odwoływać
  • poukładać sobie coś w głowie

    25.06.2023
    25.06.2023

    Szanowna Poradnio,

    czy wyrażenie „poukładać sobie coś w głowie” (chodzi o jakieś przeżycia, wydarzenia, o przemyślenie wszystkiego) jest poprawne? Czy nie jest to np. kalka z angielskiego?

    Z wyrazami szacunku

    Czytelnik

  • powtórzone wyrazy
    3.07.2009
    3.07.2009
    Szanowna Poradnio,
    Wielki słownik ortograficzny PWN i Uniwersalny słownik języka polskiego podają zgodnie: całkiem, całkiem, nawet, nawet, wcale, wcale – ale za to ledwo ledwo. Co przesądza o braku przecinka w tym przypadku? I jak w związku z tym zapisywać: prawie(,) prawie (= mało brakło) i jeszcze(,) jeszcze? (= w ostateczności, ujdzie).
    Dziękuję,
    Michał Gniazdowski
  • pójść/sięgnąć/skoczyć po rozum do głowy

    8.05.2023
    8.05.2023

    Jaki obraz tak naprawdę przywołuje idiom „pójść po rozum do głowy”? Czy chodzi o to, że ktoś poszedł do głowy, bo tam jest rozum, czy że poszedł (gdzieś tam, nie wiadomo gdzie) po „rozum do głowy”?

    R. Ziemkiewicz napisał gdzieś tak: „Może ktoś tam poszedł po rozum do głowy (albo gdzie tam go zostawili)”, czyli chyba rozumie to w pierwszym sensie, ale mnie się wydaje, że powiedzenie odwołuje się do tego drugiego.

    Dziękuję za naświetlenie sprawy.


  • Praca godna czy godziwa?
    12.03.2008
    12.03.2008
    Angielski termin decent work został stworzony przez Międzynarodową Organizację Pracy (program „Godna praca’’). Ciekawe rozważania nad jego tłumaczeniem można znaleźć na stronie: http://www.unic.un.org.pl/nhdr/nhdr2004/roz01.pdf, gdzie czytamy, że praca może być godziwa lub godna, w zależności od interpretacji znaczenia. Czy z językowego punktu widzenia któryś z tych przymiotników jest zdecydowanie błędny w odniesieniu do pracy?
  • Przecinki przed frazami bezokolicznikowymi
    27.06.2018
    27.06.2018
    Szanowni Państwo,
    w wielu poradach (np. https://sjp.pwn.pl/poradnia/haslo/zamiast;13171.html) prof. Bańko zaleca niestawianie przecinka przed spójnikiem niż wprowadzającym człon bezokolicznikowy. A co np. z takim zdaniem: W poradnikach pisze się raczej, gdzie przecinki stawiać niż gdzie ich nie stawiać? Skoro mamy go nie stawiać przed niż, to (za cyt. poradą) nie powinno go być także przed gdzie. A to już wygląda nieco dziwnie.
    Z wyrazami szacunku
    Czytelnik
  • przedstawienie, spektakl i sztuka
    27.04.2006
    27.04.2006
    Witam. Chciałbym prosić o objaśnienie różnic pomiędzy słowami: sztuka, przedstawienie i spektakl w kontekście widowiska teatralnego. Teatry wystawiają (dają premiery) bądź odwołują (w konkretny dzień) sztuki, przedstawienia i spektakle, reżyserzy reżyserują sztuki, przedstawienia i spektakle, a aktorzy graja w sztukach, przedstawieniach i spektaklach. Czy aby na pewno wszystkie te słowa znaczą to samo i czy można używać ich wymiennie w różnych sytuacjach?
  • przelać się – przelewać się

    23.06.2023
    23.06.2023

    Szanowni Państwo,

    w słowniku na stronie, pod hasłem „przelać się — przelewać się”, oprócz znaczeń dotyczących cieczy, jedno dotyczy naczynia, a brzmi: «zostać nadmiernie wypełnionym płynem». Domyślam się, że odnosi się ono na przykład do takiego użycia: "[naczynie] przelewa się". Chciałbym zapytać, jak poprawnie do tej konstrukcji dodać dopełnienie? Naczynie przelewa się...:

    – wodą

    – od wody

    – z wody

    Które z nich jest/są poprawne bądź czy jest jakieś inne?

    Dodam, że naturalnie zdaję sobie sprawę o możliwości rozwinięcia wspomnianej konstrukcji (tudzież uzupełnienia jej o docelowe dopełnienie) w ten sposób: "naczynie wody przelewa się" / "naczynie z wodą przelewa się".

  • przyczyny obiektywne
    2.06.2003
    2.06.2003
    Coraz częściej słyszę wyrażenie przyczyna obiektywna, mające oznaczać przyczynę niezależną. Czy jest to poprawne zastosowanie przymiotnika obiektywny?
  • Przymiotnik od nazwy Wisznia

    30.12.2021

    Szanowna Państwo!


    Zwracam się z prośbą o wyjaśnienie prawidłowego zapisu odwołującego się do nazwy miasta Sądowa Wisznia (obecnie Ukraina). Odbywały się tam zjazdy szlachty województwa ruskiego zbierającej się na sejmiki partykularne, czy zatem formą poprawną jest, np. na sejmiku wiszeńskim czy wisznieńskim (drugi człon uważam za właściwszy)?

  • Przymiotnik od wyrażenia sztuczna inteligencja

    22.04.2024
    22.04.2024

    Wielce szanowna i potrzebna Poradnio.

    Ostatnio coraz częściej słyszy się o sztucznej inteligencji, a zapewne to dopiero początki stosowania tego terminu. Niewątpliwie zajdzie potrzeba ukucia utworzonego od niego przymiotnika. Jaki byłby zgodny z językiem polskim? Słyszałem ejajowy, wygodny, bo krótki, ale brzmi dziwnie, z kolei sztucznointeligentny jest długi, a człon -inteligentny kojarzy się z inteligentem, a nie inteligencją, czy nie lepszy byłby inteligencyjny, jak tolerancyjny, a nie tolerantny od tolerancja.

    Serdecznie pozdrawiam

    Janusz

Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego