tam-skąd
-
Dlaczego pięta?14.10.201614.10.2016Szanowni Państwo,
zastanawia mnie rola pięty we frazeologii. Mamy chwalipiętę, wiercipiętę. Słyszałem też powiedzenie niech ci pójdzie w pięty (nawiasem mówiąc, nie wiem, co właściwie znaczy).
Czy wiadomo, skąd owa pięta się wzięła? Co do chwalipięty, przyszło mi kiedyś do głowy, że może ma to coś wspólnego z piętą Achillesa, tj. chwalipięta 'chwali nawet swój potencjalnie słaby punkt’. Ale to pewnie tylko moja fantazja.
Z wyrazami szacunku
Czytelnik
-
Dłużej klasztora…6.04.20126.04.2012„Dłużej klasztora niż przeora” – każdy wie, co to powiedzenie znaczy i kiedy się je stosuje. Ale skąd taka składnia – czy coś zostało tam opuszczone, czy to jakieś archaiczne wyrażenie dłużej czegoś? Proszę o objaśnienie.
Z poważaniem,
Łukasz -
durszlak i druszlak5.05.20145.05.2014W Słowniku etymologicznym… A. Brücknera jest hasło druszlak, skąd cytuję: „ogólniejszy (z odwrotną przestawką) niż dawne durszlak”. Dlaczego druszlak znikł ze słowników? Pytam przede wszystkim dlatego, że w dzieciństwie znałem tylko formę druszlak i wciąż nie mogę się przestawić na tę współczesnosłownikową.
-
generał i gienerał4.05.20144.05.2014Szanowni Państwo,
mój Dziadek, człowiek z Kresów, inaczej wymawiał literę G przy literowaniu skrótów, niż jest to dziś ogólnie przyjęte. Używał głoski ge zamiast gie. W ten sposób AGH wymawiał jako [ageha], GKS jako [gekas], a SGGW jako esgegewu. Ciekawi mnie, czy jest to jakiś archaizm lub regionalizm, a może po prostu prywatna (błędna?) maniera.
Z góry dziękuję za odpowiedź,
Bartłomiej -
gość nie w porę gorszy (od) Tatarzyna
31.05.202331.05.2023Dzień dobry,
znaczenie przysłowia „gość nie w porę gorszy Tatarzyna" raczej nietrudno odczytać, zastanawia mnie jednak jego składnia. Dlaczego słowo Tatarzyn występuje tam w dopełniaczu (albo bierniku)? Spotkałam się co prawda z formami, w których jest „gorszy od Tatarzyna”, ale wydają się one nowsze i właśnie skonstruowane tak, jakby ten przyimek od miał wyjaśniać jakąś dawną i niezrozumiałą już zależność składniową. (Bo chyba nie chodzi o czasownik gorszyć?)
-
Jak wymawiamy wyraz fantasy
30.06.202130.06.2021Jak powinno się wymawiać słowo „fantasy”? Zauważyłem, że wiele osób mówi /'fantazy/ i nie wiem, skąd się wzięła głoska /z/, bo w języku angielskim, z którego pochodzi to słowo, jest tam /s/. Czy jest jakieś uzasadnienie dla wymowy /z/?
-
koster
30.01.202130.01.2021Dzień dobry.
Przeglądałem wpisy na sjp.pwn.pl i są tam wyjaśnienia różnych zagadnień leksykalnych. Sam szukam znaczenia słowa "koster" i skąd się ono wzięło. Dodam jedynie, iż moja teściowa określa tym mianem stos drewna ułożonego do schnięcia, niestety nigdzie nie mogę znaleźć tego słowa.
Marcin Karcz
-
mieszkańcy Odessy i Saragossy29.06.201229.06.2012Szanowna Poradnio!
Interesuje mnie różnica w pisowni nazw mieszkańców Odessy i Saragossy. Według SPP pod red. J. Grzeni są to kolejno: odessyjczyk i saragosyjczyk. Dlaczego w drugim przypadku zrezygnowano z podwójnego s?
Pozdrawiam
Michał M. -
mój facet czy mój mężczyzna?29.10.200729.10.2007Czy nie sądzą Państwo, że od dłuższego czasu następuje proces deprecjacji słowa mężczyzna na rzecz wszechobecnego faceta? Mój facet to, mój facet tamto, dla facetów, o facetach, faceci są… itd. Nawet tam, gdzie naturalne wydawałoby się użycie mężczyzny jako antonimu słowa kobieta, mowa jest o facecie. Np. wiele portali internetowych ma dział Kobieta, ale już nie Mężczyzna – jest tylko Facet. Skąd taka niechęć do używania słowa mężczyzna, i to wcale nie tylko w potocznej rozmowie?
-
nazwy przypadków24.03.201524.03.2015Jaka jest etymologia nazw przypadków w języku polskim? Domyślam się, że nazwy mianownika, narzędnika, miejscownika i wołacza są tłumaczeniami łacińskich: nominativus, (ablativus) instrumentalis, locativus i vocativus. A co z dopełniaczem, celownikiem i biernikiem?
