    Wielki słownik ortograficzny PWN wiąże formy Brunon i Bruno odsyłaczem a., jak gdyby każdy Bruno był Brunon, a każdy BrunonBruno. Jedno imię w dwóch postaciach, zgoda, ale… Będąc Irmą Karolą, nie trzeba być Irminą Karoliną; tu i tu – nie ma a., choć przecież… Czy zatem Bruno Miecugow to Brunon Miecugow, nawet jeśli używa tylko jednej z form? W Krzyżakach Sienkiewicz pisał Kuno, ale jeden raz Kunon (rozdz. LI). Czy można o tej postaci mówić Kunon bez ryzyka posądzenia o nieuctwo?
  • być zmęczonym czymś
    11.12.2012
    11.12.2012
    Czy czasownik zmęczony może mieć przenośne znaczenie 'mieć czegoś dość'? Np. w zdaniu: „Jestem zmęczony jego ciągłym spóźnianiem się”.
    W WSPP w haśle męczyć jedno ze znaczeń to: 'powodować zmęczenie, wyczerpywać, nużyć'. Czy w sytuacji, gdy w słowniku podanych jest kilka słów po przecinku (jak powyżej), znaczenie musi się odnosić jednocześnie do wszystkich słów czy też może się odnosić jedynie do jednego, wybranego słowa?
  • Ciąg dalszy wątpliwości związanych z pisownią cząstki nie
    11.05.2018
    11.05.2018
    Szanowni Państwo!
    Miewam często wątpliwości co do pisowni łącznej i rozłącznej z nie. Byłabym wdzięczna za rozstrzygnięcie prawidłowej pisowni następujących zdań:
    1. To był poważny błąd, zresztą w tej historii nie/jedyny, wiele ich było.
    2. Zdanie powyżej, ale z nie/jeden.
    3. Nie/jedyny błąd logiczny tej pracy polega na tym, że…
    4. To wcale nie/mały wydatek.
    5. Hasali słownie i nie/słownie po sąpierzach.
    6. Bronili się dzielnie i nie/dzielnie.
    7. Woda leciała letnia i nie/letnia.
    Dziękuję!
  • Co rozpraszamy

    14.01.2021
    14.01.2021

    Szanowni Państwo,

    Czy wyrażenie  rozproszyć skupienie jest poprawne? (Analogicznie do  rozproszyć uwagę). Jeżeli tak, to czy można o czymś powiedzieć imiesłowem, że jest  rozpraszające skupienie?

    Z poważaniem,

    Mateusz Migut

  • Co to jest?
    31.01.2017
    31.01.2017
    Ostatnio mój kilkuletni bratanek zadał pytanie: Co to są?, wskazując na kilka jaj przepiórczych leżących na stole. Został szybko poprawiony, że powinien spytać: Co to jest?, przy czym otrzymał odpowiedź: Są to jaja przepiórcze.
    Czy rzeczywiście chłopiec popełnił błąd? Czy jeżeli w pytaniu określimy, o co pytamy, a jednocześnie wskażemy na rzecz, to niezależnie od tego, czy jest to jedna rzecz, czy wiele, to zapytamy w liczbie pojedynczej?

    Pozdrawiam
  • Czy czasownik uśmiechać się to ciąg dwóch słów, czy dwusłowo?

    5.05.2024
    5.05.2024

    Szanowni Państwo,

    czy jeśli jakieś słowo (konkretnie: czasownik) nie występuje w słowniku samodzielnie, tylko zawsze w powiązaniu z innym słowem, można je uznać za „słowo”. Przykład: w słowniku nie ma słowa „uśmiechać” tylko „dwusłowo” (?) „uśmiechać się”. Wszak samo „uśmiechać” nie pełni w języku żadnej funkcji.

    Z poważaniem i pozdrowieniami

    mp

  • deewolucja

    3.04.2023
    3.04.2023

    Szanowni Państwo,

    jak nazywa się antonim ewolucji? Dewolucja czy deewolucja? Skłaniałbym się ku tej drugiej opcji, z przedrostkiem de-, jak deeskalacja czy deemulgacja, ale zmyliły mnie tytuły książek, które zostały wydane, np. "Dewolucja" M.J. Behego lub "Ewolucja. Dewolucja. Nauka" M. Giertycha, które bynajmniej nie odnoszą się do dewolucji prawnej.

    Z góry dziękuję za odpowiedź

    stała czytelniczka Poradni

  • dwukropki
    24.03.2006
    24.03.2006
    Czy można w jednym zdaniu użyć trzech dwukropków do wprowadzania wyliczeń? Książka Intepunkcja na co dzień tego zabrania. W zdaniu, o które chodzi, nie da się zastąpić dwóch dwukropków myślnikami, ponieważ są to wyliczenia równoważne, stosowane przed wyliczeniem utworów literackich. Co więc należy zrobić w takiej sytuacji?
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego