słowotwórczy
  • Morfem fleksyjny a morfem słowotwórczy

    11.04.2021
    11.04.2021

    Dzień dobry,

    zastanawiam się, jak w morfologii odróżnić morfem słowotwórczy od fleksyjnego? Czy w wyrazie kręgosłup, morfem -o- będzie słowotwórczy czy fleksyjny? Jak to uzasadnić?

    Z wyrazami szacunku,

    Karol

  • Słowotwórcze różności

    15.02.2023
    15.02.2023

    Dzień dobry,

    jak utworzono te innowacje leksykalne?

    doktorka – kobieta doktor

    lasostep – teren stepowy z obszarami leśnymi

    guzdracz – człowiek, który się guzdrze

    zamordyzm – rządy tyrańskie, rygorystyczne

    dręcznik – podręcznik, który dręczy

    mankowicz – człowiek, który zrobił mankowicz

    darczyni – kobieta darczyńca

    kolekcjonista – człowiek, który coś kolekcjonuje

    bezmyślniak – człowiek, który nie myśli

    niekumpel – ktoś, kto nie jest kolegą.

  • afiksoid, prefiksoid, sufiksoid

    1.03.2024
    1.03.2024

    Szanowni Państwo,

    co oznaczają terminy afiksoid, prefiksoid, sufiksoid? Różne publikacje językoznawcze zdają się używać tych terminów na różne sposoby i zastanawia mnie, czy istnieje jakaś spójna ich definicja.

    Pozdrawiam serdecznie

  • Określenie człon w słownikowych definicjach strukturalnych

    28.01.2024
    28.01.2024

    Szanowni Państwo,

    w SJP PWN pierwsze wyrazy definicji haseł „czerwono-” i „bio-” zaczynają się od słów „pierwszy człon...”. Wydawało mi się do niedawna, że pierwsze człony ogółem liczą się jako przedrostki, jednak spotkałam się z opinią, że przedrostkiem jest jedynie drugi z nich (nie ma bowiem podstawy słowotwórczej w polszczyźnie), pierwszy zaś jest tematem słowotwórczym (od podstawy „czerwony”). Jak to właściwie jest z tą klasyfikacją -- czy jedno i drugie możemy zaliczyć do przedrostków?

    Z góry dziękuję za odpowiedź.

  • Dawne nazwy pierwiastków chemicznych

    2.01.2024
    2.01.2024

    W dawnych nazwach pierwiastków czasami występowała cząstka "„-ród”, np kwas + -o- + -ród -> kwasoród (tlen); woda + -o- + -ród -> wodoród (wodór); saletra + -o- + -ród -> saletroród (siarka) [przyp. red. azot]. Czy cząstka „-ród” jest tematem słowotwórczym wyrazów złożonych czy przyrostkiem, i jak to rozpoznać?

  • Zapis przyrostków i końcówek gramatycznych

    18.01.2023
    18.01.2023

    Dzień dobry,

    chciałbym zapytać, czy w języku polskim oddzielamy przyrostki słowotwórcze i końcówki fleksyjne; np. w wyrazie spokojny mamy przyrostek „-n-” i końcówkę fleks. „-y”, czy przyrostek „-ny” i końcówkę „-y”?

  • chłopczyk, choineczka, kółeczko

    13.05.2023
    13.05.2023

    Szanowni Państwo,

    chciałbym zapytać o formanty w następujących wyrazach: choineczka, chłopczyk i kółeczko.


    Spotkałem się już z opinią, że winny to być odpowiednio: -eczka, -czyk i -eczko, choć nijak mnie to nie przekonuje - w odmianie wyrazów podstawowych mamy bowiem formy choinek - ø, chłopc-a i kółek-ø, co sugerowałoby, że -ecz i -cz wchodzą w obręb tematu słowotwórczego, zaś -ka, -yk i -ko to prawidłowe formanty (co też wydaje mi się bardziej logiczne).


    Uprzejmie proszę o rozwianie moich wątpliwości - jeśli się mylę, będę wdzięczny za wykazanie, gdzie tkwi błąd w moim rozumowaniu oraz wskazanie jakichś aktualnych opracowań w tym zakresie.


    Z wyrazami szacunku

    M.

  • Kalka, replika, półkalka, kalka częściowa, hybryda itp.

    21.02.2024
    21.02.2024

    Dzień dobry,

    zastanawia mnie ostatnio, czym właściwie w polskiej terminologii etymologicznej są „półkalki” czy też „kalki częściowe”. Spotykałam ten termin przede wszystkim jako określenie słowa lub zwrotu zbudowanego na wzór wyrażenia obcojęzycznego, częściowo z elementów rodzimych, a częściowo z elementów obcych (np. u Borysia 'wieloryb' jako półkalka średnio-wysoko-niemieckiego 'walvisch'). Jednak sporadycznie zdają się one być używane w zgoła innym znaczeniu, którego pewna już jestem mniej (np. w elektronicznym WSJP 'gadzinówka' jako częściowa kalka z niemieckiego 'Reptilienfond'.) Jak zatem powinno się stosować te terminy?

    Pozdrawiam serdecznie i z góry dziękuję.

  • Papugarnia czy papużarnia?
    27.10.2017
    27.10.2017
    Szanowni Państwo,
    bardzo razi mnie nagminnie reklamowana w mediach papugarnia. Na kilometr wyczuwam, że coś jest z tym słowem nie w porządku. Nie ma przecież palmarni, tylko palmiarnia, nie ma ptakarni, tylko ptaszarnia. Hodowcy papug nie podzielają jednak mojego sentymentu do rzeczowników tworzonych z obocznością słowotwórczą. Będę wdzięczny za wyjaśnienie, czy oprócz ewentualnego uzusu, istnieje jakaś norma językowa, która racjonalizowałaby istnienie papugarni.
  • witkacyzmy
    9.04.2008
    9.04.2008
    Szanowni Eksperci!
    Czy jatros i jatromantis to wyrazy-cytaty, czy częściowo spolszczone? Co mogą oznaczać, od jakich wyrazów podstawowych i z jakiego języka pochodzić, które znajdują się w manifeście Witkacego „Z Papierka Lakmusowego’’: neo-pseudkretynizm, neo-kabotynizm, solipsoderyzm, neo-humbugizm, mistyficyzm, fiktobydlęcyzm, i czy błaźnizm, papugizm, małpizm, filutyzm, gitaryzm, piurglabizm są hybrydami? Czy można je uznać za hybrydy złożone z obcej podstawy słowotwórczej i gr. sufiksu -izm, oznaczającego potocznie doktrynę, teorię, kierunek artystyczny np. papugizm: tur. papahan + sufiks -izm (gr. -isma, ismos)?
    Monika Czarnota
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego